ҚАЗАҚ-ОЙРАТ ҚАТЫНАСТАРЫ

XVIII ғасырдың алғашкы онжылдыктарында К азак хандыктары әртүрлі 

сырткы саяси мән-жайлардың ыкпалымен өте киын халыкаралык жағдайға 

үшырады.  М ұның  алдында д үниеж үзілік  сауда  ком м уникациялары ны ң 

к ү р л ы к   а у м а ғы н а н   А т л а н т и к а   б а с с е й н ін е   ау ы с у ы н а   ж ә н е   Р есей 

м ем лекетінің — Е уропаны ң оңтүстік-ш ы ғы сы  мен Сібірге ж әне Цин им- 

периясы ны ң О рталы к А зияға әскери-саяси өктемдік  етуінің жедел өріс- 

теуіне  байланысты   Ресейдің  оңтүстік-ш ы ғы сы нда  ж әне  Орта  А зия  ел- 

дерін ің  ішінде әл еу м еттік-эко н о м и калы к ж әне саяси  жағдай  шиеленісе 

түскен еді.  Екі им п ери ялы км ем лекетж үйесінің  географиялык кеңістікте 

ж әне көш пелілердің Ш ығыс пен Батыс арасындағы мәдени-тарихи токай- 

ласуындағы бұрынғы басым жағдайынан айырылуы тұрғысында дамыған 

бір-біріне карсы козғалы сы ны ң барысында көшгйелі халыктар сауда жол- 

дары нан  біртіндеп  ы ғыстырылып  шығарыла берді,  Еуразияда  номадизм 

к ы с к а р т ы л ы п ,  к ө ш іп -к о н у д ы ң   д ә с т ү р л і  ж о л д ар ы   мен  б ағы ттар ы  

өзгертілді.  Бүл  геосаяси үрдістер жайылымдык жерлер ж әне жақын жат- 

кан аумактарды ң сауда орталыктарына еркін бару киындаған көшпелі ха­

лыктар арасындағы өзара жанжалдардың өршуіне әкеп сокты. Сол негізде 

халы каралы к  салада  өскери  тайталасты ң  ж аңа  түйіні  пайда  болып,  ол 

XVIII  ғасы рды ң  алғаш кы   үштен  бірінде  Еділ,  Ж айы к  бойының,  Батыс 

Сібірдің оңтүстік бөлігінің ж әне көрш ілес Орталық А зия аймактарының 

бүкіл кеңістігін  камтыды.

XVIII ғасырдың басынан бастап казақтардың сол кезде Ресей билігінде 

болған көрш ілес еділ калмактарымен өзара катынастары  күрделі болды.

XVII ғасы рды ң аяғы  — XVIII ғасырды ң бірінш і жартысы к ал м ак тай - 

паларының арасында бірігу сарынының дамыған ж әне Еуразия аумағында 

калм акханы ны ң халы каралы кжағдайы нығайған уакыт болды.  Бұған  Кал- 

мак ж ерінде  1669 жылы  М онш ақ ханны ң баласы,  акылды,  жігерлі  ж әне 

билікке ы нты к А ю кенің  (1646—1724) билік басына келуі себепші болды, 

ол жаңа жерде біріккен К алм ақ хандығын кайта кұру үшін жергілікті тай- 

ш ы лардың окш аулануға  ұмты луш ы лығы на  карсы   белсенді  түрде  күрес 

бастады.

жүрген ұлыстардың барлы к билеуш ілерін өзіне бағындырып алды, ал со- 

ның ізінш е «Д алай-ламадан...  1690 жыл ш амасында өзіне бірінші болып

104

жүктеу/скачать 47,68 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: