Салқынбай А., Абақан Е. с
жүктеу/скачать 13,56 Mb. Pdf көрінісі
|
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік
| ж
ЖАЗУ - графикалық элемент- тер арқылы хабарды (информа- цияны ) с а қ т а п , б е л гіл і б ір қашықтыққа жеткізілуін қамтама- сыз ететін белгілер ж ү й е с і. Алғашында информация жеткізу үшін басқа әдістер қолданған, м ы с., п и кто гр а ф и я , б и р ка , керту, вампум, кипу жэне т.б. X жүйесіне белгілердің тұрақты- лығы тән, мұнда әр белгі бір с ө зд і не б ір н е ш е ды бы сты белгілейді. Жазудың негізгі 4 түрі бар: идеографикалық, сөздік- б уы н д ы қ (л о го гр а ф и я л ы қ - силлабикалық), силлабикалық және әрілтік-дыбыстық (алфа- виттік) жазу. И д е о гр а ф и ка л ы қ Ж .-д а әрбір белгі (Элемент) әр сөздің к е з ке л ге н гр а м м а т и ка л ы қ формасын анықтап отырады. Мыс., «аяқ» белгісі «жүруді», «түруды», «келуді» т.б. мағына б е р е д і, б ір а қ «табан» не «тобық» мағынасын бермейді, олар үш ін б а с қ а б е л гіл е р қолданылады. Бұл жүйе ерте- дегі Шумер жазуына тән (б.э.д. 3000 ж. басы) немесе ритуал- д ы қ текстерде ғана көмекш і құрал ретінде қолданыс тапқан. С ө з д ік -б у ы н д ы қ Ж. т ү р ін ің негізінде көпмағыналы идео грамма жатыр, онда әр сөзге ребустық белгі жалғанып оты рады және мағыналық шеңберді а й қы н д а у ү ш ін қо с ы м ш а д е те р м и н а ти в б е л гіл е р де қосы лады . И д еограф икал ы қ б е л гі мен б е л гіл і б ір с ө з - логограмма деп аталады. Ерте за м а н н а н б е л гіл і с ө з д ік - буындық Ж.-лар: көне египет (б.э.д. 4000 ж. аяғы), шумер (б.э.д. 3000 ж.) жэне шумер Ж.- нан пайда болған сына Ж., элам иероглифтері (б.э.д. 3000 ж.), протоүнді Ж. (б.э.д. 3000 ж.), крит Ж. (б.э.д. 2000 ж.), қытай Ж. (б.э.д. 2000 ж .), майя Ж. (б.э.д. 1000 ж.) т.б. Осылардың ішінде қытай, сына және египет 85 |