СӨЖ (СӨЖО) бойынша әдістемелік нұсқауды 50510 «Мемлекеттік және жергілікті басқару» мамандығының жұмыс оқу бағдарламасы негізінде, «Әлеуметтік-экономикалық жоспарлау» пәнінің типтік бағдарламасы және ҚҚэу-ми-85-04. 01

1. Үй тапсырмасы. Материалды теориялық меңгеру және әрбір студент үшін міндетті түрде глоссарий кұру.

2. Бірінші семинарлық сабактың сұрактары бойынша студенттер шағын презентация дайындап, ауызша жауап береді.

3. Екінші семинарлык сабақ сұрактары бойынша студенттер глоссарий дайындайды.

4. Екінші семинарлык сабақтын 2 және 3 сұрақтары бойынша студенттер

тестілік сұрақтар дайындайды (] 0 сұрақ).

5. Үшінші семинарлық сабақтың 1 сұрағы бойынша студенттер есептер

шығарады.

6. Үшінші семинарлык сабактың 2,3 сұрактары бойынша студенттер компьютерлік технологиялар мен РР бағдарламасын қолдану арқы_ЛЫ презентация дайындайды.

7. Тақырыпты бекіту үшін сабақтың соңында 15 минуттық жұмысы алынады.

1. Өткен кезеңде халыктың саны 125 млн. адамды құрады. Халықтың жалпы санының өзгеруінің орташа жылдық үрдісі әртүрлі даму этаптарында әр - түрлі болып өзгереді, I этапта 10%-ды кұрайды, II - 15%. Халықтың перспективті санын анықтаңдар.

2. 10-жылды жастык интервалымен жас-жыныстық пирамиданы кұрыңдар. Пирамиданы кұруға арналған мәліметтер кестеде берілген. 20-29 жас, 30-39 жас, 40-49 жастағы жас-жыныстык топтар арасындағы некеде тұрғандардың шамасын анықтандар.

Топтар	Әйелдер, барлығы млн. адам	Еркектер, барлығы млн. адам
0-9	8	10
10-19	9	9
20-29	15(некеде тұрғандары 12)	10(некеде тұрғандары 5)
30-39	14(10)	12(10)
40-49	6(4)	3(2)
50-59	5	6
60-69	4	4
70-79	8	3
80-89	6	2
90-99	3	1

3. 10-жылды жастық интервалымен жас-жыныстык пирамиданы кұрындар, ол үшін келесі мәліметтер бойынша жас-жыныстық топтагы халыктың жумысбастылык шамасын анықтау керек.

4. Болжам бойынша халықтың нақты қолданылатын табыстары 640 млн. теңгені құрайды, ал осы кезендегі баға индексі - 15%. 250 мын адам халық саны зерттелуде. Халыктың жан басына шаққандағы ағымды және салыстырмалы бағадағы сонғы табыс сомасын анықтаңдар.

5. Жоспарланған кезеңдегі номиналды табыс сомасын анықтандар, егерде жалақы 400 млн.т. құраса, меншіктен түскен табыс -250 млн.т., каржылык жұйеден түсімдер - 200 млн.т., зейнетақы мен пособиялар -350 млн.т., стипендиялар - 100 млн.т., натуралды табыстар - 300 млн.т., жаңама -150млн.т.

6. Болжам бойынша жалдамалы жұмысшылардың орташа айлық енбек акысы - 500 млн.т. құрайды, салыктар - 150 млн.т. құрайды. Тауар және кызметтерді сатып алудың жалпы сомасы - 350 млн.т. құрайды, ал салыстырмалы бағада - 250 млн.т. Болжамдалған жылдағы баға және тауар индексін және де еңбек ақының өсу индексін анықтандар.

1. Өмірдеңгейі:

а) бұл, бір жағынан, коғамдық өмірдің субъектісі мен адамның қажеттіліктерін сипаттайтын, екінші жағынан, өмір сүру жағдайының калыптылығын, адамдардың өмір сүру ортасының жағдайын сипаттайтын физикалык түсінік;

б) бул халықтың оның өмірлік іс - эрекетіне кажетті материалдык жэне рухани игіліктермен қамтамасыз етілуі;

бұл халықтың өмірлік іс - әрекетінің неғұрлым объективті жағдайлары (жүмыспен қамтылу, еңбекақы мен табыс, тұрғын үй мэселесі);

^г) барлық пайымдаулар дұрыс

2. Номиналдык табыстар.күрамына не кіреді?

а) халықтың акшалай, натуралдык және жанама табыстары;

б) соңғы, нақты табыстар;

в) жанама табыстар;

г) дұрыс жауабы жоқ

3. Күн көріс минимумының шамасын есептеу барысында неше әдіс қолданылады:

а)5 • б) 7, в)8 г)6

4. Халыктың ұдайы өндірісініңтиптері:

а) Экстенсивтік ұдайы өндіріс

б) Интенсивтік ұдайы өндіріс

в) шағын ұдайы өндіріс немесе жағымсыз демографиялық жағдай.

г) жауаптардың барлығы дұрыс

5. «Еңбек ресурстары» - бұл:

а)бұл ұлттык экономикадағы жұмысбастылықтың әлеуетті мүмкіндіктерін сипаттайтын тусінік.

б) бұл еңбек іс - әрекетіне қатысу мүмкіндігін қамтамасыз ететін физикалық, психикалык жэне кәсіби параметрлеріне ие экономикалық белсенді халықтың жалпы саны;

в) белгілі дайындықты кажет ететін жэне өмір сүру көзі болып табылатын еңбек іс - эрекетінің түрі;

г) дұрые жауабы жок.

Әдістемелік ұсыныстар. Семинарға дайындықты ұсынылатын әдебиеттен бастау керек. Дайындалу барысында, ең алдымен, категориялық аппаратгы талдауға ерекше назар аударып, «өмір деңгейі», «өмір жагдайы», «күн көріс минимумы» түсініктерін айыра білетініңізге көз жеткізіңіз. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық дамуын қарастырыңдар.
ТАҚЫРЫП 4. ҒЫЛЫМИ - ТЕХНИКАЛЫҚ ДАМУДЫ СТРАТЕГИЯЛЫҚ ЖОСПАРЛАУ. *

СӨЖ ТАПСЫРМАЛАРЫ

1. Тақырып сұрақтарын ауызша талқылауға дайындық.

2. Өзіндік бакылау сұрақтарына жауап беру.

3. Ұсынылған тапсырыстарды орындау.

4. Тесттік сұрақтарға жауап беру.

5. Мына тақырыптарға реферат дайындау:

«Ғылыми - техникалық прогресс және оның коғамның дамуына әері», «Ғылыми - техникалык прогрессті жоспарлау».

6. Тақырып бойынша қосымша глоссарий кұру.

7. «ҚР индикативті - инновациялық саясаты» тақырыбы бойынша топтық жоба презентациясын жасау.

ӨЗІНДІК БАҚЫЛАУҒА АРНАЛҒАН СҰРАҚТАР

1. Ғылыми — техникалык прогресстің тусінігі.

2. Қоғамды - экономикалык зандылық және ғылыми - техникалық прогресстің мәні?

3. Зерттеу жүйесін ұйымдастырудын негізгі үлгілері?

4. Ғылыми - техникалык саясаттың кандай аса маңызды факторлары сендерге таныс?

5. Ғылыми-техникалық жетістіктерді еңгізу процессі неге әкеледі?

6. ҒТП баскару әдістерін түсіндіріндер?

БАҚЫЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ

1. Глоссарий кұру.

2. 1 - семинарлык сабақ бойынша презентацияны дайындау.

3. 2- семинарлык сабактың 1- сұрағы дөңгелек стол формасында өтетін болады.

4. 2- семинарлық сабактың 2- сұрағы бойынша «ҚР индикативтік -инновациялык дамуы» тақырыбына презентация дайындау.


ТЕСТ СҰРАҚТАРЫ

1. Ғылыми техникалық прогресс - бұл:

а) ғылым жетістіктерін кеңінен қолдану негізінде еңбек кұралдарын, техникалык эдістері мен формаларын жетілдірудін тарихи шартты процесі;

б) қазіргі таңадағы техника мен технологияны, еңбектің прогрессивті ұйымдастырылуы мен персоналдын жоғары біліктілігін пайдалану барысындағы салыстырмалы керсеткіштер;

в) инвестициялық жобаларды жоспарлау йен талдау үшін автоматтандырылған талдау жүйесі;

г) инновациялык жүйе кұрылымындағы дамыған елдердің ғылыми. өндірістік бірігуі.

2. Мемлекеттік инновациялык саясат деген не?

а) бұл болашакка негізделген және ғылым мен техника саласындагы ірі масштабты мақсатардың калыптасуын қарастыратын ғылыми -техникалық саясаттың ұзақ мерзімді курсы.

б) ҒТП нәтижелерін жедел беру және таратуға бағытталған мемлекеттік деңгейде жүзеге асырылатын экономикалық, ұйымдастырушылык, кұкыктык және өзге де шаралар жиыны;

в) ҒТП басқару әдістерінің дәстүрлі жиыны;

г) дұрыс жауабы жоқ.

3. Ғылыми - техникалык стратегия - бұл:

а) бұл болашақка негізделген және ғылым мен техника саласындагы ірі масштабть! мақсатардың қалыптасуын карастыратын ғылыми -

техникалык саясаттың ұзак мерзімді курсы.

б) ҒТП нэтижелерін жедел беру жэне таратуға бағытталған мемлекеіі_к-деңгейде жүзеге асырылатын экономикалык, ұйымдастырушылық кұкыктык және өзге де шаралар жиыны;

в) халык шаруашылығын акпараттандыру;

г) барлык жауаптар дұрыс емес.

4. Нарықтық экономикалы елдердегі ғылыми- техникалық стратегияны жүзеге асырудың негізгі формасы:

а) бюджеттік бағдарламалар;

б) экономикалык бағдарламалар;

в) мақсатты бағдарламалар;

г) техникалық бағдарламалар.

5. Ғылыми - техникалык бағдарламанын калыптасу процесі келесі кезеңдерді қамтиды:

а) ғылыми - техникалық бағдарлама мақсаттары мен негізгі сипаттамаларын анықтау,

б) атқарушыларды таңдау, сонғы нәтижелерді бағалау.

в) ресурстык қамтамасыз етілуді жоспарлау;

г) жауаптардың барлыгы дұрыс.

Әдістемелік ұсыныстар. Семинарға дайындыкты ұсынылатын әдебиеттен бастау керек. Ең алдымен, «ғылыми - техникалык прогресс», «ғылыми - техникалық .стратегия», «ғылыми- техникалық саясат» түсініктеріне анықтама беріндер. Қазакстандағы НИОКР-дін негізгі каржыландыру көздерін айқындаңдар. Содан кейін маңызды ғылыми -техникалык мәселелерді шешудің багдарламалары мен оны өндеудін негізгі кезеңдерін талкыландар.

1. Тақырып сұрақтарын ауызша талқылауға дайындық.

2. Өзіндік бакылау сұрақтарына жауап беру.

3. Берілген талсырмаларды орындау.

4. Тестілік сұрақтарға жауап беру.

5. Тақырып бойынша глоссарий кұру.

6. «Нарыктык экономика жағдайында қоғамның экономикалык әлеуетінің тиімді пайдаланылуын арттыру» сүрағын топтык жоба формасында дайындау.

7. Мына такырыптарға рефераттар дайындау: «Ұлттык экономиканын құрылымы», «Қазіргі даму кезеңіндегі Қазақстан әкономикасының құрылымы мен негізгі қарқыны».

1. Қоғамның экономикалық әлеуетінің түсінігі?

2. Экономикалық всімдегі негізгі көрсеткіштер, факторлар мен карқындарды көрсетіңдер.

3. Экономикалык өсім қандай әдістермен болжанады?

4. Сыртқы экономикалык байланыстар тиімділігінің керсеткіштерін аныктаңдар.

5. Экономикадағы пропорция түрлерін айқындандар.

1. Үй тапсырмасы. Материалды теориялык меңгеру және әрбір студент үшін міндетті түрде глоссарий кұру.

2. Бірінші семинарлық сабақтың сұрактары бойынша студенттер шағын презентация дайындап, ауызша жауап береді.

3. Екінші семинарлык сабақ сұрақтары бойынша студенттер глоссарий дайындайды.

4. Екінші семинарлык сабақтың 2 жэне 3 сұрақтары бойынша студенттер тестілік сұрақтар дайындайды (10 сұ-рақ).

5. Үшінші семинарлык сабатың 1 сұрағы бойынша студенттер есептер шығарады.

6. Үшінші семинарлық сабақтың 2,3 сұрақтары бойынша студенттер компьтерлік технологиялар мен РР бағдарламасын колдану арқылы презентация дайындайды.

7. Такырыпты бекіту үшін сабақтың сонында 15 минуттық бақылау жұмысы алынады.

1. Экономикалык әлеует дегеніміз нені білдіреді:

а) ресурстардың салыстырмалы сиректігінін әмбебап заңы;

б) коғамның экономикалық күш * қуаты;

в) қоғамның саяси күш әрекеті;

г) дұрыс жауабы жоқ. '

2.Болжамдау мен жоспарлаудың теориясы мен тэжірибесінде экономикадағы пропорциялардың бірнеше топтарын көрсетеді. Оларды атаңдар:

а) жалпыэкономикалық, салааралық, салаішілік, өндірісішілік.

б) сыртқы және ішкі;

в) жалпы әлеуметтік, аймақаралық, орталықтанған, өндірісаралық;

г) дұрыс жауабы жок.

З.Экономиканың циклдық жанару теориясының авторы кім:

а) К. Маркс;

б) Н. Кондратьев;

в) Й. Шумпетер;

г) Дж. Кейнс.

4. Экономкалық есім деп Сіз нені түсінесіз:

а) экономикалык кұрылымдык ерекшеліктері;

б) ұлттык экономиканы стратегиялық жоспарлауда колданылатьц көрсеткіштер жуйесі;

в) еандык жэне сапалық параметрлермен сипатталатын сәйкес қозғалыс механизмі негізінде уаөкыт пен кеңістікте ұдайы өндірістің өзгеруі_н білдіретін түсінік

г) а) және б) жауаптары дұрыс.

Әдістемелік үсыныстар. Сабаққа дайындыкты ұсынылған әдебиетті талдаудан бастау керек. «Қоғамның экономикалық әлеуеті» түсінігіне неғұрлым толық анықтама беріп, экономикалык өсімді болжамдаудың әрбір әдісіне сипаттама беру керек. Содан кейін казіргі таңдағы Қазақстан экономикасыньщ құрылымы мен негізгі карқынын зерттеуге көшу.
ТАҚЫРЫП 6. АЙМАҚТЫҚ ДЕҢГЕЙДЕГІ СТРАТЕГИЯЛЫҚ ЖОСПАРЛАУ
СӨЖ ТАПСЫРМАЛАРЫ

1. Такырыпты сұрақтарын ауызша талқылауға дайындық.

2. Өзіндік бақылау сүрақтарына жауап беру.

3. Берілген тапсырмаларды орындау.

4. Тестілік сұрақтарға жауап беру.

5. Тақырып бойынша глоссарий кұру.

6. Мына такырыптарға реферат жазу: «Аймак экономикасын дамытуды стратегиялык жоспарлау», «Аймактың элеуметтік - экономикалык жағдайын бағалау»

ӨЗІНДІК БАҚЫЛАУҒА АРНАЛҒАН С¥РАҚТАР

1. Аймақтык стратегиялык жоспар туралы түсінік.

2. Әлеуметтік - экономикалық дамудың аймақтык жоспарының қүрамы мен міндеттерін анықтаңдар.

3. SWОТ - талдауды жүргізудің мәні неде?

4. Аймақтық жоспарлау пропорциялары мен әдістерінің негізгі көрсеткіштерін көрсетіңдер.

5. Аймақтардың әлеуметтік - экономикалық дамуын мемлекеттік реттеудің мәні неде?

1. Аймақтын әлеуметтік дамуына SWOТ - талдауды жүзеге асыру.

2. Тақырып бойынша глоссарий кұру.

3. Бірінші семинарлық сабактың сұрактары дөңгелек стол формасында ететін болады. . 4 Үшінші семинарлык сабак сұрактары РР-де презентацияны

пайдаланумен өткізіліп, талқыланатын болады.

5. Тест сұрактарына жауап беру

ТЕСТ С¥РАҚТАРЫ

1 Аймақтық кешендік бағдарламалар нені кұрайды:

а) ауылдык жэне қалалақы аймақтардын экономикалык жэне элеуметтік даму жоспарларын қамтуға тиісті өзара байланысқан жоспарлар жүйесін;

б) әлеуметтік даму, тиісті территорияларды ескере отырып, жергілікті ресурстардьГкешендік тиімді пайдалану мэселелерін шешу жуйесін;

в) элеуметтік - экономикалык дамудың кешендік жоспарларынын ғылыми деңгейін арттыру жүйесін;

г) б) және в) жауаптары дүрыс.

2. Аймақтың әлеуметтік – шаруашылық іс - әрекетін бейнелейтін қандай блоктар сізге белгілі:

а) ұдайы өндірістік блок;

б) аймактық және аймақаралык мәселелер блогы;

в) халықтың әлеуметтік дамуын, емір деңгейінін сапасы мен жағдайын сипаттайтын блок;

3. Аймактың әлеуметтік - экономикалык дамуын мемлекеттік реттеу деген не?

а) мемлекеттін өндірістік күштердің дамуына, территориалдық кайта кү.рулардың әлеуметтік - экономикалық дамуына жоспарлы ықпал ету;

б) жергілікті экономикалык процестерді үлгілеудің негізгі бағыттары;

в) шикізатты пайдаланужын жекелеген нормаларын өндеу тэсілі;

г) дүрыс жауабы жоқ.

4. Аймақтык дамуды мемлекетік реттеудін объектісіне не жатады:

а) белгілі территориалды - кұрьглымданған жүйе ретіндегі республика шаруашылығы және оның жекелеген аймақтарының экономикасы;

б) аймақаралык экономикалық мәмілелер;

в) республикалык жэне территориалдық экономикалық органдар;

г) дұрыс жауабы жоқ.

5. Аймақтык дамуды мемлекетік реттеудің субъектісіне не жатады:

а) белгілі территориалды - кұрылымданған жүйе ретіндегі республика шаруашылығы және оның жекелеген аймактарының экономикасы;

б) аймакаралықэкономикалык мәмілелер;

в) республикалык және территориалдық экономикалык органдар;

г) дүрыс жауабы жоқ.

жоспар құрылымын қарастырындар, аймақтык қазіргі таңдағы әлеуметтік экономикалык жағдайына баға беріңдер.

1. Такырып сұрақтарын ауызша талқылауга дайындалу.

2. Өзін -өзі бакылауга арналған сұрактарға жауап беру.

3. Берілген тапсырмаларды орындау.

4. Тест сұрактарына жауап беру.

5. «ҚР индикативті жоспардың даму және қалыптасу тәжірибесі» такьірыбына презентация дайындау.

6. «Қазіргі заманғы әлемдегі индикативті жоспарлау формасыкың эволюциясы», «Индикативті жоспарлаудың шетелдік үлгісі» такырыптарына реферат жазу.

ӨЗІНДІК БАҚЫЛАУҒА АРНАЛҒАН С¥РАҚТАР

1. Индикативті жоспарлаудың мәні неде?

2. Индикативті жоспарлаудың функцияларын аныктандар?

3. Республикалық индикативті жоспардың негізгі бөлімдерін атаңдар.

4. Индикативтік және бюджетгік жоспарлаудың өзара байланысын көрсетіңдер.

5. Индикативті жоспарлаудын жағымды және жағымсыз жақтары.

6. Мақсатты кешендік бағдарламаларды әзірлеудін мазмұны мен тәртібі қандай?

БАҚЫЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ

1. Тақырып бойынша глоссарий кұру.

2. Семинар сабақтың 2- сұрағын дөңгелек стол ретінде өткізу.

3. Семинар сабақтын 4- сұрағын РР-ты колданып қарастыру және талқылау.

4. Тест сұрактарына жауап беру.

ТЕСТ СҰРАҚТАРЫ

1. Бағдарлама - мақсаттық жоспарлау не үшін қолданылады?

а) халык-шаруашылық және де локалды өндірістік, экономикалық міндеттерді шешу үшін;

б) әлеуметтік экономикалық қатынастарды реттеу ушін;

в) халықтың өмір деңгейін көтеру үшін;

г) дұрыс жауабы жок.

2. Индикативті жоспарлау дегеніміз:

а) жоспарлау объектісіне катысты сипатқа ие, шешім кабылдау процесін білдіреді;

б) стратегиялық жоспарлау кезінде анықталған кәсіпорын мүмкіншіліктерін жүзеге асыру бойынша алғы шарттар жасау процессі;

в) макроэкономикалык дамуды мемлекеттік жоспарлаудың бүкіл әлемге таралған формасы;

г) дұрыс жауабы жок.

3 Мемлекеттік бюджет дегеніміз не:

а) елдін басты қаржылық жоспары;

б) максатты бағдарламалар және дамуды болжау негізінде әзірленетін баланс;

в) мемлекеттік меншіктегі мүлікті сатудан түсетін табыстар;

г) дұрьіс жауабы жок.

4. Баскару кұралы ретінде индикативтік жоспарлау көбінесе кандай деңгейде қолданылады:

а) микродеңгейде;

б) мегадеңгейде;

в) макродеңгейде;

г) дұрыс жауабы жоқ.

5. Индикатор - бұл:

а) әлеуметтік - экономикалык саясатты калыптастыру процессінде, экономика дамуының негізгі бағыттарын және жағдайын сипаттайтын, мемлекеттік басқару органдарымен әзірленген параметрлер;

б) компанияның стратегиялық жағдайын, оның ішкі мүмкіншіліктерін және сыртқы жағдайын бағалау кұралы;

в) капитал көздерін және оларды тарату кұралдарын керсететін жүйелік кесте;

г) дұрыс жауабы жоқ.

1 Тақырып сұрақтарын ауызша талкылауға дайындық.

2- Өзіндік бакылау сұрақтарына жауап беру.

3. Берілген тапсырмаларды орындау

4. Тестілік сұрақтарға жауап беру.

5. «Жоспарлауды ұйымдастыру» тақырыбына презентация дайындау.

6. «Жоспарлаудың қазіргі заманғы кағидалары», «Шетелдегі фирма кызметін жоспарлаудың тәжірибесі» тақырыптарына реферат жазу.

ӨЗІНДІК БАҚЫЛАУҒА АРНАЛҒАН С¥РАҚТАР

1. Жосларлау тұрлерін классификациялау негізінде қандай белгілер мен критерилер жатыр?

2. Жоспарлау түрлері жоспарлау формаларынан ерекшелігі неде?

3. Жүйелік процесс ретіндегі жоспарлауға сипаттама беріңдер.

4. Корпоративті стратегия функционалдыдан ерекшелігі неде?

5. Жоспарлау процессіндегі бақылаудың ролі кандай?

1. 
   Кестеге жетіспейтін элементтерді жазындар:
   

4 Жоспарлау бойынша іс-әрекет этаптарын дұрыс тәртіпте койындар:

А. Нәтижелерді қадағалау

Б. Жоспар кұру

В. Қорытынды жасау

Г. Жоспарлы шешімдерді орындау.

1 Мерзімі бойынша жоспарлау келесідей болып бөлінеді:

а) артыкшылықты, ағымды, ортамерзімді;

б) артықшылыкты, үзақ мерзімді, орта мерзімді; ,

в) ұзақ мерзімді, орта мерзімді және кыска мерзімді;

г) артықшылыкты, ұзак мерзімді, орта мерзімді, агымды жэне кыска мерзімді;

2. Директивті жоспарлау - бүл:

а) макроэкономикалык дамуды мемлекеттік жоспарлаудың бүкіл элемге таралған формасы;

б) жоспарлау объектісіне қатысты сипатка ие, шешім қабылдау процесс;

в) ұзак мерзімді перспективаға бағдарланған жоспарлау;

г) стратегиялық жоспарлау кезінде анықталған кәсіпорын мүмкіншіліктерін жүзеге асыру бойынша алғы шарттар жасау процессі.

3. А.Файоль жоспарлаудын негізгі төрт кағидасын анықтаған. Оларды атандар:

а) уақыттылык, тұтастық, үздіксіздік;

б) уақыттылық, икемділік, нақтылык;

в) тұтастык, үздіксіздік, икемділік, нақтылық;

г) тұтастык, уакыттылык, нақтылық.

