Жалпы гидрология
1. Таулық өзендердің сулық режиміне сипатты емес:
A) жазықтық өзендермен салыстырғанда деңгей амплитудасы төмен
B) қыстық межень кезінде көппикті гидрограф
C) су тасуында күрт көтерілген бірпикті гидрограф
D) жаздық мезгілде жоғары амплитудалы гидрограф
E) тек көктемде су тасуында күрт көтерілген екіпикті гидрограф
2. Тасынды бөлшектердің мөлшері бойынша жіктелуі:
A) Шағын
B) Орташа
C) Ұсақ
D) Алып
E) Ірі
|
3. Н.Е. Долгов бойынша үстіңгі қабаттық ағыстың бірінші фазасында барлық түсетін шөгінділер жұмсалады:
A) Жер асты суларын толтырады
B) Кендерге жиналады
C) Өсімдіктердің жапырақ, сабақтарында жиналады
D) Топырақ қабатының кедір-бұдырлығын толтыруға
E) Топыраққа жиналады
|
4. Тасқын режимді өзендер типі:
A) Жылдың жылы мезгіліндегі су тасқынды
B) Қиыр Шығыстық
C) Алтайлық
D) Қаратеңіз алды
E) Қырымдық
F) Солтүстік Кавказдық
|
5. ТМД шаруашылығының суды көп тұтынатын түрі:
A) Ауыз су
B) Жылу электр станциялары (ЖЭС)
C) Тұрмыста ќолданатын сулар
D) Өнеркәсіп
E) Шаруашылықтың қалалар мен елді мекендерді жылумен қамтамасыз ететін саласы
F) Жылу энергетикасы
|
6. Жиынтық күн энергиясын есептеуге арналған формулаға енбейді:
A) бұлттылықтың әсерін ескеретін коэффициент
B) эффективтік сәулелену
C) ауаның ылғалдылығын ескеретін коэффициент
D) шашыранды күн радиациясы
E) ауаның ылғалмен қанығуы
F) атмосфераның ылғалдылық дәрежесі
|
7. Тынық мұхитының теңіздері:
A) Ваттов
B) Бали
C) Солтүстік
D) Маккади
E) Баренцев
F) Саву
G) Минданао
|
8. Балтық теңізі келесі типті теңіздер:
A) материкішілік
B) жерорталық
C) ішкі
D) жерорталық және материкішклік
E) шеттік
F) материкаралық
G) араларалық
|
9. Төменде келтірілген өзендер трансшекаралық болып табылады:
A) Қобда
B) Арыс
C) Талас
D) Қорғас
E) Сарысу
F) Торғай
G) Іле
|
10. Жазықтық өзендер үшін сипатты:
A) жаздық және қыстық межендер биіктігі бойынша бірдей болады
B) жаздық межень қыстық меженге қарағанда төмен болады
C) егер қыста өзен түбіне дейін қатып қалса, онда жаздық межень жоғары болады
D) қыстық межень жаздық меженнен төмен болады
E) егер жазда өзен құрғап қалса, онда қыстық межень жоғары болады
F) жаздық межень болмайды, тек күздік межень болады
G) қыстық межень болмайды, тек жаздық межень болады
|
Өзендер гидрометриясы
1. Жуықтап алғанда шығымы 1 л/с бұлақтың су өтімін мына тәсіл бойынша дәлірек өлшеуге болады:
A) араластыру әдісі
B) көлемдік әдіс бойынша
C) суағармен
D) өлшемделген ыдыстың көмегімен
E) берілген көлемді белгілі бір уақытта суға толтыру арқылы
|
2. Ағынның орташа тереңдігі 6 м;  ; J=0,001. Шези формуласы бойынша есептелген жылдамдық мынаған тең немесе келесі аралығында жатады:
A) 0,56 м/с
B) 0,76-0,78 м/с
C) 1,32 м/с
D) 0,78 м/с аздап кем
E) 0,77 м/с
|
3. Өлшеу жұмыстарының негізгі тәсілдері:
A) тек қана қисық галс және шаршы бойынша
B) көлденең қималар, ұзына бойы кескін, қисық галс, шаршылар, аралас тәсілдер бойынша
C) тек қана қисық галстар бойынша
D) көлденең қималар, ұзына бойы кескін және аралас тәсілдер бойынша
E) аралас тәсілдер бойынша, шаршы бойынша, қисық галс бойынша
|
4. Гидрометриялық зырылдауықтың қалағының гидрометриялық адымы:
A) зырылдауық қалағы айналғанда жанай айналатын су бөлшектерінің жүру қашықтығы
B) қалақтық бұранданың бір толық айналымына сәйкес келетін су бөлшегінің қозғалыс троекториясы
C) гидрометриялық зырылдауықтың көрсетулерi тұрақтанатын ағыстың жылдамдығы
D) зырылдауықтың бiр сигналы аралығында су бөлшегiнiң жүрiп өтетiн қашықтығы
E) градацияланған қисықтың қисық сызықты бөлiгi түзу сызықты бөлiкке көшетiн кездегi жылдамдығы
F) қалақтық бұранда бiр айналым жасаған кездегi су бөлшегiнiң жүрiп өтетiн қашықтығы
|
5. Гидрологиялық бекеттiң бiрiншi разрядты бекет екендiгiн көрсететін өлшеулер немесе бақылаулар:
A) Өзеннің көлденең қимасынан 1 с өтетін су мөлшерін өлшеу
B) Су деңгейiн өлшеу
C) Ауа температурасын өлшеу
D) Су өтiмiн өлшеу
E) Су температурасын өлшеу
F) Q, м3/с өлшеу
|
6. Су кадастры:
A) су деңгейі жөнінде көпжылдық деректер
B) су өтімі жөніндегі жыл сайын жүйеге келтiрiлетін деректер
C) су деңгейі жөніндегі жыл сайын жүйеге келтiрiлетін деректер
D) бір жүйеге түсірілген, үнемi толықтырылып және нақтыланатын отыратын су объектiлерi жөнiндегi мәлiметтер жиынтығы
E) судың режимi, сапасы және пайдаланылуы жөнiнде бiрыңғай мемлекеттiк су фонды
F) судың режимi, сапасы және пайдаланылуы жөнiнде бiрыңғай мемлекеттiк су фондын құрайтын, жүйелендiрiлген, үнемi толықтырылып және нақтыланатын отыратын су объектiлерi жөнiндегi мәлiметтер жиынтығы
|
7. Суларды мемлекеттік есепке алу:
A) тек қана арнайы және гидрологиялық бекеттер желісі
B) жер беті және жер асты суларын және олардың пайдаланылуын есепке алып отыратын гидрометеорологиялық станциялар мен бекеттер желісі
C) су сапасына бақылау жүргізу қызметі
D) есептеу орталықтарының желісі
E) көл жағасында орналасқан бекеттер желісі
F) жер беті суларын және олардың пайдаланылуын есепке алып отыратын гидрометеорологиялық станциялар мен бекеттер желісі
G) жер беті және жер асты суларын есепке алатын қызмет
|
8. Келесі даталардың орташасын құрайтын күн келесі уақыт аралығында жатады:
A) 3.12-15.02
B) 9.12-12.12
C) 25.12-25.01
D) 8.12-12.12
E) 25.11- 5.12
F) 9.12-11.12
G) 1.11-10.12
|
9. Барлық өлшеулер осынша санаттарға бөлінеді:
A) 4 кем емес
B) үштен кем емес
C) тек қана 4
D) 4-6
E) 4
F) тек қана 3
G) 3
|
10. Метрология ғылымы:
A) су нысандарының гидрометеорологиялық сипаттамаларын өлшеу құралдары мен әдістерін зерттейтін ғылым
B) су нысандарының гидрологиялық сипаттамаларын өлшеу құралдары мен әдістерін зерттейтін ғылым
C) метеоэлементтерді өлшеу әдістерін зерттейтін ғылым
D) өлшеулер және олардың бірыңғайлығын қамтамасыз ететін әдістер мен құралдар жөніндегі
E) өлшеудің бірыңғайлығын қамтамасыз ететін әдістер мен құралдар жөніндегі
F) өлшеу қателіктерін зерттеуге арналған ғылым
G) гидрометеорологиялық сипаттамаларды өлшеу кезінде қажетті дәлдікке және олардың бірыңғайлылығына қол жеткізуге мүмкіндік беретін тәсілдер жөніндегі
|
Жалпы және өзендер гидравликасы
1. Суағардың негізгі элементтері:
A) Гидравликалық радиус
B) Гидравликалық еңістік
C) Суағар қабырғасының биіктігі (жоғарғы және төменгі бьеф жағынан)
D) Суағар табанының ұзындығы немесе суағар ені
E) Суағардағы арын, суағардағы құлама
|
2. Ырғыма функциясы қисығының қасиеттері:
A) Ырғыма функциясы қисығының минимум мәніне қиманың кинетикалық энергиясы қисығының минимум мәні сәйкес келеді
B) Ырғыма функциясы қисығының минимум мәніне қиманың меншікті энергиясы қисығының минимум мәні сәйкес келеді
C) Ырғыма функциясы қисығының максимум мәніне қиманың меншікті энергиясы қисығының максимум мәні сәйкес келеді
D) Егер тереңдік шексіздікке ұмтылса, ырғыма функциясының шамасы шексіздікке ұмтылады
E) Егер тереңдік нөлге ұмтылса, ырғыма функциясының шамасы шексіздікке ұмтылады
|
3. Суды жоғары бьефтен төменгі бьефке бөгеттен өткізу кезіндегі оның ағу сипатының түрлері:
A) Бөгеттен асып ағып өту (жапқыш толығымен жабық)
B) Суағар табаны жалының белгісінен жоғары бьефтегі еркін бет белгісінің айырмасы
C) Көтерілген жапқыш әсерінен қалыптасатын түптік тесік арқылы ағып өту
D) Бөгет жалында орнатылған жапқыш астынан ағып өту
E) Бөгеттен асып ағып өту (жапқыш толығымен ашық)
|
4. Бірқалыпсыз баяу өзгеретін қозғалыстың дифференциалдық теңдеулері келесі теңдеулер көмегімен сипатталады:
A) Құбырдың ұзына бойы арын шығындарын анықтау әдісі (Дарси формуласы)
B) Үздіксіздік теңдеуі мен динамикалық тепе-теңдік теңдеуі
C) Үздіксіздік теңдеуі
D) Дарси – Вейсбах формуласы
E) Динамикалық тепе-теңдік теңдеуі
F) Жылдамдықтардың үлестірілу заңы (Прандтль формуласы)
|
5. Паскаль заңы:
A) Сұйықтықтың сыртқы бетіне түскен қысым еркін беттен алыстаған сайын арта түседі
B) Сұйықтықтың ішкі бетіне түскен қысым сұйықтықтың қарастырып отырған көлемінің басқа жақтарынан түскен қысымның айырмасына тең
C) Сұйықтың сыртқы бетіне түскен қысым гидростатиканың негізгі теңдеуіне сәйкес осы сұйықтың барлық нүктелеріне барлық бағытта беріледі
D) Тепе-теңдік күйдегі сұйық үшін – сұйықтың кез келген нүктесіндегі өзгерісі сұйықтың басқа нүктелеріне лезде және өзгеріссіз беріледі
E) Тыныштықтағы сұйықтың шекаралас бетіне түскен қысым осы сұйықтың барлық нүктелеріне барлық бағыт бойынша бірдей беріледі, бірақ, барлық нүктелердегі қысым бірдей болмайды
F) Сұйықтың сыртқы бетіне түскен қысым осы сұйықтың барлық нүктелеріне барлық бағыт бойынша бірдей беріледі
|
6. Шекті еңістік анықтамасынан келесі теңсіздіктерді көрсетуге болады:
A) Егер шекті еңістік арна түбі еңістігіне тең болса, шекті тереңдік қалыпты тереңдікке тең болады
B) Егер арна түбі еңістігі шекті еңістіктен кем болса, шекті тереңдік қалыпты тереңдікке тең болады
C) Егер шекті еңістік арна түбі еңістігіне тең болса, шекті тереңдік қалыпты тереңдіктен көп болады
D) Егер шекті еңістік арна түбі еңістігіне тең болса, шекті тереңдік қалыпты тереңдіктен кем болады
E) Егер шекті еңістік арна түбі еңістігінен кем болса, шекті тереңдік қалыпты тереңдіктен көп болады
F) Егер шекті еңістік арна түбі еңістігінен көп болса, шекті тереңдік қалыпты тереңдіктен аз болады
|
7. Бөгеттің төменгі бьефін жобалау кезінде туындайтын негізгі міндеттер:
A) Ағынның имарат артындағы жылдамдығын анықтау
B) Ағынның имарат артындағы шаюшы қабілетін анықтау
C) Төменгі бьефте орнатылатын имараттың түрлі бетонды және басқа бөліктеріне әсер ететін ағын күштерін анықтау
D) Ағынға әсер ететін күштерді анықтау
E) Ағынның еркін беті пішінін анықтау
F) Төменгі бьеф табанының белгілерін анықтау
G) Ағынның сығылған қимасындағы тереңді анықтау
|
8. Тікбұрышты арнадағы гидравликалық ырғыманың арын шығындарын келесі теңдеулердің көмегімен табуға болады:
A) Дарси – Вейсбах теңдеуі
B) Бернулли теңдеуі
C) Үздіксіздік теңдеуі, Шези теңдеуі
D) Ырғыма теңдеуі
E) Борд-Карно теоремасы
F) Үздіксіздік теңдеуі
G) Бернулли теңдеуі және ырғыма теңдеуі
|
9. Гидравликалық соққы:
A) Сұйықтың қозғалыс жылдамдығының кенеттен өзгеруі жағдайында арынды құбыр қысымының кенеттен өзгеру құбылысы
B) Айдауыш (нагнетатель) арқылы өтетін ағынның толық идеалды механикалық энергиясының өсуі – сұйықтықтың салмақ бірлігіне қатысты энергия
C) Сұйықтың сыртқы бетіне түсетін қысым шамасы осы сұйықтықтың барлық нүктелеріне барлық бағыт бойынша гидростатиканың негізгі теңдеуіне сәйкес беріледі
D) Сұйықтың қозғалыс жылдамдығы шамасының уақыт бойынша өзгеруі нәтижесінде туындайтын арынды құбырдағы гидродинамикалық қысымның жоғарылауы немесе төмендеуі
E) Шартты горизонталды жазықтыққа байланысты анықталатын, салмақ бірлігіне қатысты ағынның таңдалған қимыл қимасы арқылы бірлік уақыт ішінде ағып өтетін сұйықтық массасының энергиясы
F) Сұйықпен толтырылған қандай да бір жүйедегі қысымның өте аз уақыт ішінде осы сұйықтық ағыны жылдамдығының өте тез өзгеруі салдарынан кенеттен өзгеруі
G) Сызықтық бірлікпен өлшенетін таңдалған санақ деңгейінен сұйықтық бағанының биіктігі арқылы өрнектелетін сұйықтықтың қысым шамасы
|
Гидрологиялық ақпараттарды математикалық өңдеу әдістері
1. Берілген жағдайға Т = 60 жылдардың санына тең уақыт интервалы және гармониктердің саны m = 5, 6, 10 сәйкес циклдің ұзақтығы:
A) 12
B) 8
C) 8,9
D) 10
E) 6,0
|
2. Спектралдық функцияны анықтаудың кең тараған әдістері:
A) Төртбұрыштық әдісі
B) Полярлық координаталар әдісі
C) Трапециялық әдіс
D) Ньютон әдістері
E) Корреляциялық функцияның анықтаудың әр түрлі дәлділігін ескеретін жуықтау әдісі
|
3. Жылдық ағынды қатарын тегістеу мақсаты:
A) Аналитикалық сипаттама
B) Корреляционды функцияны есептеу
C) Уақыт бойынша ағынның жүру заңдылығын оқу
D) Мәліметтерді келер кезеңге экстраполяциялау
E) Кездейсоқ тербелістің әсерін ескермеу
|
4. Жылдық ағындыны Марковтың қарапайым тізбегімен моделдеуге қажетті формулалар:
A) Ki+1 = 1 + r(ki-1)
B) 
C) 
D) Cv усл = 
E) Ki+1 = 1 + r (Ki – 1) ± Фр
F) Cs = 2Cv
|
5. Нормалданған регрессия теңдеуін құру тәртібі:
A) Нормалданған мәліметтер бойынша коэффициент корреляцияны табу
B) Бастапқы мәліметтердің статистикалық параметрлерін табу
C) Эмпирикалық ықтималдықтарды нормалданған айнымалыларға айналдыру
D) Бастапқы мәліметтер мен нормалданған айнымалылардың өзара байланыс графигін тұрғызу
E) Ағынның үлестірім қисығын тұрғызу
F) Нормалданған мәліметтер бойынша регрессия коэффициентін табу
|
6. Факторлық талдау мүмкіндік береді:
A) Корреляциялық байланысты жояды
B) Корреляция коэффициентін әділ бағалауға мүмкіндік береді
C) Асимметриялық үлестірімді қалыпты үлестірімге ауыстырады
D) Есептеудің қателігін азайтады
E) Регрессиялық талдауда айнымалылардың санын азайтады
F) Мәліметі көбірек факторларды айқындатады
|
7. Гидрологияда статистикалық сынақ әдісі пайдаланады:
A) Бөгендердің жұмыс режимін анықтауға
B) Көлемі үлкен жасандылық қатарларды табуға
C) Суы аз және суы мол мерзімдердің болу ықтималдығын бағалауға
D) Математикалық моделді тұрғызуға
E) Үлестірім қисығының параметрлерінің дәлділігін бағалауға
F) Циклдің түрлі талдау әдістерін бағалауға
G) Суы аз және суы мол мерзімдердің ұзақтылығын бағалауға
|
8. Жылдық ағындыны қалыпты корреляция аппаратын қолданып моделдеуде әдістің кемшіліктері:
A) Асимметрия үлестіріміне ауысу үшін түзету кіргізу қажеттілігі
B) Бастапқы мәліметтердің автокорреляция коэффициенті моделденген қатардың автокорреляция коэффициентіне сәйкес принципі бұзылуы
C) Бастапқы мәліметтердің асимметрия коэффициентінің моделденген қатардың асимметрия сәйкес принципі бұзылуы
D) Есептеу алгоритмінің күрделілігі
E) Су өтімінің теріс мәнін алу мүмкіншілігі
F) Бастапқы мәліметтердің вариация коэффициенті моделденген қатардың вариация коэффициентіне сәйкес принципі бұзылуы
G) Асимметриялық үлестірім заңын қалыпты үлестірім қаңына алмастыру
|
9. Ағын гидрографын моделдеудің белгілі әдістері:
A) Дезагрегирования моделі
B) Трансформация әдісі
C) Фрагменттер әдісі
D) Сызықты автогрессия әдісі
E) Тікелей моделдеу әдісі
F) ARMA моделі
G) Канондық жіктеу әдісі
|
10. Трансформация әдісімен моделдеудің ерекшеліктері:
A) Түрлендірген корреляциялық функцияның бастапқы мәліметтердің корреляциялық функциясымен байланысын табу
B) Ағындыны регрессия теңдеуі бойынша моделдеу
C) Қалыпты үлестірім заңына ауысу
D) Кері байланысты анықтау
E) Бастапқы мәліметтердің параметрлерін есептеу
F) Бастапқы кездейсоқ шамаларды қалыпты заңға ауыстыратын түрлендіруді анықтау
G) Бірқалыпты үлестірілген кездейсоқ шамаларды табу
|
|
|
