| 3. ЖАТАҚТАР
Ең алдымен, жатактарға жаңа әлеуметтік санат ретінде сипаттама беру
керек. Ж атактар — кедейленген, жазғы жайлауға көшу кезінде тіршілік ету
ж әне көш іп-кону кұралдарынан айырылған, өз отбасын жалдама (негізінен
маусы мды қ) еңбекпен асыраған немесе оты ры кш ы лы к-ш аруаш ы лы қ
өзгерістердіңыкпалымен мал бағудан егін егуге көшкен малшы қазактардың
бөлігі.81 Бұл күбылысты тұңғыш зерттеуші Е.Б.Бекмаханов неғұрлым нақты
сипаттама берген.82 XIX ғасырдың 80-жылдарында-ақ көрнекті зерттеуші
Г.Н.Потанин жатактардың әлеуметгік мағынасына өз көзкарасын былай деп
баяндаған: «Ж атак сөзі, — деп жазған саяхатшы талым, — «жату» деген
етістіктен шығады. Демек, дәл мағынасында алғанда, жатак «жатушы» дегенді
білдіреді, қазактар оларды малы індеттерден кырылған және дала өңірінде
көшіп жүретін ешнәрсесі калмай, бір жерде тұрактануға тура келетін қазақ-
тардың жатактарға айналатыны себепті осылай атаған».83 Біз «Кдзак-орыс
сөздігінен» неғұрлым тар түсінік табамыз: «Жатақ — конатын жер, үңгір, оты-
рыкшы халық, кедейлер көшіп-конатын күралдары, малы болмағандыктан
жайлауға шыкпаған»,84 ал «Орыс-казаксөздігінің» өнделген, толыктырылған
басылымында — шетке кәсіп іздеп кетуші «маусым уакытында калаға барып
жұмыс істеп (табыс тауып) қайтатын шаруа»85 деген аныктама берілген.
Достарыңызбен бөлісу: | 
