Ш. Ш. УӘлиханов атындағы тарих

парлы дамуы болған жоқ. Кен орындары жеке кәсіпкерлерге сатылды, олар 20 

жылдай пайдаланып, кен коры азайысымен, ол кен орындарын тастап кетті. 

30-жылдарда Алтайда А.Демидовтың зауыттары мен кеніштері пайда болды, 

ол  қайтыс  болғаннан  кейін  олар  кен  құрамынан  күмістің табылуы себепті 

«Кабинеттің» (патша әулетінің) меншігіне көшті. Бұл кәсіпорындарда басы- 

байлы шаруалардыңеңбегі пайдаланылды, артга қалған техника, міндетгі күш- 

көлік міндеткерлігі қолданылды, сондыктан да олар реформадан кейінгі ке- 

зенде кұлдырауға ұшырады, ал XIX ғасырдың аяғына қарай жекелеген әре- 

кеттерге (1887 жылы Зырянда байыту фабрикасын салу, неғүрлым жетілген 

өндіріс техникасы мен технологиясын қолдану ж әне т.б.) карамастан жұмы- 

сын мүлде токтатты.11

Орталык Қазакстанда көмір және түсті металдар кен орындарын пайдала- 

ну неғұрлым табысты болды, оларға XIX ғасырдың 30-жылдардың басынан 

орыс көпестік капиталы назар аударған болатын, бұған мұнда патша әулеті 

монополиясының болуы да ыкпал етті.

1834 жылы көпес С.И .Попов Қаркаралы уезінде Богословск күміс-қорға- 

сын және басқа да бай кен орындарын игере бастады.  1839 жылы ол корғасын 

мен күміс балқытуға арналған Благодатно-Степановский (Куфский) зауытын, 

ал  1849 жылы Александровск (Баянауыл) зауытын салды. Ж иырма жылдан 

сэл астам уакыт пайдаланғаннан  кейін  екі  зауыт та өз жұмысын токтатты. 

С.И.Поповтыңмұрагерлері 1858—1859 жылдары Новониколаевск күміс-корғ- 

асын зауытын (Богословск кен орыны негізінде) салды, ол  1877 жылға дейін 

жұмыс істеді.

XIX ғасырдың 40-жылдарында  көпестер  Н .Уш аков,  А .Рязанов,  Зотов 

жергілікті байлардан Караганды көмір кенішін, Успенск мыс кеніші бар Нілді 

алқабын,  Ж езказған ж әне С пасск-В оскресенск кенді аудандарын арзанға 

сатып алып, мыс өндірумен айналысты. Н .Уш аков  1857 жылы С пасск мыс 

зауытының негізін калады.  С .А .Попов (С .И .П оповты ң немересі)  1887—88

573

жүктеу/скачать 47,68 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: