СөЖ-4 Тақырыбы: «Психология» пәнінің негізгі өзекті мәселелері. Мотивация,мотив,қажетіліктер Орындаған:Өміржан Д. С тексерген: Калымбетова Э. К алматы, 2020ж Жоспар
Ең алдымен берілген ұғымдарға түсініктеме беріп кетсек
Мотивация (лат. movēre" жылжыту") — әрекетке итермелеу; адамның мінез-құлқын басқаратын, оның бағытын, ұйымдастырылуын, белсенділігі мен тұрақтылығын анықтайтын психофизиологиялық процесс; адамның өз қажеттіліктерін белсенді түрде қанағаттандыру қабілеті. Мотив (лат. moveo "жылжытамын") - субъект үшін терминалдық (түпкілікті) құндылықты білдіретін, оның қызметінің бағытын айқындайтын материалдық немесе мінсіз объект, оған қол жеткізу қызметтің мәні болып табылады. Мотивті субъект оң эмоциялармен (оның жетістігінен) немесе теріс (оның жоғалуынан) сипатталатын нақты тәжірибелер арқылы анықтайды. Мотивті түсіну үшін ішкі жұмыс қажет. Алғаш рет "мотивация" терминін А.Шопенгауэр өз мақаласында қолданған.Мотив-жетекші кеңес психологтары А. Н.Леонтьев пен С. Л. Рубинштейн жасаған іс-әрекеттің психологиялық теориясының негізгі тұжырымдамаларының бірі. Осы теориядағы мотивтің ең қарапайым анықтамасы: мотив — бұл қажеттілік тақырыбы. Мотив көбінесе қажеттілікпен және мақсатпен шатастырылады, бірақ қажеттілік — бұл объективті түрде оған бір нәрсе қажет болатын дененің күйі, ал мақсат — саналы мақсат қоюдың нәтижесі, осы жағдайда қажет нәрсенің психикалық бейнесі. Мысалы: шөлдеу — бұл тақырыптың қажеттілігі, шөлдеудің тақырыппен қалай басылатындығы туралы идея — мақсат, ал адам жететін су бөтелкесі — мотив. Бұл тұрғыда "мотив-бұл ресурс (су), оны алуға немесе сақтауға деген ұмтылыс ол субъектінің мінез-құлқын анықтайды".
Қажеттілік-бір нәрсенің жетіспеушілігінің психологиялық немесе функционалдық сезімінің ішкі жағдайы, жағдай факторларына байланысты көрінеді.Қажеттілік-бұл функционалды немесе психологиялық қажеттіліктің түрі немесе объектінің, субъектінің, жеке тұлғаның, әлеуметтік топтың, қоғамның болмауы. Белсенділіктің ішкі қоздырғышы бола отырып, қажеттіліктер жағдайға байланысты әртүрлі жолдармен көрінеді. Кейбір қажеттіліктер қанағаттандырылған сайын адамның басқа қажеттіліктері болады, бұл қажеттіліктер шексіз деп айтуға мүмкіндік береді. Қажеттіліктер адамның талап етілетін нәрсесі болмаған кезде қанағаттанбау сезімінің болуымен байланысты. Қажеттіліктің болуы эмоциялармен бірге жүреді: біріншіден, қажеттілік күшейген сайын — теріс, содан кейін — қанағаттанған жағдайда — оң. Қажеттіліктер адамның назарын негізінен оның қажеттіліктерін қанағаттандыра алатын объектілерге аудара отырып, Әлемді қабылдаудың селективтілігін анықтайды. Өмір бойы адамның қажеттіліктері өзгеріп, артады.Адамның қанағаттандырылмаған қажеттіліктерінің болуы адамның белсенділігін ынталандыратын және ынталандыратын ішкі (қалаған) және сыртқы (нақты) сәйкессіздігімен және ыңғайсыздығымен байланысты. Өмірлік, өмірлік қажеттіліктердің қанағаттанбауы өлімге әкелуі мүмкін. Қажеттілігі қарастырылуы мүмкін ретінде әлдебір гипотетическая көшпелі, ол мән-жайлар бойынша көрініс табады, онда түрінде дәлел, онда түрінде белгілері. Соңғы жағдайда қажеттіліктер тұрақты және адам мінезінің қасиеттеріне айналады.