ҚОНЫС АУДАРУШЫЛАР ДЕРЕВНЯСЫ

Қ азак стан н ы ң  коны с аударуш ы лар деревнялары ндағы   ш аруа кож а- 

лығы біркатар себептерге — пайда болған жеріне, уақытына, қүрылу жағ- 

дайлары на ж ә н е баскалары на байланысты  негізгі  кұрылымдары бойы н­

ша,  тіпті  накты   алы нған  ай м ақты ң   өзінде  де  бірі-бірінен  ерекш еленді. 

Оның ең дағдылы белгілері мен даму сарындарын аныктау үшін неғұрлым 

объективті  көрін іс беруге м үм кіндік туғы заты н азды -көпті ан ы к дерек- 

тер келтіру өбден орынды.  Осындай деректер ретінде  1898—1910 жылдар- 

дағы   А қм ола  ж ә н е   С емей  облы стары н  зерттеу  ж өніндегі  эксп ед и ци я- 

ларды ң  кон ы с  аударуш ы лар селолары н  зерттеудегі  м әлім еттері  пайда- 

л ан ы л д ы .107  Т ек  ж аңадан   кұры лған  кож алы ктарға ғана  емес,  соны мен 

катар мұнда XIX ғасы рды ң 70—80-ж ылдарында да болған  қож алы қтарға 

зерттеулер  ж үргізілді.

Қ оны с аударуш ылар ортасында айқын аңғарылған мүліктік саралану- 

дың болғанына күм ән жоқ, мұның өзі шаруаш ылык-экономикалык негізгі 

топтарды   бөліп  көрсетудің  каж еттігін  туғызады.  Топтау  үшін  өлшем 

ретінде бір үйге келетін егістік алабының мөлшері алынды. Бүл әрбір кожа- 

лы қты ң экон ом и к ал ы к м үмкіндіктерін едәуір толы к көрсетеді.  Егер Ре- 

сейде ж ер үлесінің мөлшері осындай  көрсеткіш  болса,  әрбір ер азаматқа 

15  десятинадан  келетін  коны станды ру  аудандары  үшін  бұл  көрсеткіш , 

керісінш е,  ш аруаларды ң  экон ом и к ал ы к  жағдайы н  теңестіріп  жіберді. 

Сонымен бірге, бұл үлестегі жыртылған ж ер мөлшері әрбір қож айы нны ң 

шын мүмкіндігін к о р с е т н о е  жүзінде коныс аударушылардың жер пайда- 

лануы   өз  үлесіндегі  егістікті  ғана  емес,  соны мен  катар  жалға  алынған 

жердегі егістікті де қамтыды, мұның өзі топтау кезінде осы екі көрсеткішті 

ж инактап алуға м әж бүр етті. Топтау мынадай шектерде жүргізілді:  әрбір 

қож алы к егістігінің мөлшері — 5 десятинаға дейін (I т о п ); 5—15 десятинаға

488

жүктеу/скачать 47,68 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: