Сборник научных статей международной научно-практической конференции «Современные тренды педагогического образования»

560 
 
Summary 
It is not enough to teach a younger student only to read, count, and write. It is necessary to 
create conditions that will increase children's interest in learning. The article reveals the features 
and possibilities of using game technologies in primary school, which allow the teacher to reach a 
creative level of interaction with students. 
Қазіргі қазақ мектебінің негізгі міндеттерінің бірі-мектеп оқушысын тәуелсіз 
таңдау жасай алатын және әртүрлі өмірлік жағдайларда жауапты шешімдер 
қабылдай алатын өмірлік және әлеуметтік сауатты тұлға ретінде тәрбиелеу. Бұл 
мақсатқа тек оқу іс-әрекетін ұйымдастырудың дәстүрлі формалары мен 
әдістерін қолдану арқылы қол жеткізу мүмкін емес. Бұл мәселені шешуге оқу-
тәрбие процесіне оқытудың белсенді әдістерін енгізу айтарлықтай ықпал етеді, 
олар күн сайын оқытушылардан оқытудың мазмұнына жаңа тәсілдерді талап 
етеді. Оқу моделін таңдау және оны қазіргі заманғы білім беру 
технологияларын енгізе отырып, оқушылармен дамыту оңай емес, бірақ 
қызықты. Проблемалық тапсырмалар, іздеу және лингвистикалық тапсырмалар, 
ойындар оқу процесін жандандыруға, оны қызықты етуге көмектеседі. Д.Б. 
Эльконин, В. В. Давыдов, А. К. Занков, Л. И. Айдарова, А. К. Дусавицкий, А. К. 
Маркова, Ю. А. Полуянов, В. В. Репкин, В. В. Рубцов, Г. А. Цукерман и. с. 
Славина, Л. И. Божович, Е. Е. Кравцова және басқалардың зерттеулері баланың 
өміріндегі ерекше кезеңге – кіші мектеп жасына арналған. Оқыту әдістерінің 
мәселелері М. Г.Голубчикова, М. А. Дружинина, Т. С. Панин, Е. С. Полат, С. А. 
Харченко, Е. Н. Шимутина және басқалардың зерттеулерінде дамыған. 
Көптеген танымал мұғалімдер (Л.С. Выготский, С. Л. Рубинштейн, д. Б. 
Эльконин, П. И. Пидкасистый, А. С. Прутченков және басқалар) оқу процесінде 
ойындарды қолданудың тиімділігіне әділ назар аударды. Қазіргі заман мектебі 
әр балаға жеке көзқарас қалыптастыруға бағытталған. Ойын-бұл таптырмас 
көмекші. Жаңа материалды түсіндіру кезінде, бекіту кезінде, оқу дағдыларын 
дамыту кезінде оқушылардың сөйлеуін дамыту үшін ойынды пайдалануға 
болады. Ойын сонымен бірге дамып келе жатқан іс-әрекет, тіршілік формасы, 
әлеуметтену және қауіпсіздік аймағы, өзін-өзі тану, ынтымақтастық, 
ересектермен достастық, бала әлемі мен ересектер әлемі арасындағы көпір. 
Ойын-бұл қиял. Оның мәні- балаға айналасындағы шындықты көрсетеді. 
Ойын еліне кірген кезде баланың алдында үлкен мүмкіндіктер ашылады. 
Басқаша айтқанда, ойын-бұл баланың өз жұмысы. Мұнда сіз бәрін жасай 
аласыз: ойында бала болашақ ересек іс-әрекетке дайындала алады, ойында ол 
артық энергияны жұмсайды, ойында ол өзінің жетілмегендігін оңай және 
табиғи түрде жеңеді. Бала өзін шығармашылық пен еркіндіктің, адамның 
болмысының көрінісі ретінде сезінеді. Ойын балалардың биологиялық және 
психологиялық қажеттіліктерін қанағаттандырады және олардың психикалық, 
эмоционалды, әлеуметтік және моральдық дамуына ықпал етеді. Ойындардағы 
әртүрлі рөлдер, бұл баланың қиялының жемісі болса да, оған "жақсы" және 
"жаман" құндылық санаттары туралы терең түсінік алуға, оң және мінез-

561 
құлықта қолайсыз нәрсені анықтауға мүмкіндік береді. Ойын ойнау арқылы 
бала ересек адамның әлеуметтік функциясын қабылдайды және оны өз іс-
әрекетінде қайта жасайды. Ойындарда балалар әртүрлі қатынастарға түседі: 
ынтымақтастық, бағыну, өзара бақылау. Ойын арқылы адами қарым-қатынас 
нормалары баланың моральдық дамуының қайнар көзіне айналады; балалар 
жеке тұлғаны да, жеке психикалық процестерді де қалыптастыруға мүмкіндік 
алады. Ойын ұқыптылық, табандылық, есте сақтау, табандылық, мақсатқа 
жетудегі табандылық сияқты өмірлік маңызды қасиеттерді дамытады. Сонымен 
қатар, ойын қарым-қатынас қабілеттерін, логикалық ойлауды дамытады, өзінің 
және басқа адамдардың әрекеттерінің салдарын болжауға үйретеді. Ойын іс-
әрекетінде баланың даралығы тезірек ашылады, командада жұмыс істеу 
қабілеті қалыптасады, қарым-қатынас дағдылары мен шығармашылық 
қабілеттері дамиды. Ойынның мәні ойын-сауық шартты жағдайын құру болып 
табылады, соның арқасында іс-әрекет ойын сипатына ие болады. Сондықтан 
ойындарды осы конгреске қол жеткізілетініне сүйене отырып бөлген жөн. 
Ойын іс-әрекетінің негізін құрайтын жіктеулер құнды:
1. Маңызды ойын негізінде жіктеу: ережелері бар ойындар; Рөлдік ойындар; 
кешенді ойын жүйелері (мысалы, КВН).
2. Ойынның дидактикалық мақсаттарына байланысты сабақтың құрылымдық 
элементтері бойынша жіктеу: 
жаңа материалды үйренуге арналған ойындар;
бекітуге арналған ойындар;
білімді тексеруге арналған ойындар;
жалпылама ойындар;
релаксациялық ойындар-үзілістер. 
Дидактикалық ойын-бұл ақыл-ой белсенділігін тәрбиелеудің құнды 
құралы, ол балалардағы психикалық процестерді белсендіреді, оқушылардың 
таным процесіне қызығушылық тудырады. Дидактикалық ойын кез − келген 
оқу материалын қызықты етуге көмектеседі, оқушылардың терең 
қанағаттануын тудырады, қуанышты жұмыс көңіл-күйін қалыптастырады және 
нәтижесінде білімді игеру процесін жеңілдетеді. Дидактикалық ойындар 
бастауыш сынып оқушыларында зейін мен есте сақтау сияқты психикалық 
процестерді дамытуға мүмкіндік береді. Ойын тапсырмалары балалардың 
тапқырлығын, тапқырлығын және тапқырлығын дамытады. Ойындардың 
көптеген тапсырмалары мәлімдемені, пайымдауды, тұжырым жасауды талап 
етеді, тек ақыл – ойды ғана емес, сонымен бірге ерік күш-жігерді де талап етеді-
ұйымшылдық, шыдамдылық, ойын ережелерін сақтау, өз мүдделерін топтың, 
ұжымның мүдделеріне бағындыру мүмкіндігі. Безендіру-ойыншықтар, 
суреттер, демонстрациялық материалдар – балаларды көркемдік тәрбиелеу 
міндетін орындайды. Оқу процесінде дидактикалық ойындарды қолдану 
тәжірибесінде ең көп кездесетін қателік-бұл ойынның өзін мұғалімдер ойын деп 
атайтын жаттығулармен алмастыру, бірақ іс жүзінде оларда ең көп элементтер 
жоқ. 

562 
Ойын элементтері оқушылардан дидактикалық тапсырманы" жасыруға" 
және, осылайша, алдымен білім алу процесін жеңілдетуге мүмкіндік береді. Бұл 
элементтер ойын құрылымына кіреді. Дидактикалық ойындар мен ойын-сауық 
тапсырмаларының тиімділігін арттырудың шарты оларды жүйелі түрде жүргізу 
болып табылады: оларды жеке сабақтарда немесе сабақтан тыс сабақтарда емес, 
оқушылармен жұмыс жасаудың бүкіл жүйесінде қолдану керек. Жас 
оқушылармен жұмыс кезінде сіз ойын материалын мөлшерлеуде өте сақ 
болуыңыз керек. Бақылаулардың нәтижесінде ең сәтті сабақтар ойынға 
шамамен 1∕3 жұмыс уақыты берілгенін атап өтуге болады. Ойынды дұрыс 
бағаламау немесе қайта бағалау оқу процесіне теріс әсер ететініне назар аудару 
керек. Ойынды жеткіліксіз пайдалану оқушылардың белсенділігін төмендетеді, 
ұсынылған ақпаратқа деген қызығушылықты әлсіретеді. Егер ойынның артық 
дозалануына жол берілсе, балалар ойын емес жағдайда оқуға ауысады. 
Ойындарды таңдау кезінде бастауыш сынып оқушыларының ойлауының 
көрнекі және тиімді сипатын ескеру қажет. Сондай-ақ, ойындар балалардың 
психикасының толық жан-жақты дамуына, олардың танымдық қабілеттеріне, 
сөйлеуіне, құрдастарымен және ересектермен қарым-қатынас тәжірибесіне 
ықпал етуі керек екенін есте ұстаған жөн. Ойын талдау, салыстыру, 
абстракциялау, жалпылау қабілеттерін игеруге көмектесуі керек. Ойын 
барысында баланың зияткерлік белсенділігі оның айналасындағы заттарға 
қатысты әрекеттерімен байланысты болуы керек. Оқу процесіндегі ойын 
әрекеті оқыту заңдылықтарына сәйкес құрылуы керек: "мұғалімнің 
оқушылардың ассимиляция пәні бар белсенділігінің қарқындылығы неғұрлым 
көп және жан-жақты қамтамасыз етілсе, ұйымдастырылған іс-әрекеттің 
сипатына, репродуктивті немесе шығармашылыққа байланысты деңгейде 
ассимиляция сапасы соғұрлым жоғары болады". 

жүктеу/скачать 8,65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: