Смағұл Елубай «Жалған дүние» романы Бүгінгі сабақта:
шығармадағы көркемдегіш құралдар мен айшықтау амалдарының қызметін талдай отырып, автор стилін анықтайсыз.
Есте сақтаңыз! Теңеу – заттың, нәрсенің, құбылыстың белгісін, қасиетін, сапасын өзге затпен не құбылыспен салыстыра суреттеу арқылы көрсететін көркемдік ұғым.
Олар – дай, -дей, -тай, -тей,
- дайын, -дейін, -ша, -ше жұрнақтары мен секілді, сияқты, тәрізді, бейне, тең, ұқсас сөздерінің көмегімен жасалады.
Эпитет – заттың, яки құбылыстың ерекшелігін,
сыр-сипатын бейнелі түрде танытатын поэтикалық және стилистикалық ұғым. Мысалы:
Сұр бұлт, түсі суыққаптайды аспан,
Күз болып дымқыл тұман жерді басқан.
Есте сақтаңыз! Метонимия – құбылтудың бір түрі. Өзара байланысты балама ұғымдарды қолдану, құбылыс орнына оның ерекше қасиетін көрсету. Мысалы, әйелді – «ақ жаулық», әскерді – «қол», бүркітті – «ақиық, мұзбалақ» деп айту метонимияға жатады.
Жаратылыстың жансыз нәрселерін, тап жанды нәрселердей етіп жандылардың істейтін амалдарымен суреттеуді кейіптеу деп атайды.
Күн жоқта кісімсінер
жұлдыз бен ай,
Ол қайтсын қара түнде
жарқылдамай,
Таң атқан соң шығарын
күннің біліп,
Өңі қашып бола алмас
бұрынғыдай.
1-тапсырма Шығармадан алынған мысалдардан теңеу сөздерді табыңыз.
Мысалдар
Теңеу сөздер
Болмашы қылаңыта бастаған шығыс аспан етегінде семсердей сүйірленіп, қарауытқан бұлт көрінеді.
Ін-үңгірдің арғы тұсында теңгедей жарқырап дөңгеленген шығар ауыз көрінді.
Санасын сары масадай талап сапырылысқан ойдан сонда да құтыла алмады.
