Соғым туралы
жүктеу/скачать 13,87 Kb.
|
Соғым туралы ақпарат
Соғым туралы ақпарат
- Бұл бет үшін навигация:
- Соғым сойылғаннан кейін міндетті түрде мол қуырдақ қуырылады. Одан қасапшылармен бірге, ақсақалдар, көрші-көлемдер тойғанша жейді. Қасапшыларға еңбегі үшін «қолкесер» яғни еңбегі үшін ет беріледі.
- Соғымнан жақын-жуық, туыс-туған, құда-жекжаттарға міндетті түрде ауыз тигізу керек. Немесе сыбағасын беріп жібереді.
|
06.04.2021 жыл Соғым туралы Соғым сою, соғым — қазақ халқының бұлжымас салты. Бұл әр жыл сайын қайталанып отыратын қыстық азық-түліктің мол қоры. "Қыс қамын жаз ойлайтын" ел жаз шығысымен-ақ күздік және қыстық соғымын ерте ойластыра, қарастыра бастайды. Ондай малды күні бұрын белгілеп, күтімге алады. Соғымға түйе, жылқы, сиыр сияқты ірі мал сойылады. Ауқатты отбасылар 2-4 ірі мал сойып алады. Соғым сою да мәртебелі, берекелі әрі атаулы сәт. Әр елде, әр ауылда кәсіпқой соғым союшылар болады. Оны «қасапшы» деп атайды. Мал союдың жөн жосығы, тәртібі болады. Соған орай әрбір жілік, омыртқа, қабырға, қазы тағы басқа кәделі мүшелер тиісті ет майымен бірге бөлінуі керек. Олай болмаған жағдайда қасапшыға да, табақ тартқанда үй иесіне де мін. Соғым кезінде ішек-қарын тазартатын әйелдер де әзір тұрады. Әсіресе, жылқының ішек-қарындары яғни, қазы-қарта деп жұрт қадірлейтін мүшелері өте мұқият тазртылуы қажет. Ірі малдың жіліктері мен қабырғалары екіге бөлінеді. Яғни бір жарты жілігі, басқа еттермен бірге бір табақ есебіне жүреді. Қазақ қасиетті мал есебіне жатқызатын түйе мен жылқының басын бөлмей асып, пісірген. Сиырдың басын ғана бөліп, жеке-жеке тартқан. Соғым сойылғаннан кейін міндетті түрде мол қуырдақ қуырылады. Одан қасапшылармен бірге, ақсақалдар, көрші-көлемдер тойғанша жейді. Қасапшыларға еңбегі үшін «қолкесер» яғни еңбегі үшін ет беріледі. Соғымнан жақын-жуық, туыс-туған, құда-жекжаттарға міндетті түрде ауыз тигізу керек. Немесе сыбағасын беріп жібереді. Соғым сою дәстүрі ағайын туыстың басын қосып, тәтті қуырдақтан дәм татқызатын, жылына 1 рет қана келетін мейрам деп айтса болады. Осы дәстүрдің құндылығын жоғалтпау қоғамның қолында. Соғымға қазақ ірі қара малды сояды. «Қыстың қамын жаз ойла» дегендей соғымға сойылатын мал алдын ала 2-3 ай бұрын таңдалып, жем-суы уақытында беріліп бордақыланады. Таңдалған ірі қараны 2-3 ай бойы қимылдатпастан, қараңғы қорада жемдейді. Жоспар бойынша, соғымның сойылар күні келгенде ағайын-туыс шақырылып, қасапшы жігіттер арнайы соғымға арналған өткір пышақтарын, шарық қайрақтарын дайындайды. Мықты арқанның көмегімен ірі қараны жығып, аяқтарын мықтап байлап соғым бауыздауға дайын болғанда жасы үлкен ақсақал соғымға бата береді. Одан арғы жұмыс ер жігіттердікі. Алқымы тазаланып, терісі сыпырылып, қарыны жарылғаннан кейін қыз-келіншектер ішек-қарынды тазалауға кіріседі. Осылайша, үдеріс жалғаса береді. Соңында, соғым сойылған үйдің иесі өкпе, бауырдан немесе тек еттен қуырдақ дайындайды. «Соғым шүйгін болсын» айтып келген қонақтар астан дәм татады. Тарқасар уақытта қасапшыларға жұмысының еңбегі үшін бір-бір асым еттен таратылады. Соғымға ірі қараның ішінен жылқы сойылғаны дұрыс. Себебі, жылқы еті қыстың күнінде адамның күш-қуатын арттырып, ауру-сырқаудың алдын алады. Қазысы дәмді және еті бойға сіңімді келеді. Ертеректе, ата-бабамыз жылқы сойғанда оның бүйрек майын шикідей жеген екен. Қазақта «мешкей» деген сөз, осы майды пісірілмеген күйінде жеген адамдарға айтылған екен. Бірақ, соғым уақытында мал базарларындағы жылқының бағасы шарықтап кететіндіктен, көбісі кішілеу тайыншаларға таласып жатады. Кейбіреулер, түйенің етін жақтырмай, жағымсыз иісі бар деп соғымға түйе союды қолдамайды. Бірақ, халық аузындағы «қуырдақтың көкесін түйе сойғанда көресің» деген мақалға қарап түйе етінің басқаларға қарағанда мол болатындығына көз жетеді. Соғымның етін әр аймақта әр түрлі сақтайды. Солтүстік қазақтары соғым сойылғаннан кейін оны міндетті түрде ыстап сақтайтын болса, оңтүстік, шығыс аймақта етті тұздап жаяды. Ал кей өңірде етті сақтайтын жер болмаса, барлық азықты сол малдың қарнына салады екен. Қой мен жылқының еті өзінің қарнына еркін сыйып кетеді. жүктеу/скачать 13,87 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|