Көп жарақаттық- бұл ағзаға бірлесіп әсер ететін және әр зақымданудың өзіндік ерекшелігі бар, сонымен қоса арнайы емді қажет ететін екі немесе одан да көп зақымданулар жиынтығы. 1. Көптеген зақымданулар: тұлға сүйектерінің көптеген сынықтары, аяқ-қол сүйектерінің көптеген сынықтары 2. Қосарланған зақымданулар: қосарланған бас ми жарақаты, омыртқаның қосарланған жарақаты, кеуденің қосарланған жарақаты, жамбастың қосарланған жарақаты 3. Құрамдастырылған зақымданулар: радиация механикалық, радиация термиялық, радиация термомеханикалық, термомеханикалық.
Көптеген жарақаттар- бір анатомиялық аймақшегінде бірнешеанатомиялық түзілісзақымдалуы;
Қосарланған жарақаттар- екі не одан көпанатомиялық аймақтардазақымдалу болуы;
Аралас жарақаттар- ағзаға бірнеше фактордыңəсер етуінен зақымның болуы;
Жиі зақымдалулар бірігуі ем сəйкессіздік жағдайларын туындатады.Мысалы, тірек-қимыл жүйесі жарақатында көмек көрсету мен ем үшін наркотикалық анальгетиктер көрсетілген, бірақ аяқ-қол жарақаты қосарланғанды олар қарсыкөрсетілген. Немесе, кеуде клеткасы мен иық сынығы қосарланса шина не торакобронхиальды гипстік таңғыш салу мүмкін болмайды. Массивті қан жоғалту, шок, токсемия, ЖБЖ, майлы эмболия, тромбоэмболия секілді критикалық жағдайға əкелетін ауыр асқынулар жиілейді.
Ауыр полижарақаты бар науқастарды тексеру AMPLE жүйесі бойынша анамнез. Аllergies- аллергия. Medications- дəрілер, есірткі не ішімдік қолдануы. Previous ilnesses- қосымша аурулары. Last meal- соңғы тамақтану уақыты. Events surrounding injury- жарақат алу уақыты мен жағдайы.
Реанимационды шаралар ABCD схемасымен жүргізіледі: A(airway)- тыныс жолдары, омыртқа мойындық бөлімін бақылау; В(breathing)- тыныс алу; C(circulation)- қан айналымын қамтамасыз ету; D(disability)- неврологиялық статус;
Полижарақаты бар науқастарды емдеу фазалары: Бірінші фаза- реанимация; Екінші фаза- бірінші операциондық( операциямен қосашоктың қарқынды емін жүргізеді); Үшінші фаза- тұрақтандыру; Төртінші фаза- операциондық(барлық анықталған сынықтарды тұрақтандырған соң жүргізілетін операциялар); Бесінші фаза- реабилитация.
