Салқынбай А., Абақан Е. с
жүктеу/скачать 13,56 Mb. Pdf көрінісі
|
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік
| ЛИНГВИСТИКАЛ ЫҚ ФИЛО
СОФИЯ (тіл философиясы) - табиғи тілді ғылыми тәсілдер кемегімен талдауды мақсат еткен философияның бір бағыты. Л.ф.- ны аналитикалық философияның бір түрі деп қарауға болады (қар. Логикалық бағыт). Аналитикалық философия - неопозитивизмнің мектебі болғандықтан, тілдің логикалы қ талдауымен айна- лысады. Ал, Л.ф. қарапайым тілді зерттейді. Л.ф. Кембрижд пен Оксфорд университеттеріңде XIX ғ. аяқ кезінде жэне XX ғ. басында Д ж Э.Мур идеяларынан басгалады. XX ғ. ортасында толық бағыт болып қалыгттасады. Бул бағыттың негізін қалаушы (Мурдан ке й ін )- Л .В итгенш тейн, Ф .В айсм ан, Дж.Остин, Э.Анкомб, П.Гичт.б. Витгенштейн түжырымдама- сында, сөйлеу - адам атқаратын қызмет түрі, тіл - сол қызметтің құралы болады. Тіл мен іс-әрекет- тің бірігуін Витгенштейн «Тілдік ойын (игра)» деп атаған. Сонымен, Л.ф. бірінші орынға тілдің қүралдық (инструменттал- дық) қызметін қояды, бүл жерде тіддің когнитивті (оймен, санамен байланысты болатын) қызметіне мән берілмеген. Ол «мағына» анықтамасына жаңа түжырым үсынды, онда сөздің мағынасы сөйлем м ағы насы на тәуелді болыл, сөз бен сейлем мағы- налары бөлінбеуге тиіс. Л.ф. идеялары сейлеудің екі түр ін зе р тте уге негізд ел ген: күнделікті әңгіме (диалог) және практикалық ойлау. Бүл идеялар Л.ф.-ның екі негізгі бағытына - қарапайым сөйлеу мен мораль тілін талдауға сәйкес келеді. Қарапайым сөйлеуді зерттеу бары сы нда Л .ф . сө й л е уд ің динамикалық қырларын (препо- зициялық қатынастарды, ситуация- лықжағдайларды, әңгіме мақса- тын) қамтиды. Осындай зерттеу- л е р д ің н ә ти ж е сін д е сөйлеу |