Сабақтың тақырыбы: Шойын және болат өндірісі Сабақтың мақсаты
жүктеу/скачать 4,22 Mb.
|
| Сабақ жоспары
Күні Сабақтың тақырыбы: Шойын және болат өндірісі Сабақтың мақсаты: Білімділік: Сабақта шойын мен болат өндірісіндегі технологиялық үрдістердің ғылыми негіздерін толық ашу. Оқушылардың темір құймалырына дейінгі аралықтарды еске түсіре отырып,темір металына мәлімет беріп кету; Тәрбиелік: Оқушылардың іздемпаздылығын іскерлігін және маман иесі ретінде жауап беру қабілеттерін бағалай отырып,қоршаған ортаны қорғауға тәрбиелеу Сабақтың түрі : Аралас Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, баяндау, түсінік айту, сипаттау және ізденіс жұмыстары тірек-сызба жүргізіледі. Сабақта қолданылатын технология элементтері: СКТ технологиясы және деңгейлеп оқыту Сабаққа қажетті құралдар: Интерактивті тақтаны слайд көрсету барысында және плакаттар, сызбалар, бейне баяндамалар, тақта, таратпа көрсетілімдер. Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру кезеңі: (3 минут) 1 кезең: сәлемдесу 2 кезең: оқушыларды журнал бойынша түгендеу 3 кезең: сабаққа дайындығын тексеру және сабаққа дайындау 4 кезең : оқушылар көңілін аударту ІІ Үй тапсырмасы ( 10 минут) Үй тапсырмасында сұрақ-жауап және проблемалық-сетуациялық сұрақтар туындата отырып, оқушыларды жауапқа тарту Сұрақтарды қарастыру.Сатылай Кешенді Талдау әдісі арқылы жүргізіледі.
МЕТАЛДАРҒА ЖАЛПЫ СИПАТТАМА БЕРУ Физикалық қасиеті, металдарға тән қасиеттер ТЕМІР периодтық атом құрылысы табиғатта Физикалық жүйедегі орны таралуы қасиеті ҚҰЙМА анықтама түрлеріне сипаттама ШОЙЫН ЖӘНЕ БОЛАТ темірді алу видиороликті талқылау формуламен, процесі мәнін түсіндіру Венн диаграмма Оқушы металдарға сипаттама беріп кетеді: Металдарға тән сипаттауыш қасиет- олардың атомдарыныңсыртқы электрондарын оңай беріп, оң зарядты иондарға айналуы болып табылады. Қазіргі уақытта металдарға жататын 88 металл,оның ішінде І-ІІІ топтың негізгі топшаларында, сонымен бірге барлық қосымша топшаларда орналасқан элементтер s-элементтер, d-элементтер, p-элементтер болып табылады.металдардың сыртық деңгейінде 1-3 ке дейін электрон болады. Екінші бір тән қасиет-олардың валенттік электрондарын жеңіл беруі. Металдар химиялық реакцияларда өзін тотықсыздандырғыштар ретінде көрсетеді.
ФИЗИКАЛЫҚ ҚАСИЕТІ ҚОЛДАНЫЛУЫ Табиғатта таралуы Темір – табиғатта таралуы бойынша екінші металл. Оның жер қыртысындағы үлесі 5,1%. Көптеген метеориттердің құрамында темір бар, сондықтан оны ертеде “аспан” және “жұлдыз” тасы деп атаған. Жер қыртысында темір көптеген минералдар түзеді. Темірдің маңызды өнеркәсіптік кендері: қызыл теміртас (Fe2O3), магниттік теміртас (Fe3O4), пирит (FeS2). Елімізде темір кендерінің үлкен қоры Рудный темір кені бассейінінде және Орталық Қазақстанда бар. Қазіргі уақытта елімізде бірнеше жүздеген кен орындары мен кен ошақтары белгілі. Көптеген кен орындарында кендердің аз тереңдікте орналасуы оларды арзан ашық әдіспен өндіруге мүмкіндік береді. Темір минералды сулардың құрамына сульфат (FeSO4) және гидрокарбонат Fe(HCO3)2 түрінде кіреді. Темір тұздары теңіз суларында бар, мұхит түбінде темірге бай табиғи шөгінділер кездеседі. Физикалық қасиеттері: Темір – жылтыр, күміс түстес ақ металл, оның тығыздығы – 7,87 г/см3. Балқу температурасы жоғары – 15390С. Темір иілімді, магниттелетін және оны жоғалтатын қасиеті бар, осыған орай техникада кеңінен қолданылады. Темірді электрмотор, электрмагнит трансформаторларының өзекшесін және микрофон мембранасын жасауға
ҚҰЙМАЛАР Құйма– металды, металл қорытпаларын, пластмассаларды, шыныны, т.б. заттарды балқытып, қалыпқа құйып жасалатын бұйым немесе дайындама. Құйманы легирленген шойыннан, көміртектік және легирленген болаттантүсті қорытпалардан (мысалы, алюминий, т.б.) әзірлейді. Құймалар-қажетті қасиеттері бар, екі немесе одан да көп компаненттен түзілген, оның біреуі міндетті түрде металл болатын қосылыстар. Шойын-темірдің көміртекпен құймасы,оның да құйылғыштық қасиеті жоғары. Қола мыс 80-90,қалайы-10-20 жақсы құйылады. Машина жасау, көркемдеп құю Жез мыс 60-90 мырыш 10-40 қаттылық машина жасау, тұрмыстағы техника Дуралюмин алюм 95-97 мыс 1,4 магний 04-2.8 марганец0,2-1 жеңілдік ,беріктік авиа машина ІІІ.Жаңа сабақ мазмұны ШОЙЫН МЕН БОЛАТ Темір-жер қыртысында таралуы бойынша АL кейін 2-ші орында. Басқа металдардың ішінде оның тұтыну үлесі 95% құрайды. Темірді алу процесі-құрамында едәуір мөлшерде С бар шойынды балқыту сатысынан басталады.( с кенді балқытуға қолданылатын кокс немесе ағаш көмірінен келіп түседі) Шойын қаттылығымен ерекшеленеді, бірақ ол морт. Одан С толығымен бөліп алуға болады.
Соның ішінде темір Пирометаллургия әдісі арқылы көміртектермия, сутектермия, әдісімен алынады. Өнеркәсіпте алынуы: Темірді 3 түрлі әдіспен алуға болады: Пирометаллургиялық әдіспен:
оксидінен тотықсыздандыру арқылы: Fe2O3 + 3H2 = 2Fe + 3H2O соның ішінде алюминтермиялық әдіспен: Fe2O3 + 2Al = Al2O3 + 2Fe және көміртек (ІІ) оксидімен тотықсыздан-дыру арқылы: Fe3O4 + 4CO = 3Fe + 4CO2 қолданылады. Іс жүзінде темірдің құймалары – шойын мен болат көбірек қолданылады. 2 оқушы.Шойын мен болат өндірісіне қолданылатын оксидтерге сипаттама беру. С,О2, СО2, СО, Fe2O3, Fe, MnO2, SiO2, CaO ,P2O5 ,FeO сипаттама беру. Видиоролик жүреді. Шойын (Чугун) жақсы құйылатын қасиеті бар темірмен көміртектің (2% жоғарғы) қорытпасы; темірдің көміртек (2%-тен астам, өдетте, 3—4,5%), қайсыбір мөлшерде марганец (1,5%-ке дейін), кремний (4,5%-ке дейін), күкірт (0,08%-тен аспайды), фосфор (1,8%- ке дейін), ал кейде басқа да элементтер қосылған қорытпасы. Шойында көміртек темір карбиді Ғе3С түрінде байланысқан күйде болуы мүмкін (сұр Шойын). Шойын темір кендерін домна пештерінде балқыту арқылы алынатын өндеудің бастапқы өнімі; қолданылуы мен химиялық құрамына қарай шойын қолданбалы, яғни болат қорытуға арналған Шойын, құйма Шойын, арнаулы Шойын болып бөлінеді. Шойын құймалардың сапасын жақсарту үшін азғана мөлшерде түрленгіштер қосып түрлендіру және шойынды әр түрлі элементтермен қоспалау қолданылады. Шойынды арнайы домна пештерінде 
өндіріледі. Жоғары жағынан алдымен кокс, одан сон қабат-қабат етіп кенді, коксты,флюсті салады, соңынан коксты салады. Биіктігі 30 м, ішкі диаметрі 12 домна пеші Жоғарғы жағындағы шахтасы колошник деп аталатын тесікпен бітеді, ол тесікті колошник воронкасы жауып тұрады. Домна пешінің кеңірек бөлігін распар, ал төменгі жағын горн деп атайды 
Кенді қорытып шойынға айналдыру үшін домнаның төменгі жағы-горндегі тесік арқылы,ыстық ауа немесе оттегін жібереді. 
Бос жыныстарды оңай балқитын шлакка айналдыру үшін домнаға жүктеу/скачать 4,22 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|