АФ Ф И-АФ Ф Р өзіне қатысты сөз таптарының
түбірі мен негіздеріне түгелдей
жалғана алу қабілеті.
Д үние ж үзін д егі тілдерде
аффиксация (А. жалғануы) мор-
фологияның маңызды бөлігіне
жатады. Кей тілдерде көбінесе,
байланысу процесінде суффик
сация
не
пр е ф и ка ц и ян ы
пайдаланады. А.-тың түбірге
жалғануына байланысты бірне-
ше түрін ажыратады: п р е ф и к с
- немесе приставка, түбір ал-
дында түрады; етістікке жалға-
натын префикстер «преверб»
депаталады. П о с т ф и к с - кейде
«прилеп» деп аталады; и н ф и к с
- т ү б ір д ің ортасында орна-
ласады; и н т е р ф и к с - екі
т ү б ір д і ж а л ға сты р а ты н А.
нем есе тү б ір мен суф ф икс
арасындағы А.; т р а н с ф и к с
- д а уы ссы з д ы б ы ста р д а н
түратын түбірді бөлшектейтін
дауысты А . ; к о н ф и к с - немесе
ц и р к у м ф и к с - қатар қызмет
атқаратын префикс пен пост-
фикстың комбинациясы; кон-
фиксты пайдалану парасинтез
деп де аталады, яғни сөзжасам-
да екі әр түрлі А. қолданылады;
а м б и ф и к с - түбірге әр түрлі
жолмен қосылатын А.; Пост-
фикстер өз алдына: а) негіз
жасаушы элементтер немесе
тема (тематикалық дауысты-
лар); ә) суффикстер түбірден
ке й ін
о р н а л а са д ы ,
б ір а қ
түбірдің тура қасында түрмауы
мүмкін; б) флексиялар сөздің
соңында тұратын жалғау деп
бөлінеді.
Атқаратын қызметіне қарай
- сөз жасаушы А. және тұлға жа
саушы А. деп бөлінеді. Э.Сепир
А. жүйесін таза функциясына
байланысты таниды (дерива-
циялық, реляциялық, дериватты
-реляциялық А.). Негізінде А.
мағынаның өте кең диапазонын
қамтиды. Бұл тұрғыдан алғанда,
А. мынадай топтарға ерекшеле-
неді: а) құрылымдық А. (тұлға-
лардың бір сөз табынан басқа
сөз табына өтуінде транспози-
циялық қызмет атқарады); ә)
экспрессивті немесе эмоциялық
реңдегі А.; б) категориялық А.
немесе маркер (белгілеуші); в)
заттық-таксономиялық А. (түл-
ғаны белгілі бір лексикалы қ-
семантикалық топқа жатқызу
үш ін се м а нти ка л ы қ қы зм е т
атқарады). Бірқатар шетелдік
концепцияларда А. сөз қүра-
мының «шыңы» болып есепте-
леді, себебі ол сөздің негізгі
синтаксистік және категория-
лык сипатын анықтайды.
АФФИРМ АТИВ —етістіктің
болымды түрі.
АФФРИКАТ - актив және
пассив дыбыстау мүшелерінің
то л ы қ аш ы лм ауы на б а й л а
нысты пайда болатын саңы-
лаулық дауыссыз дыбыстар.