Сборник II научно-практической международной студенческой конференции Narxoz Student Research-2021

25

Секция

 «

Экология

 

и

 

устойчивое

 

развитие

»

4. 

Қазақстан

 

Республикасының

 

техника

 

ғылымдарының

 

докторы

, 

БҰҰ

 

жанындағы

 

Халықаралық

 

Ақпараттандыру

 

Академиясының

 

ака

-

демигі

 

Марат

 

Көшімбаевпен

 

тікелей

 

сұхбат

 // https://kazpravda.kz/

interviews/view/neupravlyaemaya-ugroza-ili-popustitelstvo-uchenii-nazval-

reshenie-problemi-pavodkov-v-kazahstane

5. 2016 

жылғы

 

қоршаған

 

ортаның

 

жай

-

күйі

 

туралы

 

жəне

 

Қазақстан

 

Республикасының

 

табиғи

 

ресурстарын

 

пайдалану

 

туралы

 

Ұлттық

 

баян

-

дама

. http://ecogosfond.kz/orhusskaja-konvencija/dostup-k-jekologicheskoj-

informacii/jekologijaly-zha-daj/r-orsha-an-ortany-zhaj-k-ji-turaly-ltty-

bajandamalar/

6. 

Выступление

 

Нурлана

 

Каппарова

.  

Ссылка

 

на

 

Первый

 

канал

 

Евра

-

зия

: https://www.youtube.com/watch?v=qK_OOxpJnf0

7. 

Интервью

 

Людмилы

 

Петровой

. 

Директор

 

ОО

  «

Ангел

» // 

Режим

 

доступа

: http://apgazeta.kz/2018/05/19/oo-angel-predlagaet/ 

8. 

Қазақстан

 

Республикасы

 

Үкіметінің

 2010 

жылғы

 9 

қараша

-

дағы

 

№

 1176 

Қаулысы

. 

Қатынау

 

режимі

: http://adilet.zan.kz/rus/docs/

P1000001176/links#to 

9. 

Қазақстан

 

Республикасының

 

техника

 

ғылымдарының

 

докторы

, 

БҰҰ

 

жанындағы

 

Халықаралық

 

Ақпараттандыру

 

Академиясының

 

акаде

-

мигі

 

Марат

 

Көшімбаевпен

 

тікелей

 

сұхбат

 // http://agkipr.kz/archives/1216 

10 

Мұрат

 

Сүйінбаевпен

 

тікелей

 

сұхбат

, 

геология

-

минералогия

 

ғылымдарының

 

кандидаты

, 

профессор

, 

РЖҒА

 

академигі

 // http://mo.krsu.

edu.kg/index.php/professorsko-prepodavatelskij-sostav/37-suyunbaev-murat-

nasirdinovich

Мұрат

 

Амина

, 

Масимова

 

Сабина

«

Қаржы

» 

мамандығы

, 3 

курс

 

студенттері

«

Университет

 

Нархоз

» 

КЕАҚ

, 

Алматы

 

қаласы

,

 

Казақстан

 

Республикасы

Ғылыми

 

жетекші

: 

э

.

ғ

.

к

., 

доцент

 

Салимбаева

 

Р

.

А

.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ 

СУ РЕСУРСТАРЫНЫҢ ЛАСТАНУЫ 

ЖƏНЕ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ ТҮЙІНДІМЕ

Аңдатпа

Мақала  Қазақстан  Республикасы  аумағында  орналасқан  су 

ресурстарының  ластану  мəселелерін  толыққанды  қарастырып, 

оның шешу жолдарын ұсынады. Жұмыс ресми ақпарат көздерінен 

алынған зерттеулер мен дəлелдемелерге сүйенеді.

26

Narxoz Student Research-2021

Аннотация

Данная статья подробно рассматривает проблемы загрязнения 

водных  ресурсов,  расположенных  на  территории  Казахстана,  и 

предлагает пути их решения. Работа опирается на исследования и 

доказательства, полученные из официальных источников.

Abstract

The  article  examines  in  detail  the  problems  of  water  resources 

pollution  located  on  the  territory  of  the  Republic  of  Kazakhstan  and 

suggests  ways  to  solve  them.  The  work  is  based  on  research  and 

evidence obtained from offi

  cial sources.

Су жəне жалпы су ресурстары – бұл əлемде барлық тірі орга-

низмдер қолданатын жер үсті жəне жер асты сулары [1]. Кең мағы-

нада – сұйық, қатты жəне газ тəрізді күйдегі су жəне олардың жер 

бетінде  таралуына  қатысты  қолданылатын  ұғым.  Су  ресурстары 

–  бұл  гидросфераның  барлық  сулары,  яғни  барлық  теңіздер  мен 

мұхиттардың,  өзендердің,  көлдердің,  каналдардың,  су  қоймала-

рының  сулары;  жер  асты  сулары,  топырақ  ылғалдары,  тау  жəне 

полярлық мұздықтардың мұздары, атмосфераның барлық қабатта-

рындағы су буы.

Су ресурстарының əлемдік көлемі (қоры) 1390 млн. текше км 

құрайды, оның 1340 млн. текше км – Дүниежүзілік мұхит суы. Су 

ресурстарының  3%-дан  азы  –  тұщы  су,  оның  ішінде  тек  0,3%-ы 

ғана пайдалану үшін қол жетімді су ресурстарының қатарына жа-

тады.

Отандық сарапшылардың деректері бойынша, сумен қамтама-

сыз ету бойынша Қазақстан ТМД елдері арасында соңғы орында 

тұр. Қазақстан облыстарының бір тұрғынына жылына 6 мың тек-

ше метр ғана су келеді, Ресейде мысалы бұл көрсеткіш 6 есе көп. 

Табиғи жəне минералдық ресурстарға бай Қазақстан су ресурста-

рына келгенде кедейлік танытады. Бүгінгі таңда Қазақстан халқы-

ның үштен бірінен астамы тасымалданатын суды немесе құдықты 

пайдаланады. Есептеулер бойынша, 40 жылдан кейін елде суға де-

ген сұранысты қанағаттандыру мүмкін болмай қалуы да мүмкін.

Қазақстанға  су  ресурстарының  жартысына  жуығы  өзендер 

арқылы  Ресей,  Тəжікстан,  Өзбекстан,  Қырғызстан  жəне  Қытай 

мемлекеттерінен келеді. Бірақ бір кездері біртұтас су-шаруашылық 

кешеннің  рөлін  атқарған  еліміздің  оңтүстігі  соңғы  уақыттары  су 

27

Секция

 «

Экология

 

и

 

устойчивое

 

развитие

»

ресурстарына  қатысты  үлкен  мəселелерге  тап  болып  отыр.  Өйт-

кені тəуелсіздік жылдарында Орталық Азияның басты бес мемле-

кеті аймақтың су ресурстарын қалай пайдалану керектігі туралы 

түпкілікті келісе алмай нақты бір шешімдерге келмеген болатын. 

Десе  де,  бүгінде  Қазақстан  су  ресурстары  жүйесін  дамытудың 

өзіндік стратегиялары əзірленуде. Мысалы өткен ғасырдың 80-ші 

жылдары  танымал  болған  «өзендерді  қайта  бұру»  бейнелі  əдісі 

2020  жылдың  соңына  қарай  толығымен  жүзеге  асырылып  бітуі 

мүмкін [2].

Қазақстан  Республикасының  жер  үсті  суларының  ресурстары 

сулылығы  бойынша  орташа  есеппен  жылына  100,9  млрд.  текше 

метр  болып  бағаланады,  оның  56,5  млрд.  текше  метрі  Қазақстан 

аумағында қалыптасады, қалған 44,4 млрд. текше метрі іргелес ау-

мақтардан, яғни ҚХР-нан, Өзбекстан Республикасынан, Қырғыз-

стан жəне Ресей Федерациясынан келіп түседі [3].

Қазақстан  Республикасының  жер  үсті  суларына  құрлық  беті 

бедері нысандарындағы шоғырланған су қорлары – яғни су объ-

ектілері  жатады.  Оларға:  су  қоймалары  (теңіздер  мен  көлдер), 

батпақтар,  мұздықтар  мен  су  ағындары  (өзендер  мен  оларға 

теңестірілген каналдар) кіріктірілген. Қазақстанның су ресурста-

рын келесі суретте көре аламыз (сурет 1).

Сурет

 1 – 

Қазақстан

 

Республикасы

 

су

 

ресурстар

 

кескіні

Ескерту

: 

сурет

 [4] 

əдебиеттен

 

алынған

28

жүктеу/скачать 3,66 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: