САН-САН
да салыстырмалы лингвистиканың
зерттеу объектісі деп санаған.
Бопп алғашқы болып үндіеуропа
тілдерінің салыстырмалы-тарихи
грамматикасын жасайды (1833-
1841). Р.К. Раск грамматикалық
тұлғаларды талдау әдістемесін
ұсынады. Я.Гримм тілдер туыс-
ты ғы на байланысты тарихи
дамудың схемасын жасайды. XIX
ғ. 20-30 жж. бастап С.-т.т.б.-де
екі бағыторын алады: «салыстыр
малы» жэне «тарихи», сондық-
тан, тілдік факгілерді зерттеу ею
бағы тта ж ү р гіз іл д і. С .-т.т.б .
объектісі - даму үстінде болатын
тіл, нақтылай айтсақ - уақытпен
бірге өзгеретін тіл, тіл-уақыт
мөлшері ретіңде қарастырылуы
тиіс. С.-т.т.б. үшін дыбыстардың,
морфемалардың жэне фонема*
лардың рөлі зор. Дәстүрлі тіл
біліміне қарағанда, С.-т.т.б.-нің
негізгі ерекшелігі - оның тілдік
қүбылысты түсіндіре алатын-
дығы. Ол үшін С.-т.т.б. «тарихи»
себептілік қағидасына сүйене
отырып, фонетикалық заңдылық-
тарды қолданады. Алғашқылар-
дың б ір і болып А .Ш лейхер
лингвистикалық заңдылықтар
туралы болжам жасайды. 1878 ж.
Г.Остхоф пен К.Бругман «Мор-
фологиялық зерттеулер» атты
еңбегінде фонетикалық заңдар-
ды ң
тұр а қты л ы ғы
туралы
қағиданы үсынады. Қазіргі тіл
білімінде С .-т.т.б. ең ірі сала
ретінде мынадай пәндерді де
қамтиды: салыстырмалы-тарихи
грамматика, этимология, тарихи
грамматика, салыстырмалы жэне
тарихи лексикология, тілдердің
тарихи дамуы жэне қайта қүру
теориясы, бейтаныс жазуларды
оқу, лингвистикалық палеонто
логия, әдеби тілдердің тарихы
т.б. Бұл пәндердің кейбіреуі
(лингвистикалық палеонтология,
ежелгі тіл туралы ілім, диалекто
логия, топонимика, ономастика
т.б.) тарихи пәңдерге (археология,
тарихи этимология, мифология,
д ін та н у, м эд е н и е т тарихы ,
поэтика, текстология т.б .) ез
ықпалын тигізеді. С .-т.т.б.-нің
көрінісі - жеке тілдердің тарихи
грамматикалары, этимологиялық
ж эне тарихи с ө з д ік т е р ін ің
жарыққа шығуы.
Достарыңызбен бөлісу: