ГРАФЕМА (гр е к, дгёрһо -
жазамын) - 1. Лингвистикалық
мағынасы бар, тілдің графика-
лык жүйесінің ең кіші бірлігі. Ол
- сөз, морфема, буын және
фонеманың референті де болуы
мүмкін. «Г». термині әріптің,
иероглифтің немесе оның бір
бөлігінің синонимі ретінде де жиі
жүмсалады. Мыс., иероглифті
т а н гу т ж азуы н е г із і 8 эл е -
ментарлы Г.-дан түрады. Г.
в а р и а н тта р ы (а л л о гр а ф ) -
иероглиф, баспалық, қолжаз-
балық, бас не жәй әріп; 2.
Белгілі жазу жүйесінің ең кіші
белгісі. Қазіргі лингвистикада
«Г». терм инінің қалыптасқан
мағынасы жоқ, себебі, әр түрлі
ғылыми дәстүр, жазу түрлері
мен орфография, фонология-
лы к м е кте пте р д ің болуынан
жэне «фонема» терминін әр
қилы түсінуден Г. түсінігі біресе
әріп түсінігімен жақындатылса,
біресе фонеманың графикалық
бейнесі делініп жүр.
Д е с к р и п т и в и с т е р
(қа р .
Д е с к р и п т и в т і л и н гв и с т и к а )
ауызекі сөйлеу мен жазбаша
сөйлеудің қатарластығын алға
тартса (фонема - дыбыс топтары,
графема - әріп топтары, мүнда
фон-аллофон-фонема қатарына
г р а ф а -а л л о г р а ф -г р а ф е м а
қатары сә й ке с), Л о н д о н д ы қ
мектеп - тілдегі жазба түлғасы-
ның автономиясын қүптайды. Ал
кейбір лингвистер үшін Г.-ның
дыбыстық референті маңызды
болса, басқаларына - семанти-
калық референттің маңызды-
лығы жоғары түрады.
Қазіргі тіл білімінде дыбыстық
және графикалық бірліктердің
қа ты н а сы м ен байланы сы
болғанда ғана (Ю.Маслов), П-
фонема мен ә р іп т ің қары м -
қатынас ж үй е сі белгіленетін