Салқынбай А., Абақан Е. с
жүктеу/скачать 13,56 Mb. Pdf көрінісі
|
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік
- Бұл бет үшін навигация:
- ЛЕПТІ СӨЙЛЕМ
| Л Е К -Л Е К
131 ЛЕП-ЛЕП Л. жалпы, жеке, тарихи, салыс тырмалы жэне қолданбалы деп бөлінеді. Жалпы Л. лексиканың қүрылысындағы, қы зм етіндегі ж э н е дам уы ндағы жалпы заңдылықтарды зерттейді. Жеке Л. бір ғана тілдің сөздік құрамын зе р тте й д і. Тарихи Л . с ө зд ің тарихын, белгіленген заттардың, үғымдардың, құбылыстардың тарихы м ен байланы сты ра зерттейд і. Тарих ғылымында тарихи Л. дерекгері кең пайда- ланылады. Салыстырмалы Л. сөз қорын зерттей келе тілдердің генетуікалық іуысгығын анықгаццы. С алы сты руға ж еке с е з, сө з топтары алынады. Салыстырмалы Л.-ның деректері лексикография, аударма, этнология үшін қажет болады. Қолданбалы Л. терт саланы қамтиды: лексикография, аударма, лингвопедагогика және. сөз мәдениеті. Л.-да зерттеудің жалпы лингвистикалық тәсілдері қолданылады, .олар: дистрибу тива тәсіл (сеэдің морфологиялық қурылысы, мағынасы), субституция (синоним ия, сез м ағы насы н зерттеу), компонентті-оппозитис-1 (лексикалық бірліктер магынасының құрамын анықтау, семантикалық ерісті талдау, сез мағынасының өзгеруі, контексте қолданылуы); трансформациялық тәсіл (сез- жасамда қолданылады). Сапалық тә с іл д е р м е н б ір ге с а н д ы қ- статистикалық тәсілдер де бар (лексикалы қ бірліктің кездесу жиілігі, оның синтагматикалық байланыстары және т.б.). Л. деректері басқа пәндерде де қолданыс табады: психолин- іистикада (сөздердің ассоциа- циясын зерттеу), иейролингвис- ти ка д а (аф азия т ү р л е р і), әлеуметтік лингвистикада (қоғам- дағы тілдің жағдайы) және т.б. Лексикалық бірліктердің кейбір т ү р л е р і мен а с п е ктіл е р і тіл білімінің ерекш е салаларында (ономастика, фразеология, сез мәдениеті, стилистика, сөзжасам жэне т.б.) зерттеле алады. ЛЕПТІ СӨЙЛЕМ - адамның кеңіл күйін, эр түрлі эмоциялық сезімін білдіру үшін жүмсалатын сөйлемдер. Л .с .-н ің мағынасы жай хабар болуымен қатар, кісінің қуанышы, қорқынышы, таңыр- қауы, ызасы, аянышы, жалынышы, күм әні, ж иреніш і сияқты іш кі сезімдерді білдіреді. Л.с. мұндай мағынада айтылу үшін, олардың қүрамында көбінесе одағайлар болады. Кейде одағайлардың өзі лепті болады. Л .с. эмоциялық мағыналары олардың кұрамындағы о д а ға й , м одаль с ө зд е р мен сөйлемдердің лептілік эуенімен байланысты: 1) қорқу, сескену, аяу, өкіну, таңырқау сияқты көңіл күйді білдіру үшін қолданылатын баяндауыштар құрамында -ау -ай демеуліктер айтылады; Мыс.: Құлайды-ау!., Байғүс бала-ай... жүктеу/скачать 13,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|