4. Жоспарлау әдісі дегеніміз не:

а) белгілі кезендегі табыстар , мен шығыстарды сипаттайтын жоспардың сандық орындалуы;

б) міндеттерді габысты түрде орындау үшін манызды сипатқа ие техникалық тзсіл, процедура немесе басқа құрал;

в) қандай да бір шараны еңгізуді бағалау әдәсі;

5. SWOT-талдау деп нені түсінесіндер?

а) фирманың бәсекекабілеттілік деңгейін анықтайтын күрал;

б) бұл стратегиялык және тактикалык жоспарлаудың эмбебап кұральг

в) бұл бақылау құ.ралдарының бірі;

г) дұрыс жауабы жок-

1 Тақырып сұрақтарын ауызша талкылауға дайындық.

2- Өзіндік бакылау сұрақтарына жауап беру.

3. Берілген тапсырмаларды орындау

4. Тестілік сұрақтарға жауап беру.

5. «Оңтүстік Корея кәсіпорындарының стратегиясын тақырыбы бойынша шағын презентация дайындау.

6. «Кәсіпорынды стратегиялық жоспарлаудың шетелдік тәжірибесі» такырыптарына реферат жазу.

7. Такырып бойынша косымша глоссарий кұру.

1.«Стратегиялық жоспарлау» түсінігі?

2. Кәсіпорын басшысына стратегиялық жоспарлау не не береді?

3. Стратегиялық жоспарлаудың негізгі әдістерінің мәнінің ашындар.

4. Кәсіпорынның стратегиялык дамуының мэні неде?

5.Стратегиялык жоспарлау процессіндегі SWOT - талдау не үшін кажет?

6. Стратегиялык жоспарлау процессінін негізгі кезендерін атаңдар?

БАҚЫЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ

1. Төмендегі формула қай стратегиялық әдіске жататынын анықтандар:

2. Бос ұяшықтарды толтырындар:

3. Фирма импорттық компьютерлерді сатумен айналысады. Компьютерлер нарығы перспективалык болуына карамастан, фирма басқармасында өз бизнесінің табысына деген сенім жок, себебі сатуға арналған компьютерлер салыстырмалы жоғары кұнға ие. БКГ матрицасы бойынша аталмыш фирманың бизнестегі жағдайын анықтаңдар.

4. Компания топтарының бизнестерінің бірі - шұлық өндірісі. Өндірілетін шұлықтар айтарлықтай бәсекеқабілетті тауар болып табылады. Егер шұлыктар нарығы жоғары сыйымдылыкка ие болса, БКГ матрицасы бойынша осы бизнестін жағдайын анықтандар.

5. Программистер тобы провайдер фирмасын ұйымдастыру мақсатымен бірікті. Бизнес - жоспарды құру үшін жагдайды талдау барысында олар провайдерлік қызмет көрсету нарығынын жоғары сыйымдылык дэрежесіне ие екендігін аныктады, ал жоғары бәсекекабілеттелікпен сипатталатын кызметгерді біздің программистер ұсына алмайды. БКГ матрицасы бойынша ұсынылатын бизнестің жағдайы қандай?

6. Фирма, кір жуғыш машиналар нарыгындағы жаксы жағдайды иелене отырып, маркетингтік зерттеу барысында казіргі уақыттағы кір жуғыш машиналары нарығының тартымдылық дэрежесі орташа деп бағаланатынын анықтады. Қалыптасқан жағдайдагы фирма стратегиясын аныктаңцар.

7. Кәсіпорын жиһаз шығарады. Жиһаз нарығынын тартымдылығы сарапшылармен орташа деп бағаланады. Егер казіргі уақыттағы кэсіпорынның стратегиялық жагдайы төмен деп сипатталатын болса, онда кәсіпорын акционерлеріне осы бизнесті инвестициялау стратегиясын таңдауға көмектесіңдер.

8. Сүт енімдерінің зауыты өзінің аймактық нарығында жаксы ратегиялық жағдайға ие. Егер осы аймактағы сүт өнімдерінің тартымдылығы төмен деп бағаланатын болса, онда инвестициялык стартегияны аныктаңдар.

ТЕСТ СҰРАҚТАРЫ

1. Жоспарлаудың негізгі түрлерін көрсетіңдер:

а) реактивті, инактивті, преактивті, интерактивті

б) экономикалык, элеуметтік;

в) мақсаттық, уакыттық, кұрылымдык;

г) сыртық, ішкі, ортаяыктанған.

2. Қазіргі уақытта «Сауынды сиырлар» деп аталатын жалпымен кабылданған маркетингтік тапсырмаға анықтама беріңдер - бұл:

а) бәсекеқабілетті емес тауарлар;

б) нарықтағы өз ұлесін колдау үшін талап етілетінге карағанда көп ақша беруге қабілетті тауарлар;

в) жылдам ұлғаймалы нарықтағы лидер - тауарлар;

г) жауаптардың барлығы дұ_рыс.

3. Нарыктың салыстырмалы үлесі, шағындар, ерекше касиеттері, технологияны игеру дәрежесі, сату әдісі, әйгілі болу - имидж - осының барлығы неге жаткызылады:

а) нарықтың тартымдылық индикаторларына;

б) нарыктық реттеу құралдарына;

в) бэсекеқабілеттілік индикаторларына

г) маркетингтік іс - әрекет түрлеріне.

