Ш. Ш. УӘлиханов атындағы тарих

 

дың 

ж ы рлары  халы қ ж ады нда ү зік -ү зік  сақ тал ған .  Ү м б етейд іц  

Боген-

бай  баты рды ң  кайты с  болуы н а  ар н ал ған   естірту  ж ы ры   — 

б ел гілі.  О нда  ақ ы н   б аты р д ы ң   ж о ң ғ а р л а р ғ а   қ а р сы  

ерліктерін дәріптейді.  Ол  Б өгенбайды ң ж арқы н ,  әсерлі  бейнесін 

ған:

 

П әй кесіндей  Бөгенбай!

 

Ж азбай  түсіп  түлкі  алған

 

Топшысы  жуан  бүркіттің

 

Т егеурініндей  Бөгенбай!

Үмбетейдің  ж оқтауы нда  Бөгенбай  — халы қ  қорғауш ы сы ны ң   мінсіз 

бейнесі.

Ақын  қатардағы ж ауы нгер ретінде көптеген ш айқастарға қатысты.  Ж о - 

ры қтар  кезінде туған толғаулары нда ол ж ауы н герлерді  бостан д ы к ж о- 

лындағы күресте қандай да болсын киы нш ы лы қты ң алдында бас имеуге 

шақырды.  Мынадай аңы з сақталған:  бір жолы  қ а зақ  ж асақтары  ж оңғар- 

лармен ш айқаста ж еңіліске үшырап,  ш егініп бара ж атып, лы қсы п аккан  

үлкен  өзенге  келіп  тіреледі.  Ж ауы н герл ер  өзен   ж ағасы н да  ж и н алы п , 

од ан   ж ү зіп   ө ту ге  б аты лы   б ар м ай   тү р ы п   к а л а д ы ,  с о н д а   Т ә т іқ а р а  

ж ауынгерлердің намысын қозғайты н толғау өлеңін суы ры псалы п, өзен - 

ге бірінш і болып  қойы п кетеді де, ж үзіп өте шығады.  О ны ң ізінен басқа 

ж ауы нгерлер де ж үзіп өтеді.

XIX  ғасырдың басында өмір сүрген Ш ал, Көтеш , Ж анкісі жы раулар өз 

толғаулары нда әлеум еттік теңсіздікті, хандардың халы ққа ж асаған  зор- 

лық-зомбылығын әш керелеген. Ж анкісі коқан бектерінің қатыгездігі мен 

зорлык-зомбылығын аш у-ызамен күйіне айтады: