Салқынбай А., Абақан Е. с

ПРА-ПРЕ
байланысты мынадай мэселелер 
қарастырылады:  1)  айтылудың 
мақсаты   (жасырын  түрд е  не 
ашық түрде  болатын),  мыс.:  бір 
хабардың,  пікірдің,  сүрақтың, 
бүйрықтың,  кеңестің,  сәлемнің, 
шағымның, уәденіңт.б. айтылуы; 
2)  сөйл еуд ің  та кти ка сы   мен 
түрлері;  3)  әңгіме  өткізу  ереже- 
лері: бірге қызмет ету жағдайын-
д а ғы   ш ы нды қты   айту,  бұл
е р е ж е л е р д і  Грайс  ұсы н ға н . 
Оларды әңгімежүргізу ережелері 
деп атайды; 4) сөйлеушінің ниеті 
немесе айтылған сөздің прагма- 
тикалық маңызы;  сөздің жанама 
мағынасы, тұспалдар; 5) сөйлеу- 
шінің референциясы, яғни оның, 
ниетіне  байланысты  болмысты 
б е л гіл е уі;  6)  пр а гм а ти ка л ы қ 
прессупозициялар: тыңдаушының 
(адресаттың)  жалпы  біліміне, 
хабардар болуына, оның ықыла- 
сы н,  кө зқа р а сы   мен  п ікір ін , 
психологиялық жағдайын, мінез- 
қүлқын,  түсіну  қабілетін  айтушы 
адамның бағалауы;  7) сөйлёуші- 
нің  айтып  түрған  хабарға  кез- 
қарасын,  хабар  маңыздылығын 
(шындық  не  өтірік,  мысқыл,  көп 
мағыналылығы)  бағалау.
Т ы ңд ауш ы ға  (а д р е с а тқа ) 
байланысты мэселелер: 1) айтыл- 
ға н   сө зд е н   түж ы ры м   ж асау 
(тікелей  мағынадан  жанама  не 
жасырын мағына іздеу -  контекст,
прагм атикал ы к  ж ағдай  және
п р е с у п п о з и ц и я );  2)  с ө з д ің
тыңдаушыға  әсері,  прелукотивті 
эсе р :  ад ресатты ң  хабард ар
болуы,  эм оц иял ы к  к ү й і  мен 
көзқарасының  езгеруі,  эстети- 
калық әсері және  т.б.;  3)  әсерге 
ж ауап  р е т ін д е гі  ә р е ке тте р  
(тікелей  не  жанама  реакция, 
мыс.,  жауап  беруден  бас  тарту 
әдістері т.б.).
Байланыс  (ком м уникация) 
жасаушылар  арасыңдағы  қаты- 
настарға байланысты зерттелетін 
мэселелер:  1) тілдің қатынас түр- 
лері: диалог, достык әңгіме, дау- 
жанжал және т.б.);  2) сөйлесудің 
ә л е у м е т т ік-э т и ка л ы қ  қы р ы , 
әңгіме  кұру  стилі;  3)  сейлеуші- 
лердің дәрежелік ара қатынасы- 
арыз және  бүйрық т.б.
П РА КРИ Т 
-   қ а з ір г і  ү н д і 
тілдерінің  негізіне  алынған  орта 
кезеңдегі  кене  үнді  тілдері  мен 
д и а л е ктіл е р .  А л ға ш кы   ж а зу 
үлгілері б.э.д.  Ill ғ. жатады.

жүктеу/скачать 13,56 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: