Сабақтың түрі: Білімді меңгерту, шығармашылық сабағы Сабақтың мақсаты: Білімділік

• Тыныс алудың маңызы. Тыныс алу мүшелерінің құрылысы мен қызметі.

• Сабақтың түрі: Білімді меңгерту,
• шығармашылық сабағы

• Сабақтың мақсаты:
• Білімділік: Тыныс алу жүйесінің маңызы, тыныс алу мүшелерінің құрылысы мен қызметі туралы жаңа білім, түсінік беріп, ұғымдар қалыптастыру
• Дамытушылық: Оқушылардың ойлау, есте сақтау, біліктіліктерін жетілдіру, пәнге деген қызығушылықтарын арттыру, іздену, шығармашылық қабілеттерін дамыту
• Тәрбиелік: Жауапкершілікке, адамгершілікке, салауаттылыққа тәрбиелеу

• I Ұйымдастыру
• II Үй тапсырмасын сұрау
• III Жаңа сабақ
• IV Бекіту
• V Бағалау
• VI Үйге тапсырма беру
• §39 оқу;

• 1. Қанның түссіз жасушасы.
• 2.Жүректің тынығу уақыты

• 4. Жүрек неше қуысты, қабырғасы неше қабаттан тұрады?

• 3. Тыныштық жағдайында жүректің 1 минутта жиырылуы.

• 5.Адреналин гормоны жүректің жиырылуын .
• 6.Лимфа жүйесінде болмайтын қан тамыры .
• 7.Қан кандай ұлпа?
• 8. Жүректің сол жақ қарыншасынан басталып → дене жасушаларына → жүректің оң жақ жүрекшесімен аяқталып, қанды бүкіл денеге таратып, қайтадан жүрекке әкелетін қанайналым шеңбері
• 9. Қай қантамыр оттекпен қаныққан? Себебі біз не арқылы тыныс аламыз?
• 10. . Қан ауруын зерттейтін ғылым

• Ешбір техникамен алмастыруға болмайтын моторлы қызмет атқаратын мүше?
• Көптеген ұлпалардың жиынтығынан не құралады? Мысалы бұлшықет және дәнекер ұлпасынан тұратын қанайналым .........
• Жүрек кемістігі (порок) жүрек қақпақшаларының зақымдануынан болатын жұрек-қантамырларның ….?
• Дәнекер ұлпасының сұйық түріне немесе ағзаның ішкі ортасына не жатады?
• Жүректің сол жақ қарыншасынан басталып → дене жасушаларына → жүректің оң жақ жүрекшесімен аяқталып, қанды бүкіл денеге таратып, қайтадан жүрекке әкелетін қанайналым шеңбері
•  

• Жүректің оң жақ қарыншасынан басталып → өкпеге → жүректің сол жақ жүрекшесімен аяқталатын қанайналым шеңбері
• Лейкоциттердің тез көбейіп, қан ағынын толтырып жіберуден пайда болатын, тек қана рентген сәулесі, радиоактивті элементтердің көмегімен емдейтін жүрек-қантамырларының ауруы
• Қай қантамыр оттекпен қаныққан? Себебі біз не арқылы тыныс аламыз?
• Мүшелер мен ұлпалардан көмірқышқыл газына, зат алмасу өнімдеріне, гормондарға және т. б. қаныққан қанды жүрекке тасымалдайтын қантамыр?
• Қандай да болмасын аурудың алдын алу үшін әр адам нені сақтап, ұстану қажет?

• Мұрын қуысы

• кеңсірік

• Сол жақ өкпе

• көмей

• Оң жақ өкпе

• кеңірдек

• жұтқыншақ

Мұрын қуысының құрылысы-ауа танау тесіктері арқылы кеңсірікке барады. Кеңсіріктің қабырғаларын эпилелий ұлпасынан түзілген кірпікшелері мен түктері бар кілегейлі қабықша қаптайды.

• Мұрын қуысының құрылысы-ауа танау тесіктері арқылы кеңсірікке барады. Кеңсіріктің қабырғаларын эпилелий ұлпасынан түзілген кірпікшелері мен түктері бар кілегейлі қабықша қаптайды.

Көмекей (көмей) – мойынның алдыңғы жағында орналасқан іші қуыс шеміршекті мүше. Оның ішкі бетін кілегейлі қабықша астарлап жатады. Қабырғасы 3 сыңар, 3 жұп шеміршектерден түзілген. Шеміршектер бір-бірімен жартылай қозғалмалы байланысқан. Шеміршектердің арасында – 2 дыбыс сіңірлері болады, олар да шеміршекке бекінеді. Дыбыс сіңірлерінің арасындағы кеңістікті дыбыс саңылауы дейді.

• Көмекей (көмей) – мойынның алдыңғы жағында орналасқан іші қуыс шеміршекті мүше. Оның ішкі бетін кілегейлі қабықша астарлап жатады. Қабырғасы 3 сыңар, 3 жұп шеміршектерден түзілген. Шеміршектер бір-бірімен жартылай қозғалмалы байланысқан. Шеміршектердің арасында – 2 дыбыс сіңірлері болады, олар да шеміршекке бекінеді. Дыбыс сіңірлерінің арасындағы кеңістікті дыбыс саңылауы дейді.
• Ер адамда көмекейінің орташа ұзындығы 44 мм. Әйелдердің көмекейі кішілеу, дыбыс сіңірлері қысқа болғандықтан, дауысы жіңішке болады, оның орташа ұзындығы 36 мм.

• Көмекей- мойынның алдыңғы жағында орналасқан іші қуыс шеміршекті мүше. Оның ішкі қабаты кілегейлі қабықша астарлап жатады.

• Кеңірдек – көмекейдің жалғасы, іші қуыс түтік пішінді шеміршекті мүше. Ол өңештің алдыңғы жағында орналасады, ұзындығы шамамен 9–12 см, диаметрі 15–18 мм. Кеңірдек 5-інші арқа омыртқасының тұсынан оң және сол жақ өкпеге баратын 2 бронхыға тармақталады.

Бронхы (грекше «bronchus» – тыныс алқымы) кеңірдектің жалғасы. Ішкі беті кілегейлі қабықшамен қапталған. Бронхылар өкпеде өте көп тармақтарға бөлінген. Ең жіңішке тармақтары бронхиолдар (грекше «bronchіolі» – кішірею) деп аталады. Бронхиолдардың ұштары шоғырланып, іші ауаға толы өкпе көпіршіктерімен (альвеолалармен) аяқталады. Альвеоланың (латынша «alveolus» – ұяшық, көпіршік, қуыс) диаметрі 0,2–0,3 мм, қабырғалары бір қабат эпителий жасушаларынан тұрады. Өкпе көпіршіктерінің сыртын тұтас капилляр қантамырлары торлап жатады.  

• Бронхы (грекше «bronchus» – тыныс алқымы) кеңірдектің жалғасы. Ішкі беті кілегейлі қабықшамен қапталған. Бронхылар өкпеде өте көп тармақтарға бөлінген. Ең жіңішке тармақтары бронхиолдар (грекше «bronchіolі» – кішірею) деп аталады. Бронхиолдардың ұштары шоғырланып, іші ауаға толы өкпе көпіршіктерімен (альвеолалармен) аяқталады. Альвеоланың (латынша «alveolus» – ұяшық, көпіршік, қуыс) диаметрі 0,2–0,3 мм, қабырғалары бір қабат эпителий жасушаларынан тұрады. Өкпе көпіршіктерінің сыртын тұтас капилляр қантамырлары торлап жатады.  

А.кілегейлі қабықша

• А.кілегейлі қабықша
• Ә.Өкпе көпіршіктері
• Б. Өкпе
• В .Бөбешік
• Г.Көмей
• Д .Кеңірдек
• Е.Плевра
• Ж.Мұрын қуысы

• 1.Көмейге тамақты жібермейді
• 2.Кірген ауаны жылытады,ылғанды-
• рады,заласыздандырады.
• 3.Мұрын қуысының ішкі қабатының
• бетін қаптайды.
• 4.Өкпенің сыртын қаптайды.
• 5.Ішінде дыбыс сіңірлері бар.
• 6.Өкпедегі газға қанға өткізеді.
• 7.Көмейден кейін орналасады.
• 8.Альвеолдар орналасқан мүше

• Адам бір рет тыныс алғанда қанша ауа жұтады?
• Кеңірдек шеңберінің саны қаншы?
• Дыбыс қай жерден шығады?
• Газ алмасу деген не?
• Тыныс алуға қандай бұлшықеттер қатысады?
• Тыныс алу орталығы қай жерде орналасқан?
• Оттегі қайда сіңіріледі?

• 1. §39. Тыныс алу мүшелерінің құрылысы