Сабақтың тақырыбы: Сөйлеу мәдениеті. 5-8 жаттығулар. Сабақтың мақсаты

құрастыра білуге мүмкіндік туғызу;

Балалар, бір – біріңе қарап жымиыңдар, жайланып отырып, көздеріңді жұмыңдар. Менің айтқанымды іштеріңнен қайталаңдар.

Мен бақытты баламын,

Жан дүниемде күн нұрлы

Жылуым мол бойымда.

Осы жылуды Жер бетіндегі барлық адамдарға жолдаймын.

Менің оқығым келеді! Білімді, алғыр болғым келеді!

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:

25-жаттығу дағы берілген сурет бойынша әңгіме құрастыру, әр суретте бейнеленген оқиға, қай мәтін түріне жатады?

Мәтін дегеніміз не? Оның қандай түрлері бар? Пайымдау мәтінге мысал келтір.

ә) дәптермен жұмыс Күн ретін жазу. Көркем жазу

26-жаттығуды оқу, көшіру. Білгішбектің айтқанын есте сақтау.

27-жаттығу Сержанның атасына жазған хатын оқу, ол нені жазбай кеткенін айту, толықтыру.

Балалар, бүгін біз не үйрендік? Мәтін дегеніміз не? Оның қандай белгілері бар? Құрастырған мәтіннің тақырыбы қандай? Мәтін болу үшін нелер керек? Олар бір-бірімен байланасу керек пе? Сөйлемдерден құралып, бір негізгі ойды құрағанды не деп айтамыз? ҮІ. Үйге тапсырма: 31-жаттығу.

мазмұндауқабілеттерін дамыту.

Сабақ типі:Жаңа білімді үйрету сабағы

-Қандай құбылыстардың әсерінен жер беті өзгеріске ұшырайды?

-Бұзылған тау жыныстары қалай тасымалданады?

-Терең шатқалдар қалай пайда болған? Мазмұнын сұрау

Тақырыбын, мақсатын хабарлау «Адам әрекетінен жер бетінің өзгеруі»

• 
  Адам жер бетін қалай өзгертеді деп ойлайсыңдар?
  

Сонымен бірге ертеде атақты адамдар жерленген моланың үстіне де үйілетін болған.

Есік обасын айтуға болады.Обаның үстін көп уақыт өткендіктен өсімдік басып,табиғи төбе сияқты болып кеткен.

«Террикондар» - шахтадан кен қабатына жеткенге дейінгі шыққан бос жыныстардың үйінділері. Қарағанды шахталарының төңірегінде мұндай террикондар көп.

Террикондар түтіндеп маңайдағы ауаны ластайды.Қазір өркениетті елдерде бұл көрініске өзгеріс ене бастады. Бірқатар террикондар мүлде жойылды.Көмірі таусылған ескі шахталардың орнын бос тау жыныстарымен толтырады.Бірқатары тегістеліп,террасарларға айналдырылады. Ол жерге құнарлы топырақ төгіліп,ағаш,бұта,шөп егіледі.Террикондардың біразы шахтер ауылына көрік беретін жасыл желекке айналды.

Ондай шағын таулар Қостанай облысындағы Арқалық боксит,Соколов –Сарыбай темір кені ,Қарағанды облысындағы Қоңырат мыс кені орнында кездеседі.

Мұндай карьерлердің орнына қолдан көл жасап, айналасына ағаш отырғызған тиімді.Ондай жерлерді демалыс орны ретінде пайдалануға болады.

Мұнай мен газ өндіргенде жер беті қандай өзгеріске ұшырайтынын ешкім ойлаған емес.20 ғасырдың орта тұсында ғана алғашқы қауіп дабылдары түсті. 1939жылы АҚШ-тың мұнайды көп өндіретін Калифорния аймағында жердің айтарлықтай қозғалғаны сезілген. Мұнай мен газ өндірген жер қойнауында қалған орасан зор қуысқа жер беті шөге бастағанысебеп болғаны анықталған. 60-жылдары жер беті кей жерде 8 м дейін шөккен.Нәтижесінде қалалар көп зиян шекті.

Жер бетінің шөгуі тездеп,жылына 80см. жеткен.Ғалымдар бұл залалдан құтылу жолын жедел іздестірді. Ақыры бос орынға су айдап толтыруды шешті. Тәжірибе бірден оң нәтиже берді.Жер бетінің шөгуі бірден тоқтады. Ендігі жерде газ бен мұнай өндірілетін аймақтарда жер қойнауында міндетті түрде су жіберілетін болды.

Оқулықпен жұмыс.

Тізбектей дауыстап оқыту.

Дәптермен жұмыс.

Күн ретін,ауа райын жазу. Адамдардың қандай әрекетінен жер беті өзгеріске ұшырайтынын жазып шығу.

-Террикондар деген не? Олардың қандай зияны бар?

-Ашық карьерлердің орнын қалай пайдалануға болады?

-Оба дегегн не?Есік обасы туралы не білесің?

-Мұнай мен газ алынған орынға су толтырудың маңызы бар ма?

V. Үйге тапсырма : 37,38,39- беттерді оқу, мазмұны.Террикон, оба сөздерінің түсініктемесін жазу.

VІ. Бағалау.

Күні: 03. 10. 15

Пәні: Еңбекке баулу

Сыныбы: 4 «А»

Сынып жетекшісі: Шамахан Г.Ш.
Тақырыбы: Ою-өрнек туралы түсінік. «Қошқармүйіз» өрнегін сызу,

жасалу реті, қию,түрлендіру, бұйым бетіне салу тәсілін

орындау.

Мақсаты :

Білімділігі: Қазақтың ою-өрнектерімен таныстыру, ұлттық ерекшеліктерді

құрметтеуге дағдыландыру.

Дамытушылығы: Ой- өрісін, қиялын дамыту.

тәрбиелігі: еңбек, эстетикалық тәрбиесіне баулу.

Сабақтың типі : аралас сабақ

Әдісі: түсіндіру, әңгімелеу

Көрнекілігі: ұлттық киімдер.

Оқушыларға қажетті құрал-жабдықтар: түрлі-түсті қағаз, қайшы.
Сабақ барысы :
І. Ұйымдастыру кезеңі Оқушы зейінін сабаққа аудару

Мақсат қою Сабақтың тақырыбын, мақсатын хабарлау.

ІІ. Білімдерін тексеру

1. Қандай ою түрлерін білесің?

2.Оюларды қайда қолданамыз?
ІІІ. Жаңа сабақ

а)мұғалімнің түсіндірмесі.

Тізіліп біркелкі түскен оюлармен әшекейленген сәнді камзол, тақия, тұскиіздерді көріп жүрсіңдер.Кез-келген ою композициясында «қошқармүйіз» элементтері қолданылады. Ол – қазақтың ұлттық ою-өрнектерінің ең басты мәнері. Бұйым көзге тартымды да әсем көрінуі үшін ою біркелкі түсуі керек. Сондықтан оюды симметриялы етіп қию үлкен рөл атқарады.

1. Қағазды керекті өлшемде қиып, дайындаймыз. 2. Қақ ортасынан сызық жүргіземіз.

3. Сызық бойынша қағазды төртке бүктейміз. 4.Төрт қабатқа бүктелген қағаздың бірінші бетіне өрнектің төрттен бір бөлігін сызып аламыз да, қайшымен қиямыз.

5. Қиып алынған өрнекті ашамыз.6. Өрнектің жиектерін тегістеп, қағаз бетіне желіммен жапсырамыз. 7. Өрнекке қатырма қағаздан жақтау жасап, оны әшекейлейміз.

Қазақтың қошқармүйізден басқа қандай ою түрлерін білесің?

Бідімділігі: Аңызжанры туралы түсінік қалыптастыру;

Дамытушылығы: сөздік қорын, тіл байлығын дамыту.

Тірбиелігі: адалдыққа тәрбиелеу; іздену, ойлау, өздігінен тұжырым жасауға баулу.

"Қорқыт" аңызыбойынша білімдерін сұрау, бағалау

1. 
   Оқу, іштей оқу, тізбектей оқу, тауып оқу.
   
2. 
   Сөздік жұмыс: Тауы шағылыпты – іске аспапты, Әккіленіп алған – қуланып алған, түзге – далаға.
   
3. 
   Аңыздың басында Шықбермес Шығайбай туралы оқығаныңда көз алдыңа қандай адам елестеді? Шықбермес Шығайбайды алдау үшін Алдар қандай қулық ойлап тапты? Шығайбайдың үй іші түгелімен сараң адамдар екенін олардың қандай әрекеттерінен, қандай сөздерінен байқауға болады? Бүгінгі күні Шығайбай секілді адамдар бар ма?
   

• 
  Жыланның жуандығы қандай?
  
• 
  Байдың тығып қойған қазысындай.
  
• 
  Жыланды ұрған тастың үлкендігі қандай?
  
• 
  Бәйбіше астындағы қойдың басындай.
  
• 
  Былш етіп иленіп түскенін неге теңейді?
  
• 
  Тоқал астындағы қамырға.
  
• 
  Сақалының жұлынғанын неге теңейді?
  
• 
  Қызы тығып қойған тырнаның жүніне. Бұл жерде сызба арқылы тапсырма орындауына болады.
  

(қазы, иленген нан, қойдың басы, тырна) теңеуі: (қазы – жыланның жуандығындай, қойдың басы – ұрып жіберген тастай, былш еткені – иленген нандай, тырнаның жүнін жұлуы – сақалым жұлынсын)

"Алдаркөсе және Шықбермес Шығайбай" аңызы бойынша білімдерін сұрау, бағалау

• 
  Жыланның жуандығы қандай?
  
• 
  Байдың тығып қойған қазысындай.
  
• 
  Жыланды ұрған тастың үлкендігі қандай?
  
• 
  Бәйбіше астындағы қойдың басындай.
  
• 
  Былш етіп иленіп түскенін неге теңейді?
  
• 
  Тоқал астындағы қамырға.
  
• 
  Сақалының жұлынғанын неге теңейді?
  

1) Омоним сөздер туралы білімдерін еске түсіру

2) Логогрифтер дегеніміз не?

Логогрифтер -көбінесе өлеңмен жазылады, шараданың бір түрі. Әуелі жұмбақталған сөзді табу керек. Сосын сол сөздің бір, екі әрпін алып тастап немесе қосып жаңа сөз құру.

3) Шарада

4) Метаграмма

- Сөзжұмбақтың шешуі қалай шығатынын түсіндір.

- Өзің білетін сөзжұмбақты достарыңа жасырып көр.

Ү. Қорытындылау:

-Бүгінгі сабақтан не үйрендік?

құрастыра білуге мүмкіндік туғызу;

Балалар, бір – біріңе қарап жымиыңдар, жайланып отырып, көздеріңді жұмыңдар. Менің айтқанымды іштеріңнен қайталаңдар.

Мен бақытты баламын,

Жан дүниемде күн нұрлы

Жылуым мол бойымда.

Осы жылуды Жер бетіндегі барлық адамдарға жолдаймын.

Менің оқығым келеді! Білімді, алғыр болғым келеді!

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:

31-жаттығу дағы берілген сурет бойынша әңгіме құрастыру, әр суретте бейнеленген оқиға, қай мәтін түріне жатады?

Мәтін дегеніміз не? Оның қандай түрлері бар? Пайымдау мәтінге мысал келтір.

ә) дәптермен жұмыс Күн ретін жазу. Көркем жазу

32-жаттығуды оқу, көшіру. Білгішбектің айтқанын есте сақтау.

33-жаттығу Сержанның атасына жазған хатын оқу, ол нені жазбай кеткенін айту, толықтыру.

Балалар, бүгін біз не үйрендік? Мәтін дегеніміз не? Оның қандай белгілері бар? Құрастырған мәтіннің тақырыбы қандай? Мәтін болу үшін нелер керек? Олар бір-бірімен байланасу керек пе? Сөйлемдерден құралып, бір негізгі ойды құрағанды не деп айтамыз?

жүйелі жеткізуге дағдыландыру.

Өткен сабақ мазмұнын сұрау.

--Террикондар деген не? Олардың қандай зияны бар? -Ашық карьерлердің орнын қалай пайдалануға болады? -Оба дегегн не?Есік обасы туралы не білесің?

-Мұнай мен газ алынған орынға су толтырудың маңызы бар ма?

Сабақ тақырыбын, мақсатын хабарлау. Қазақстанның жер бедері

Кіріспе. -Бедер деген сөзді қалай түсінесіңдер?

Физикалық картадан жер беті қалай бейнеленгенін айту. Ойпатты ,қыратты жазықтардықалай ажыратамыз?Тауларды ше?Мұздықтардың шартты белгісі қандай?

Картадан тауып көрсету.

Оқулық бойынша түсінік беру, мазмұнын ашып беру.

Шоқы туралы түсінік беру, шоқыны көргендері болса ,әңгімелету.

Қазақстанның орталық бөлігінде жазықтар мен шоқылардан және аласа таулардан тұратын –Сарыарқа даласы бар. Алатаудың неге солай аталғанына тоқталу.

Картадан Қазақстанның тауларын көрсету,ең биік тауды, оның шыңын таныстыру.
Сергіту сәті

Оқулықпен жұмыс.

Теріп оқу( шоқы, ойпатты жазық,Қазақстанның орталық бөлігі, биік таулар)

Физикалық картадан тапқан таулардың атауларын жазу.

-Елімізде жазықтың қандай түрлері бар?

«Алатау»сөзі қандай мағына береді?

-Картадан Сарыарқаны көрсет және жер бедері қандай екенін айт.

сызбаны орындау.

Білімділігі: оқушыларға диктант жаздыра отырып, алған білімдерін тиянақтауға,

тексеруге, сауатты көркем жаза білуге мүмкіндік туғызу:

Дамытушылығы:танымдық қабілетерін, ақыл-ойын дамыту;

Тәрбиелігі: адамгершілікке, сұлулыққа, ұжымшылдыққа баулу.

Сабақтың түрі:Аралас сабақ

Сабақтың типі:Білімді тексеру сабағы.

Сабақтың әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап, түсіндіру.

Сабақтың барысы:
І Ұйымдастыру кезеңі: оқушылардың назарларын сабаққа аудару, құрал-жабдықтарын

түгендеу.

Диктант мәтінін мұғалім 2 рет дауыстап оқып, қиын сөзді тақтадан қарап алу керектігін ескертеді.

Жанар жасынан әсемдікке үйір болды. Әсіресе түрлі оюларға қызықты. Оның әжесі ауылдағы атақты оюшы болатын. Сырмақ, текеметке ою салатын.Әжесі бүкіл ауылдың әйелдерімен бірігіп, сырмақ тігетін. Осындай әдемі өрнектерді әжесінің жасағаны ұнайтын. Жанар әжесі өрнектер салып, ою ойғанда үнемі қасында жүретін. Жанар әжесінен ою оюды үйретуін өтінді. Әжесі келісті. Жанар қуанды. Әжесінің айтқанын бұлжытпай орындап жүрді. Көп кешікпей Жанар бұл өнерді игеріп алды. Ол да атақты оюшы болды. (65 сөз)

1. Алғашқы сөйлемнен тұрлаулы мүшелердің астын сыз.

2.Соңғы екі сөйлемнен тұрлаусыз мүшелердің астын сызу.

3. Мәтіннен тасымалданбайтын төрт сөзді теріп жаз.

берілген өзара кері жай есептер

жайлы түсінік қалыптастыру;

тәрбиелеу.

Сабаққа даярлық, амандасу, түгендеу.