Ш. Ш. УӘлиханов атындағы тарих

3 

кол

еңбегі сыныбы, 2 колөнер бөлімш есі ж ән е қолөнерін  үйрететін  7 

жұмыс  істеді.  Бүл  бөлім ш елердің  бөрі  қазы н а  есебін ен   аш ылды, 

дықтан да  Капал уезінің бастығы былай деп ж азған:  «У ездің алуан 

қолөн ерш ілерге  кедейлігі  сон ш а,  мектептерде  қ ол өн ер  ж абды қтары н  

керек, бірақ халы қты ң өте кедейлігі  ж ән е сы ны птарды ң толы қ болмауы 

себепті биылғы жылы  колөн ер бөлім ш елерін аш у  көзделген ж оқ ».26

О ны ң  үстін е,  ж аң адан   аш ы лы п  ж а тқ ан   қ о л ө н е р   б ө лім ш ел ер і  мен 

қол  еңбегі  сы н ы п тары   н егізін е н   оры с  халкы н   қам ты ды .  Ал  олард а 

оқи ты н   қ а за қ т а р   си р ек   к е зд е сетін .  М ұрағат  құ ж аттар ы н д а  С.  М ең - 

д еш евтің   Б өкей   О рдасы н да  осы н дай   уч и ли щ е  аш у  к е р е к т іг і  туралы  

өтініш і  бар,  мұнда  ол  қ а за к  халқы   үш ін  қаж етті  қ о л ө н е р  туралы   ж а з- 

ған .27 XX ғасырды ң басы нда мектептерді  бірсы пы ра кәсіби л ен д іру бай- 

қалды .  М әселен ,  Т орғай   ж ә н е   Қ а р а б ұ т а к   екі  сы н ы п ты   о р ы с -қ а з а қ  

уч и л и щ ел ер ін д е  етік ш іл ік   ж өн е  тіг ін ш іл ік   істері  үй р етіл е  б астаған . 

Ал  Қ остан ай д а  « Қ азақ   ауы лдары   мен  қ а з а қ   х ал қ ы н ы ң   к а ж е тте р ін е  

сәйкес» тігінш ілік  ісі  оқы ты лды .28 О қы туды ң бұл түрі бойы нш а бағдар- 

лам а  өте  қарап ай ы м   болды ,  м ә сел ен ,  ол ар д ы ң   б ір ін д е  бы лай   деп  ж а- 

зы лған:  «Е тікш ілік  құр ал-сай м ан д ар ы м ен   ж ә н е  оларды  түрлі  ж ұм ы с- 

тар  кезін д е  п ай дал ан ум ен   тан ы сты ру.  Е тік ш іл ік   м а тер и ал д а р ы н ы ң  

атауы  — олар қаш ан  ж ән е қайда қолданы лады .  Е тіктің  табан ы , өкш есі, 

ұлтаны н  дай ы н д ау ж ә н е  т ігумен  тан ы сты ру».  Бұл  о рай д а  к ө р н е к іл ік  

ж еткіл ік ті  болуы   үш ін  сы н ы п қа  етіктер  қой ы лған .

1910 жылдан кейін, қолөнер бөлімшелері туралы мәселе облы стардың 

халы ққа  білім  беру  ж өніндегі  арнаулы   кеңестерінде  ты ндалы п,  оны ң 

үстіне хал ық санының тез өсуі мен баска да факторлар қолөнерді үйрететін 

сыныптардың мектептерде кеңінен енгізілуіне себепші болды.  1917 жы л- 

ды ң басына карай өлкеде 31  қолөнер училищ есі  болды, ал  257 бастауыш  

мектепте қол еңбегі сыныптары жұмыс істеді.

Ауыл  ш аруаш ы лық мектептеріне бірш ама көбірек көңіл бөлінді.  Өл- 

кенің көптеген өкімш ілері ауыл ш аруаш ы лығы на бейімдеп окы ту қаж ет 

екенін  көрсетті,  алайда  еш кім  ти ісінш е  көң іл  бөлм еді,  өй ткен і  ол  ар- 

найы  караж атты   қаж ет  ететін  еді.  С өйтіп  қоны с  аудару,  олард ы ң   1907 

жы лдан  кейінгі  ағылуы  туралы   м әселе  өте  өткір  қойы лған  кезде  ғана 

ауыл  ш аруаш ы лы қ м ектептерін аш уға әр ек еттер   ж асалды ,  б ір ақ 

олар-

ды ң дені  аш ылмаған  күйінде  калды .  Ауыл  ш аруаш ы лы қ  м ектеп терін е 

негіздерімен бірге жалпы білім беретін пәндер өткізілді.  Пәндерді