Топырақты өндеу қалай жүзеге асады?

Егінжайда сапалы өңделген топырақта дақылдардың өсіп- дамуына қажетті жағдайдың бәрі жасалады. Топырақты өңдеу арқылы жарамды құнарлылықты тиімді құнарлылыққа айналдырады.

Топырақты өңдегенде құрылымы жұтаң тартқан үстіңгі қабаттың орнына органикалық қалдықтарға бай , қоректік заттар қоры анағұрлым мол төменгі қабат ауысып түседі. мұндай жағдайда аэробты микроорганизмдердің белсенділігі артып, органикалық заттардың минералдануы күшейеді. Сонымен топырақты өңдеу арқылы оның құнарлы қабатына ылғал, ауа және қажетті қоректік заттардың қорын молайтуға болады.
Топырақты қопсыту.

Топырақ көптеген себептердің әсерінен шөгіп, нығыздалады. Топырақтың жыртылған қабатының құрылымы жақсы болса, жай шөгеді және аз нығыздалады. Қопсыту арқылы топырақтың өңдейтін қабаты түйірпекті жұмсақтық жағдайға келтіреді.

Топырақ қабаты қопсытылып, әрі үгітілгенде оның құрылымы майда жұмсақ түйіршіктерге айналып, өсімдік тамырына ауаның, ылғалдың және қоректік заттардың еніп, олардың жиналуына сақталуына ең қолайлы жағдайлар жасалынады.

Егінжай топырағын жыртып қопсыту үшін дискілер мен фрезалар қолданылады.

Оның жыртылған қабатының бетін төменгі жағына, астыңғы қабатын бітіне шығару болып табылады. Бұл технологиялық процесте органикалық, минералдық тыңайтқыштарды, гипс, өсімдіктер мен жәндіктер қалдықтары, сондай – ақ топырақтың жоғарғы қабатында, аңызда, арамшөптерде болатын зиянкестермен өсімдік ауруларын қоздырғыштар топыраққа енгізіліп тұншықтырылады.

Аудару арқылы топырақтың құнарлы қабаты қалыңдатылады, өйткені оның төменгі құнарсыз деңгейі үстіне шығарылып, құнарлы қабатпен араласады. Топырақтың төменгі жақсы құрылымын үстіне шығару арқылы су мен ауаның топырақтың төменгі қабатына сіңуіне қолайлы жағдай жасалады.

Топырақты аударуға плугтер мен сыдыра жыртқыштар қолданылады.

өңделетін топырақ қабаттарын араластыру – оның бөлшектерін өзара алмастырып, өңделетін қабатты біркелкі түрге келтіреді. Ол топырақты фрезермен, дискілі құралмен және кесілген дискілі ауыр тырмамен өңдегенде іске асырылады.

Топырақ бетін тегістеу – дақылдар тұқымдарын біркелкі тереңдікке енгізудің негізгі шарты. Тегістелмеген топырақта тұқым әртүрлі тереңдікке түседі де бір мезгілде өнбейді. Топырақ бетін тегістеу, кесектерді жою, топырақ қабатындағы ылғалдың жиналуына мүмкіндік туғызады.

Егістік тнап топырағын тігістеу тырмалармен ( тісті, шанышпалы ), культиватормен, тегістегіш сүйретпемен және катокпен жүргізеді.
Топырақты нығыздау технологиясы

Топырақтың тоң кесегі мен борпыстығын жою үшін қажет.

Нығыздау себілген тұқымдардың топырақпен жанасуын жақсартады, яғни себілген тұқымның өсіп шығуына қолайлы жағдай жасайды. Нығыздау топырақтың жалпы және капиллярлы емес түтіктерінің санын азайтады, топырақтың төменгі қабатынан ылғалдың көтерілуіне қолайлы жағдай жасайды. Сонымен бірге топрақты нығыздау оның өңделетін қабаты тұқым себер кезде шамадан тыс қопсытылған болса, кейін топырақ шөккенде, өсімдіктің тамыр жүйесіне зақым келмеуі үшін де қажет.

Топырақты катокпен нығыздап тегістеген соң топырақ бетін жеңіл тісті тырмалармен аздап қопсыту керек.

Бұл операция топырақты аудару, араластыру және қопсыту әрекеттерімен жалғастырыла жүргізіледі.

Бұл қажеттілігіне қарай топырақтың жоғарғы бетін белгілі бір қалыпқа түрге, пішінге келтіру қажет болағн жағдайда жүргізіледі. Бұл әсіресе жүйек, жол, ойық, ұялар, шағын көлтабан дайындауда өте қажет.Егінжай бетіне белгілі бір пішін беруден ылғал бөгеледі немесе бұрып жіберу реттеледі, топырақтың эрозияға төзімділігі артады, себілген немесе өңделген топырақтың қабаттарының жылуды, ауаны қабылдау қасиеттері жақсарады. Топырақ бетіне берілетін бір пішін, осы мақсат үшін қайта жабдықталған, борозда жасағышпен, бөгет жасағышпен қамтамасыз етілген арнайы плугпен өңделгенде ғана пайда болады.

Мұндай технологиялық операцияның қажеттілігі далалы аймақтарда эрозия құбылысының пайда болуымен байланысты болып отыр. Бұндай жағдайда егіншілікті ойдағыдай жүргізу, тек қана өңдеудің топырақ бетінде егіс аңызын және басқа өсімдік қалдықтарын сақтау ғана мүмкін болатын тәсілін пайдаланғанда іске асады.