ІV Сабақты пысықтау
1. Шығарма мазмұны жағынан қай жанр түріне ұқсайды?
2. Хикаят сендерге несімен ұнады?
VІ Үйге тапсырма: хикаятты оқу, талдау.
Сабақ: Күні: Сыныбы:
Сабақтың тақырыбы:
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: «Харут пен Марут» хикаясының мазмұнын ұғындыру, көркемдік ерекшеліктеріне талдау жасау.
Дамытушылық: Оқушылардың жеке қабілеті мен белсенділігінің дамуына жол аш, шығармашыл тұлға қалыпастыру. Өз бетімен ізденуге дағдыландыру.
Тәрбиелік: Оқушы бойына тарихи сананы қалыптастырып, ұлттық рухты еге отырып, ұлтжандылыққа тәрбиелеу.
Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру
Көрнекілігі: бүктеме, суреттер.
Сабақтың барысы:
І Ұйымдастыру
1. Сәлемдесу
2. Сынып оқушыларын түгелдеу
ІІ Үй тапсырмасын сұрау
«Кодекс Куманикустағы» жұмбақтар
|
Қазіргі қазақ жұмбақтары
|
Көкше лағым көгенде семіреді.
Ол – қауын.
Міне барды – ізі жоқ.
Ол – кеме.
Ақ үй не аузы жоқ.
Ол – жұмыртқа.
|
Көк лағым көгенде жатып семірді.
(Қарбыз)
|
ІІІ Жаңа сабақ
Қабылдың көрсоқыр ұлы бар еді. Оның да бір сыңар көзді ұлы бар еді. Бір күні атасын ұлы жетектеп бара жатты. Бір жігіт ұшырап «атамда өлтірген кісі» деп оны таспен ұрып өлтіреді.
... Осыған орай орай бұйрық болды «Өз араларыңыздан ниеті түзу үш періштені таңдап алыңыздар. Барлығыңыздан жақсырақ және білімдірек болсын. Періштелер үш өнегелі данышпанды таңдады. Бұлардың бірінің аты – Аза, бірінің аты – Азайа, бірінің аты - Әзірейіл еді. Бірі қазы, бірі мүфти болды.
Кездейсоқ бір әйел ерімен ұрысып қалды. Әйелдің аты Зуһра еді. Адал әйел еді. Ерлі-зайыпты екеуі қазыға келді...
Кеменің ішінде үш нәрсе жоқ еді: бірі – мысық, бірі – доңыз, бірі – тышқан. Бұл үш нәрсе кемеде пайда болды. Кеменің іші хайуанаттардың нәтижесінде сасып кетті. Підің арқасын сипап еді, тұмсығын жыбырлатты, доңыз түсті. Ол кемені таза етті. Доңыздың арқасын сипап еді, мұрнынан тышқан түсті, қашып жүріп кемені тесті. Су шыға бастады. Кеме толып келе жатты. Барлығының есі шығып кетті. Жолбарыстың арқасын сипап еді, оның мұрнынан мысық түсті. Тышқанды ұстап алып жеді.
ІV Сабақты пысықтау
1. Шығарма мазмұны жағынан қай жанр түріне ұқсайды?
2. Хикаят сендерге несімен ұнады?
VІ Үйге тапсырма: хикаятты оқу, талдау.
Сабақ: Күні: Сыныбы:
Сабақтың тақырыбы: Құтып. «Хұсрау-Шырындағы» мақал-мәтелдер
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: «Хұсрау-Шырын» дастанымен және ондағы мақал-мәтелдермен таныстыру.
Дамытушылық: Оқушылардың жеке қабілеті мен белсенділігінің дамуына жол аш, шығармашыл тұлға қалыпастыру. Өз бетімен ізденуге дағдыландыру.
Тәрбиелік: Оқушы бойына тарихи сананы қалыптастырып, ұлттық рухты еге отырып, ұлтжандылыққа тәрбиелеу.
Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру
Көрнекілігі: бүктеме, суреттер.
Сабақтың барысы:
І Ұйымдастыру
1. Сәлемдесу
2. Сынып оқушыларын түгелдеу
ІІ Үй тапсырмасын сұрау
ІІІ Жаңа сабақ
«Хұсрау Шырын» жазба ескерткішінің түп нұсқасы Тінібек шаһзаданың тұсында 1341-42 жылдары жазылған. Авторы – Құтып. Бұл түпнұсқа Париждің ұлттық кітапханасында сақатаулы. Дастанның бізге келіп жеткен бір ғана көшірмесі бар. «Хұсрау-Шырын» дастаны – негізінде әзірбайжан халқының ұлы ақыны Низамидің парсы тілінде жазылған «Хусрау уа Ширин» деп аталатын поэмасынан жасалған еркін аударма. Бірақ Құтыптың бұл дастаны Низамиден түркі тіліне жолма-жол, сөзбе-сөз аударылмаған. Низамидің композициясы мен сюжетін толық сақтай отырып, еркін және шығармашылық жолмен, өз елінің өмір жолына сәйкестеп, өз халқының түсінігі мен дағды-дәстүріне лайықтап барып жасалған аударма.
«Хұсрау-Шырындағы» мақал-мәтелдер
Көгершін ұшса үйренген жерінен,
Есен болса, келер сағынып ұясын.
Асыққан тез арыр, жүгіріп жол алмас,
Ақырын жүрген күнді-түні жүрсе де талмас.
Тұзы аз болса астың татымы болмас.
Кілеміңе қара көсіл аяқты,
Жоқ болса, жерсің аңсызда табақты.
Мың болса да, достарыңды аз деп біл,
Біреу болса да дұшпаның, одан сақтан.
Арыстан түлкілік қылса жараспас.
Сөз сөйлесең, байқап сөйле.
Көңілде жасыр сырыңды, елге жайма.
«Мағынасын ашу»
«Хұсрау-Шырындағы» мақал-мәтелдер
|
Менің түсінігім
|
|
|
ІV Сабақты пысықтау
1. Хұсрау Шырын» жазба ескерткішінің түп нұсқасы қай кезде жазылған ?
2. Дастанды кім аударған?
V Сабақты қорытындылау
VІ Үйге тапсырма: мақал-мәтелдерді жаттау.
Сабақ: Күні: Сыныбы:
Сабақтың тақырыбы: Хазрет Сүлеймен хикаялары
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Хазрет Сүлеймен хикаялары мазмұнымен таныстыру.
Дамытушылық: Оқушылардың жеке қабілеті мен белсенділігінің дамуына жол аш, шығармашыл тұлға қалыпастыру. Өз бетімен ізденуге дағдыландыру.
Тәрбиелік: Оқушы бойына тарихи сананы қалыптастырып, ұлттық рухты еге отырып, ұлтжандылыққа тәрбиелеу.
Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру
Көрнекілігі: бүктеме, суреттер.
Сабақтың барысы:
І Ұйымдастыру
1. Сәлемдесу
2. Сынып оқушыларын түгелдеу
ІІ Үй тапсырмасын сұрау
ІІІ Жаңа сабақ
Бір күні Хазрет Сүлеймен әскері тағымен әуеде келе жатыр еді. Жер бетінде бір құмырсқа пайда болып айқай салды: Менің қарауымдағы бардық құмырсқалар қашыңдар, жерде тік жүрсеңдер опат боласыңдар. Себебі Хазрет Сүлейменнің әскерлері өтеді. Тапталып қалмаңдар. Сүлеймен бұл әуезді есітіп, әуеден жерге түседі. Бір аппақ құмырсқа келіп сәлем берді. Сүлеймен жауап қайтарып атың кім деп сұрады. Құмырсқа «Атым Манзура», - деді. «Құмырсқаларды неге қашырдың? « Манзура айтты: «Сіз баршаға падишасыз, мен де өз жынысыма патшамын. Маған құдай тағала қырық аймақ жер берді. Әр аймақта қырық мың бөлініс, әр бөліністе қырық мың илеу бар. Барлығының патшасы - мен. Сіздің әскеріңіздің аяғына тапталса, обалы маған болады». Хазрет Сүлеймен айтты: «Барлығын қашырып, өзің неге қашпадың?» Манзура айтты: «Мен олардың мықтысымын, ұлықтар қарауындағыларға өте мейірбан болуға тиіс. Үлкендер өздерін бәлеге қарсы қойып, кішілерді азат етсе жақсы.»
Концептуалдық кесте
Кейіпкер
|
Өмірге қызығушылығы
|
Адамгершілік қасиеті
|
Берілетін баға
|
Хазрет Сүлеймен
Құмырсқа
|
Жоғары.
|
Туған жерін барынша қорғайды.
|
Жоғары.
|
РАФТ әдісімен оқушыларға хат жазуға тапсырма беремін.
Р – рол (оқушы аты-жөні)
А – аудитория (Мәлік Хасан)
Ф – форма (хат)
Т – тақырып (ризашылық, өкініш)
Шығарма құрылысына сатылай кешенді талдау жасау.
Тақырып.
Жанр.
Идея.
Кейіпкерлер.
Образ. Геройлық образ
Композициялық құрылым.
Басталуы.
Дамуы.
Әдеби-теориялық ұғымдар.
Түсіндірме сөздік
ІV Сабақты пысықтау
V Сабақты қорытындылау
Сабақ: Күні: Сыныбы:
Сабақтың тақырыбы: Хорезми. «Махаббатнама»
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Хорезми шығармашылығымен, «Махаббатнама» поэмасының мазмұнымен таныстыру.
Дамытушылық: Оқушылардың жеке қабілеті мен белсенділігінің дамуына жол аш, шығармашыл тұлға қалыпастыру. Өз бетімен ізденуге дағдыландыру.
Тәрбиелік: Оқушы бойына тарихи сананы қалыптастырып, ұлттық рухты еге отырып, ұлтжандылыққа тәрбиелеу.
Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру
Көрнекілігі: бүктеме, суреттер.
Сабақтың барысы:
І Ұйымдастыру
1. Сәлемдесу
2. Сынып оқушыларын түгелдеу
ІІ Үй тапсырмасын сұрау
ІІІ Жаңа сабақ
Хорезмидің толық аты-жөні, өмірбаяны белгісіз, сыр бойынан шыққан ақын. «Махаббатнама» атты поэмасын екі тілде бірдей жазған. Барлығы он бір бөліктен тұратын ғашықтық өлеңдердің үш тарауы парсыша, сегізі түркі тілінде. Дастан 473 бәйіттен тұрады және 58 жол «Хикая» деп аталатын шығарманың негізгі мазмұнынан бөлек өлең бар. Шығармасында ақын махаббат, адалдық, адамгершілік жайында айтады. Азға қанағат етуді, бұрынғы салт-дәстүрлерден қол үзбеуді өсиет етеді. Хорези бұл поэмасында нама жанрының өзіне дейін болмаған жаңа мүмкіндіктерін ашты, байытты. Өлеңнің араб-парсы поэзиясы арқылы келген ғазал, қасыда, мәснауи, фард дейтін шағын жанрларын да қолданған.
Аудармасы
1.Ұлық тәңірдің атын жадыма сақтап,
Жазайын Махаббатнама жырын бастап.
2.Екі жарық гауһарды ғаламға берген,
Махаббат кенішін адамға берген.
3.Аспан дәптерінен түнді боятып қойған,
Жаһан жаратылысын сөзге ұстатып қойған.
4.Жеті қат зерлі айванды мына
Жаратты алты күнде хақ тағала.
5.Ауада сұңқар жемі – жаратты қуды,
Толған айдай қылар бір тамшы суды.
«Венн диаграммасы»
«Махаббатнама» поэмасы
|
Ортақ қасиеттері
|
Қазіргі поэмалар
|
|
|
|
ІV Сабақты пысықтау
1. «Махаббатнама» поэма неше тілде жазылған?
2. Дастанды кім аударған?
V Сабақты қорытындылау
VІ Үйге тапсырма: поэмадан үзінділер жаттау.
Достарыңызбен бөлісу: |