Семинар сабақтарын өткізуге арналған әдістемелік нұсқау 5В011400 «Тарих» мамандығының студенттеріне жасалған курс 4

«Тарихты оқыту әдістемесі» пәнінен семинар сабақтарын өткізуге арналған әдістемелік нұсқау

Семей, 2015 ж.

Семинар сабақтарын өткізуге арналған әдістемелік нұсқау 5В011400 «Тарих» мамандығының студенттеріне жасалған

курс 4

Құрастырушы: аға оқытушы Ахметова А.К.

1. 
   Тарих оқу пәні ретіндегі мазмұнының мәселелері
   
2. 
   Көпұлтты мемлекетте жергілікті, аймақтық және ұлттық тарих арасындағы баланс
   
3. 
   Қазақстан Республикасында мектепте тарихтан білім берудің құрылымы
   

Семинар сабағында бірінші мәселе бойынша Қазақстан тарихын оқыту процесінің ғылыми зерттеу әдістері. Тарихты оқыту әдістемесінің ғылыми негізінде теориялық және әдістемелік зерттеулерді енгізуде әдіскер - тарихшылардың қосқан үлесітеріне тоқталу керек. Тарихты оқыту әдісінің пайда болуы мен қалыптасуы оның кезеңдеріне тоқталу керек. Екінші мәселе бойынша ТОӘ курсының пайда болуы мен осы пәннің міндеті мен мақсаты. Қазақстан тарихын оқыту әдістемесі курсының құрылымын анықтап беру мен қатар пәнің білімдік атқаратын функциясына тоқталып өту қажет.

1. 
   Мектептегі тарих курсы мазмұнын әдістемелік тұрғыдан сараптау
   
2. 
   Тарихты оқыту үрдісінде тарихи ұғымдарды қалыптастыру
   
3. 
   Оқушыларда тарихи үрдістің заңдылықтары туралы түсінік қалыптастыру
   

Бірінші мәселе бойынша тарихи фактілер арқылы тарихты оқыту әдістері мен тәсілдерінің жолдарына тоқталу керек. Екінші мәселе бойынша, тарихи фактілердің мазмұны бойынша сабақта қолданудың тәсілдерін қалай пайдалануға болатынына мысалдар келтіру қажет. Үшінші мәселе бойынша, тарихи материалды құрастыру жолдарының тәсілдері бойынша әдіскер – тарихшылардың тәжірибелеріне сүйену арқылы тиімді әдіс жолдарын қалай таңдауға болатындығы туралы нақты дәлелдер келтіре кеткен жөн.

1. 
   Мектеп оқулықтарына қойылатын негізгі дидактикалық талаптар
   
2. 
   Қазақстан Республикасындағы «жаңа кезеңдегі» тарих оқулықтарының ерекшеліктері
   
3. 
   Тарих оқулықтарының мәтіндік және мәтіндік емес компоненттері
   
4. 
   Тарихтан мектеп оқулықтарының құрылымдық-функционалды талдаудың негіздері
   

Тарихтан мектеп оқулықтарының құрылымдық-функционалды талдаудың негіздері.

1. 
   Тарихты оқыту үрдісінде қалыптасатын оқушылардың іскерліктері мен дағдыларының сипаты
   
2. 
   Тарихты оқыту барысында оқу дағдыларын қалыптастырудың әдістемелік тәсілдері
   

1. 
   Тарихты оқыту барысында пәнаралық байланысты пайдалану әдістері
   
2. 
   Тарихты оқыту барысында курсаралық байланысты пайдалану әдістері
   

Практикада тарихты оқыту ортақ, ұқсас белгілі көп сабақтар арқылы жүргізіледі. Соған сәйкес ғалымдар сабақ типтерін олардың негізгі мазмұнына, дидактикалық мақсаттарына, өткізу тәсілдеріне, оқыту процесінің буындарына қарай топтастырады.

Көрнекті әдіскер А.А.Вагиннің пікірінше, оқыту процесінде оның негізгі бөлімдері, қысқаруы немесе кеңеюі, бір немесе бірнеше сабақта іске асуы мүмкін. Осы жағдайлар практикада ескеріліп, сабақтар барлық құрамды бөлімдері сақталып немесе белгілі бір бөлігі басым болып жүргізілуі мүмкін. Оқытуда бөлімдердің үйлесуін сабақтың құрылымы деп атайды.

Кейбір топтастыруда сабақты жүргізу әдісі (дәріс-сабақ, пікірталас-сабақ, кино-сабақ, зертханалық сабақ); оқушылардың әрекеті (жинақтау сабағы, проблемалық); материал сипаты (жаңа деректі игеру) басшылыққа алынады. Дағдылар мен іскерлікті қалыптастыратын сабақтарды ерекше типке жатқызуға болады.

Кіріспе сабақ оқушыларға алдыңғы курстарда алған негізгі білімдерін жаңғыртып, тарихтың жаңа курсының негіздеріне жалпы сипаттама беруі тиіс. Кіріспе сабақтың мазмұнында оқушылардың жаңа тақырыпты игеруіне көмектесетін мақсаттардың болғаны дұрыс. Қажет болғанын жағдайда мұғалім бұл сабақта оқушылардың базалық білімін, негізгі дағдыларын айқындайды.

Жаңа материалды игеру типіндегі сабақтардың мынандай түрлерін атауға болады: материалды мұғалімнің мазмұндау сабағы; мектеп дәрісі; саяхат сабақ; кино-сабақ; оқушылардың хабарламалары мен баяндамаларына арналған сабақ. Жаңа материалды игеру сабағында оқу әрекетінің бұл түрлері басым болып келеді және сабақтың едәуір бөлігін қамтиды. Ал, бекіту, қайталау, оқушылар білімін тексеруге аз уақыт, аз көлем бөлінеді.

1. 
   Мектепте тарихты оқытудың ғылыми, психологиялық-педагогикалық және дидактикалық негіздері
   
2. 
   Мектепте тарихты оқытудың жалпы әдістері мен тәсілдері
   

1. 
   Тарихты оқытуда сабақ және сабақтан тыс формаларының жалпы сипаттамасы
   
2. 
   Қазіргі тарих сабағы және оның түрлері: дәріс, семинар, сабақтың дәстүрлі емес түрлері
   

Бірінші мәселе бойынша, сабақтың – мектепте негізгі білім беретін ұйымдастырушы формасына тоқталу керек. Сабаққа қойылатын талаптармен сабақтың – үш бағыттығы мақсаттарына түсінік беру қажет. Сабақтың құрал-жабдықтары. Жоспар. Екінші мәселе бойынша, сабақтың түрі типі. Мұғалімнің сабаққа дайындығы. Күнделікті жоспар. Сонымен қатар жаңа сабақ түрлері т.б. негізгі оқыту процесінің элементтеріне жеке – жеке тоқталу арқылы функциялық маңыздарын әдіскер – тарихшылардың тәжірибелері бойынша талдап беру қажет.

1. 
   Тарихты оқытудағы көрнекті құралдардың ролі мен мәні
   
2. 
   Тарихты оқытудағы көрнектіліктің түрлері
   
3. 
   Оқытуда техникалық құралдардың мүмкіншілігін пайдалану
   

Екінші мәселе бойынша көрнекіліктердің түрлеріне жеке – жеке талдау жасау керек:

а) Сурет көрнекілігі

б) Графикалық көрнекілік

в) карта

Үшінші мәселе бойынша көрінекіліктің тиімділігіне тоқталу керек.

1. 
   Мектепте тарихты оқытудың педагогикалық мақсаттарының түрлері: тұлғаны қалыптастырудың жалпы мақсаты, мектепте оқытудың мақсаты, оқу пәнінің мақсаты, тақырыптың мақсаты, сабақтың мақсаты
   
2. 
   Тарих сабағының мақсатын анықтаудың негізгі принциптері
   
3. 
   Тарих пәнінен дәстүрлі сабақ жоспарының негізгі элементтері
   
4. 
   Мектептегі тарих сабағының жоспар-конспектілерінің түрлері
   

Семинар сабағында тарихи фактілер арқылы тарихты оқыту әдістері мен тәсілдерінің жолдарына тоқталу керек. Тарихи фактілердің мазмұны бойынша сабақта қолданудың тәсілдерін қалай пайдалануға болатынына мысалдар келтіру қажет. Тарихи материалды құрастыру жолдарының тәсілдері бойынша әдіскер – тарихшылардың тәжірибелеріне сүйену арқылы тиімді әдіс жолдарын қалай таңдауға болатындығы туралы нақты дәлелдер келтіре кеткен жөн.

1. 
   Мектептегі тарих курсында оқушылардың танымдық мүмкіншіліктері
   
2. 
   Оқушылардың білімін тексерудің түрлері
   
3. 
   Тарихи білімнің нәтижесін бағалау көрсеткіштері мәселесі
   

Бірінші мәселе бойынша, оқушылардың білімін бағалаудың мақсаты мен міндеттерін әдіскер – тарихшылардың тәжірибелеріне сүйене отырып талдау. Екінші мәселе бойынша, оқшылардың – тарихи заңдылықтармен тарихи терминологияның меңгеруін тексеру. Оқушылардың тарихи білімінің тереңділігін жүйелендіру. Екінші мәселе бойынша, білімді тексеру түрлері: ауызша; жазбаша; қорытынды; компьютерлік түрі және т.б. Білімді тексеру мен бекіту. Қорытынды білім тексеру жүйесі: тоқсандық; жарты жылдық; жылдық. Емтиханға дайындық. Емтихан нәтижелерінің бағаларының білімдік көрсеткіштерін есептеу арқылы сапалық үлгерімдерін анықтау жолдарының тәсілдерін меңгерудің жолдарын үйрену. Баға түрімен білімді бағалаудың критериилерімен педагогтік принцп мәселелері бойынша, әдіскер – тарихшылардың тәжірибелеріне нақты мысалдар беру арқылы талқыға салу.