Салқынбай А., Абақан Е. с
жүктеу/скачать 13,56 Mb. Pdf көрінісі
|
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік
- Бұл бет үшін навигация:
- БОЛ ЫМСЫЗДЫҚ ЕСІМДІГІ
- БУРЯТ ТІЛІ
| БОЛЫ М СЫ З СӨ ЙЛЕМ -
болымсыз сөйлем болымды сөйлем негізінд е жасалады. Объективті болмысты, ойлаған ойды хабарлауда қүбылыстың болмайтыны айтылады. Бірақ, Б.с. арқылы объективті болмыс, ойлаған ой жоққа шығарылып қоймайды, айтылған ойға ерекше стильдік өң беріп, сөйлемді түрлендіріп, экспрессивті етіп айтудың да тәсілі болып табы- лады. БОЛ ЫМСЫЗДЫҚ ЕСІМДІГІ - б о л ы м сы зд ы қ м ағы наны білдіретін есімдіктің түрі. Олар: ештеңе, ештеме, ешкім, ешбір, ешқашан, ешқандай, еш қай- дан, е ш қа й сы сы , д ә н е ң е , дәнеме т.б. Б.е. көбінесе «еш» сөзі мен «бір», «кім», «қашан», «қандай», «қайдан», «қайсысы» тә р ізд і е с ім д ікте р д ің б ір ігу і арқылы жасалады. Сондықтан да олар бірігіп жазылады. Ал «еш» сөзі зат есімдермен тір- кессе, белек жазылады. Мыс.: «Сенен басқа еш жерден таба алмадым орнымды». БУНАҚ- өзіндік екпін, ритммен айтылатын сөздер. Тек бір бунақ- қа енген сөздердің аралығында қатар келген дыбыстар ғана біріне-бірі ықпал етеалады. Олар көбінесе үндесіп, үйлесіп түрады. Сөйлеу актінде бір бунақ құрап айтылатындар алдымен күрделі сөздер және әр түрлі жолдар- мен тіркескен сөздер. Мыс.: ә р гім (ә р кім ), ә рғаш ан (әр - қашан), бетпұрыс (бетбұрыс), қыжжібек (қыз жібек), қолмағол (қол м а-қол ), ом бір (он бір), қырық nip (қырық бір), ташжол (тас жол), алтын ғасы қ (алтын қасық) т.б. БУРЯТ ТІЛІ - монгол тіліне жатады. Төрт айм ақты қ диа- л ектісі бар: батыс (б ұл а ға т- эхирит), аралық (алар-түнкің), шығыс (хорин), оңтүстік (цонгол- сартүл). Фонетикалық ерекше- ліктері: дифтонгты, ұза қ және қы сқа дауыстылардың болуы; еріндік сингармонизм; фарингаль- ды -х дыбысының болуы; Қатаң (- қ ) мен аф ф рикат (ч), (дж ) к е з д е с п е й д і. М о р ф о л о ги я - сында: 7 септік бар; - жээ-ға келетін өткен шақ болмайды. Л ексика сы нд а: оры с, тибет, қытай, түркі, тұн ғы с-м а н ж үр сөздері бар. XVII ғ. аяғында буряттар көне монгол жазуын жүктеу/скачать 13,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|