Салқынбай А., Абақан Е. с

БИХ-БОЛ
кеп ұлттар тұратын елдерге тән. 
Мыс.: Ресей Федерациясы, АҚШ, 
Үндістан,  Нигерия,  Қазақстан 
т.б.  К өптіл д іл ік  ж ағдайы нда 
коммуникативті  формалардың 
(тіл, диалект,  говор,  әлеуметтік 
және  кәсіби жаргон т.с.с.)  қыз- 
меттік иерархиясы пайда бола­
ды :  а)  бір  топ  іш ін д е   ға н а  
қолданылатын тіл (от басында); 
ә) топ аралық тіл («базар»  тілі); 
б)  облыс  (ұлттық)  тілі;  в)  көп 
ұлтты  аймақтағы  тіл;  г)  жалпы 
мемлекеттік тіл (халықаралық тіл 
болуы  мүмкін).  Бұрынғы  КСРО- 
да  халықтың  28,1%  екі  тілде 
сөйлеген  (73  млн.  адам),  олар- 
дың  ішінен  61  млн.  орыс  тілін 
меңгерген.  Қазақстанда  қостіл-
ділік саясаты жүргізіледі.
БИХЕВИОРИЗМ 
(ағылшын.
behaviour -  мінез-қүлық, тәртіп)
-   тіл  білімінде  психологияның 
бір бағытына негізделген тілдің 
мәні мен қызметі туралы кезқа- 
растар жүйесі.  Сыртқы  қорша- 
ға н   о р та   мен  адам  м ін е з- 
құлқының байланысы бар болған- 
дықтан,  Б. теориясы туындайды. 
Сөз  бен  эмоция  сол  әсерге 
қайтарылған  жауап  (реакция) 
ретінде  қарасты ры лады .  Ал 
сананың қызметі жоққа иіығары- 
лады.  Б. теориясы АҚШ пен Батыс 
Еуропада  дүниеге  келген.  Б. 
м е то д и ка л ы қ 
н е г із д е р ін ің  
позитивизм,  прагматизм  және 
операционализм м ен  байла­
нысы бар. Тіл білімінде Б.  ықпа- 
лында  болған  Л .Б лум ф ельд 
бихевиористік теория  жасаған. 
Бүл  теория  бойы нш а  тіл  -  
адамды  қоршаған  орта  әсеріне 
бейімделудің  бір  түрі  ретінде 
қарастырылады.  Блумфельдар- 
қылы Б.  идеялары дескриптивті 
лингвистикада  орын  алған.  Б. 
американдық  тіл  біліміне  үлкен 
әсерін тигізді. Бүл идеялар психо­
лингвистика  арқылы  енді.  XX  ғ 
80-жж.  Б.  ықпалы  тіл  білімінде 
біршама  азаяды,  б ір а қ  оның 
кейбір теориялық және методо- 
логиялық үғымдары америкаңдық 
лингвистикада даму үстінде.

жүктеу/скачать 13,56 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: