Смотреть Тақырып Дидактика –педагогикалық оқу теориясы

Мұғалімнің тікелей сабаққа дайындалуы - бұл сабақты жоспарлау, тақырыптық жоспарлауды нақтылау, жоспар ойлап табу. Сабақтың жоспары стажы, эрудициясы, педагогикалық шеберлігінің деңгейіне қарамай кез-келген мұғалімге қажет. Ол тақырыптық жоспар, бағдарлама мазмұны, оқушылардың дайындық деңгейі негізінде құрылады.

Сабақты жоспарлауда және оның өткізілу технологиясын қарастыруда өзара байланысты екі бөлім ерекшеленеді: ^ Сабақ мақсатын ойластыру; Сабақ жоспарының арнайы дәптердегі қолжазбасы

Сабақтың мақсаты - бағдарлама материалының мазмұнына, мектептің материалдық оқушылардың оқу материалымен жұмысының сипатын базасына сүйене отырып анықталады. Сабақ дайындаудың бұл бөлімінде ойлау эксперименті негізінде болашақ сабақты болжай алады. Ойша сабақты оқытудың қойылымын және өз әрекеті мен оқушылар әрекетінің барысын жазып дайярлайды. Негізгі бағытын анықтап алған соң ғана мұғалім сабақта өтілітетін түсініктерді қажетті және жеткілікті материалды таңдап алады. Мұғалім оқушылардың түсініктерімен жұмыс барысында белсенділігін оятатын материалды іріктейді, қорытынды сұрақтар, мәселелік міндеттер арқылы бағыт- бағдар беребі, сабақ құрылымын айқындайды. Оқушылардың мүмкіндіктерін бағалайды және өзінің жеке мүмкіншіліктерін бағалайды, сабақта өзгеретін, болып отыратын әр түрлі жағдайларға психологиялық тұрғыда даярлайды.

Сабаққа дайындыққа кіріскенде мұғалімнің оқушы ойын дәл басып болжауды бақылауы күшейеді. Мұғалімнің сабаққа дайындалуы тек оқу материалын мұқият талдап, құрылымын анықтаумен ғана шектелмей, сонымен қатар оқушының осы материалды қабылдау, ойлау, талқылау қабілетін ескереді. Бұндай талдау қаншалықты мұқият өткізілсе, соншалықты сабақ өткізу үрдісінде күтпеген жағдайлардың орын алуы аз болады. Осындай талдаудан соң, мұғалім сабақтың жоспар-конспектісін жүзеге асырады. Сабақтың конспектісін, әсіресе жаңа сабақ беріп жүрген мұғалімге рет-ретімен жасауға тура келеді. Мұндай конспект оған бір емес бірнеше сыныппен жұмыс жасағанда көмектесе алады. Ал, тәжірибелі мұғалімдер керекті нәрсені ғана түртіп алып, сабақтың қысқаша қолжазбасын дайындаумен шектеледі. Бұл кей кезде мұғалімді әрбір сыныпқа жеке жоспар дайындауға мәжбүр етеді.

Кейде педагог-ғалымдар мен мұғалімдер арасында сабақ жоспары керек па деген пікірталас, келіспеушіліктер болып жатады.

Сабақ жоспары мұғалімнің шығармашылығын тежемей ме? Сабақ уақытында жоспар-конспектіні қолдануға бола ма? Бұл оқушы алдындағы мұғалімнің беделіне жағымсыз әсер етпей ма?

Мұндай таластардың бәрі жөн-жосықсыз. Себебі, мұғалімдер өз жоспарларымен үлгілерімен оқушыны ұйымдастыра алады. Сабақ жоспары, әрине, оның балалармен жұмыстағы белсенділігі мен икемділігін тар шеңберге қаспаққа алмауы керек. Сабақ - бұл шығармашылық акт, сонымен қатар мұғалім жұмысында сабақ жоспарын ғана мойын ұсынады жол берілмейді. Сабақ жоспары әрекет жасауға бағыт сілтеуші ғана болып табылады, кейде сабақ үстінде басқадай өзгерістер енгізу қажет болып жатса, оған сабақтың әсерлі өтуі үшін жоспардан ауытқуына тура келеді. Бірақ, жоспардан ауытқу бөлек те, ешқандай жоспарсыз сабақ өткізу басқа нәрсе. Жоспардан ауытқу мұғалімге бар ойлаған ойын, оқу материалын сабақ уақытында қателік жіберіп алуға итермелейді. Бұл, бірақ аса қауіпті емес.

Сабақ жоспарында сабақ тақырыбы мен сабақ еткізілетін сынып, сабақтың дидактикалық міндеттері нақтыланған мақсаты, материалдың қысқаша мазмұны көрініс табады, оқушылардың танымдық әрекетін, әдістерін, оқу құралдарын ұйымдастыру формалары анықталады. Бұл жұмысты орындағанда бұрынғы меңгерілген тірек білімдер өзектендіріледі, жаңа білімдер мен әрекет тәсілдері қалыптасады, оқытудың түрлі жағдайлары оларды қолданудың дағдылары, оқушылардың оқу әрекетін бақылау және түзету, білмеуден білуге қарай жылжуда қажет танымдық және практикалық іскерлікті сабақ үстіндегі оқу танымдық және практикалық міндеттерді шешуде дамыту керек. Жоспарда оның құрылымы нақты белгіленеді, шамалап уақытқа қарай оқушылардың сабақ үлгерімі, фамилиялары, кімнен сұрап, тексеру керектігі анықталады. Сабақтың табысты өтуі оған мұғалімнің мүлтіксіз дайындалып баруына ғана байланысты емес, оқушылардың да психологиялық көңіл-күйлеріне, сабаққа деген дайындықтарына да байланысты. Оқу жүйесінде оқушының келесі сабаққа дайындалуы былай анықталады: Оқушыларды тақырып бойынша құрылған жоспармен таныстыру: оқушыларды оқулықтың жекелеген бөлімдерінен хабардар ету, ғылыми және көркем әдебиет оқыту, жаңа материалды меңгертуге ықпал ететін пайдалы тәжірибелерді қолданып, бақылау өткізу.