4. Шаруашылық етудің стратегиялык орталығы деген не:

а) бұл шаруашылық етудің бір немесе . бірнеше стратегиялық аймактарына негізделген және аталмыш бағыттағы стратегиялық позицияның өңделуіне жауап беретін салыстырмалы тәуелсіз өндірістік бөлімше;

б) бүл кәсіпорындағы стратегиялык жоспарлау процесі;

в) бұл экономиқа, техника, кұқықтык реттеу, саясат және экология сапасындағы дамудың стратегиялық маңызды карқыны;

г) ду-рыс жауабы жоқ.

5. Даму стратегиясы қалай жіктеледі:

а) диверсификация, интеграция, технико - тенологиялық даму, интенсификация;

б) ұйымдастырушылық санация, экономико - қаржылык санация, маркетингтік санация, әлеуметтік санация;

в) шагындарды үнемдеу, шаруашылық іс - әрекеттің сыртқы ортаға тұрақты бейімделуі, ғылыми - техникалык жэне кадрлык элеуетті сақтау;

г) жауаптардың барлығы дүрыс.

объектісі ретіндегі дамуын зерттеңдер. Стратегиялык жоспарлаудың әдістері мен модельдеріне назар аударыңдар. Сабақтың жекелеген сұрактарын шағын - презентация түрінде карастыру.

1. Тақырып сұрактарын ауызша талкылауға дайындалу. ,

2. Өзін -өзі бакылауға арналган сұрақтарға жауап беру.

3. Берілген тапсырмаларды орындау.

4. Тест сүрактарына жауап беру.

5. «М.Портер бойынша бэсекенің бес күші» такырыбына реферат жазу.

6. Тақырып бойынша қосымша глоссарий құру.

ӨЗІНДІК БАҚЫЛАУҒА АРНАЛҒАН СҰРАҚТАР

1. Өндіріс факторларының концепциясының эволюциямын сипаттандар

2. Адам еңбегіне тэң негізгі спецификалық принциптерді атап шығындыр

3. Жұмыскер ез енбегінің барлык жемісін ала алады ма?

4. Тұрақты және ауыспалы капиталдың айырмашылықтарын атаңдар.

5. Диффереңциалды және абсолютты рентаның арасындағы айырмашылык неде?

6. Таза экономикалық рента дегеніміз не?

БАҚЫЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ

1. Ұялы байланыс нарығына кызмет ететін компания, даму стратегиясын эзірлеуде. БКГ қоржынды моделі бойынша осы компаниянын бизнес жағдайын аныктаңдар, егер де бұл компания кызметінің бәсекекабілеттілік деңгейі жоғары болса, ал ұ_ялы байланыстар нарығы тез дамитын болса.

2. Фирма кір жуу машиналарының нарығында күшті стратегиялык жағдайды иеленіп, маркетингтік зерттеулер барысында кір жуу машиналары нарыгының тартылымдылык дэрежесі орташа екені байқалады. Болған жағдайдағы фирманын стратегиясын аныктаңдар.

3- Кэсіпорын жиһаз шығаруда. Жиһаз нарығының тартылымдығы эксперттер бойынща орташа деп бағалануда. Кәсіпорын акционерлеріне осы бизнесті инвестициялау стратегиясын тандасуға көмектесіндер, егер де кәсіпорынның казіргі кездегі стратегиялык жағдайы төмен деп бағаланса.

4. Сүт өнімдері зауыты өзіні аймактык нарыгында жақсы стратеги жағдайға ие. Инвестициялық стратегияны анықтандар, егер де бұл аймақ тағы сүт өнімдері нарығының тартылымдығы төмен деп бағаланса. ^ЬІ

ТЕСТ С¥РАҚТАРЫ

1. Стратегиялық талдау — бұл:

а) стратегиялык жоспардагы ұйым ортасын талдау нәтижесінде алынған мәліметтер базасын кайта кұру құралдары;

б) сыртқы жэне ішкі ортаның стратегиялық маңызды элементгер анықтау процессі;

в) ұйымның мақсаттарына жету үшін кажетті стратегияны бойынша шешімдер мен эрекеттер кешені;

г) дұрыс жауабы жоқ.

2. Үзілу анализі дегеніміз не:

а) стратегиялық жоспардағы ұ,йым ортасын талдау нәтижесінде алынған, мәліметтер базасын қайта құру құралдары;

б) стратегиялык талдаудың карапайым, әрі тиімді эдісі;

в) сыртқы жэне ішкі ортаның стратегиялық маңызды элементтерін аныктау процессі;

г) барлык жауабы дұрыс

3. Стратегиялық талдау құралдарына не жатады:

а) математикалық әдіс;

б) баланстык әдіс;

в) формалды моделдер жэне сандык эдістер;

г) а) және б) жауаптары дү_рыс.

4. Фокустау - бұл:

а) сауда маркасымен бекітілетін уникалды касиетке ие өнім немесе кызмет, фирманы кұру;

б) белгілі тауар тобына, сатып алушылардың ерекше тобының нарықтык сегменттерінің біреуіие көңіл қою;

в) эзірлеу және зерттеу стратегиясын эзірлеу процессі;

г) дұрыс жауабы жоқ.

5. М.Портер қандай моделді эзірледі:

а) «өнім - нарык» моделі;

б) «Мак-Кинси» үлгісі;

в) бэсекенін бес күші моделі;

г) дұрыс жауабы жок.

1 Тақырып сү-рактарын ауызша талқылауға дайындалу.

2 0зі_Н -өзі бакылауға арналған сұрақтарға жауап беру.

3. Берілген тапсырмаларды орындау.

4. Тест сұрақтарына жауап беру.

5 «Маркетингтағы бизнес - жоспарлау», «Бизнес - жоспардағы нарықты багалау», «Бизнесті ұйымдастыру формалары» такырыптарына реферат жазу.

6. Такырып бойымша косымша глоссарий кұру.

7. Белгілі кэсіпорынның бизнес - жаспарын кұру.

1 «Бизнес - жоспар» түсінігі. Оны әзірлеу мақсаты.

2. Бизнес - жоспарды әзірлеуге қойылатын негізгі шарттар мен талайтар?

3. Бизнес - жоспар процессі жэне оның мәні.

4. Бизнес - жоспардағы типтік қателіктер. .

5. Бизнес-жоспардың тағайындалуы және бизнестің мақсаты.

1. Кондитерлік фабриканы салу .жобасын талкылау кезінде инвесторларда есептік дисконтирленген кұнмен танысу қызығушылығы туды. 5 жылдан кейін 10 млн, т. кұрайтын бастапкы инвестициялар толығымен амортизацияланады, ал фабриканын таза табысы бүл уақытқа 20 млн.т. Жылдык пайыздык ставка 10%. Дисконтирленген құнды есептендер.

2. Мүнай өндіру компаниясының бір акциясына деген дивидентгердің нормасын анықтаңдар, егер онын нарыктық құны - 5$, ал жылдык дивидент -0,75 $ кұрайды.

3. Сатуды болжамдау ұшін 5 нүкте бойынша күнделікті сатудын үлгілі динамикалық катарын түзету орындалуда. Қатардың соңғы 3 түзетілген мағынасын анықтаңдар. Соңғы екі апта бойынша сатылым мэліметтері

ЖЫЛДЫҢ ӨНДІРІСІ бойынша мәліметтер берілген:

1. Басты максаты пайда алу максатында әртүрлі бизнеске каражаттарды салу болып табылатын жоба калай аталады:

а) ұйымдық;

б)экономикалык;

в) инвестициялық;

г) әлеуметтік.

7 Бизнес - жоспардын шешімін тағайындау неден тұрады:

а) даму шешімі;

б) міндеттер шешімі;

в) факторлар шешімі;

г) өнім шешімі.

3 Бизнес.- жоспар процессінде қандай сметалар кұрылады?

а) сату және үстеме шығындар сметасы;

б) ендіріс және капиталды шығындар сметасы;

в) акша кұралдарының козғалыс сметасы;

г)барлык жауабы дұрыс.

4. Серіктестер мен инвесторлар қандай кұжат негізінде акша береді:

а) бизнес - жоспар;

б) облигация; .

в) лицензия; '

г) патент.

5. Бизнес - жоспардың негізгі бөлімі болып не табылады?

а) маркетингтік бағдарлама;

б) заңды бағдарлама;

в) әлеуметтік бағдарлама;

г) а) жэне в) жауаптары дұрыс.

Білімді бағалау критериялары:

- сабақтарға келмеу, кешігіп келу, – 10% жалпы рейтингтен

- тапсырмаларды үнемі орындамау – - 10% жалпы рейтингтен

Ынталандыру балдары төмендегілер үшін:

- СӨЖО бойынша белсенді жұмыс – +10% жалпы рейтингтен

- СӨЖО бойынша сабақтан қалмау – + 5% жалпы рейтингтен
Негізгі әдебиеттер:

1. Назарбаев Н.А Пять лет независимости А.: Казахстан, 1996.

2. Назарбаев Н.А. Казахстан - 2030."Процветание, безопасность и улучшение благосостояния всех казахстанцев". Послание Президента страны народу Казахстана А.: Білім, 1997. - 170 с.

3. Назарбаев Н.А. Рынок и социальноэкономическое развитие. М.: Экономика, 1994

4. Н.А. Платонова, Т.В. Харитонова Планирование деятелъности предприятия, М., Дело и сервис, 2005, 432 с.

Прогнозирование и планирование в условиях рынка уч. пособие для вүзов / под редакцией Морозовой Т.Т., Пикулькина А.В., М: Юнити Дана.-2000,318с.

6 Стратегическое планирование/Под редакцией Уткина Э.А.-М -Ассоциация авторов и издателей «Тандем». Издательство «Экмос», 1998, -440 с.

7 Омаров Б.Р., Омаров К.Т. Организация и методология регионального планирования социально-экономического развития. - Алматы, Экономика, 2000,- 70с.

8 Анискин Ю.П., Павлова А.М. Планирование и контроллинг / Учебник. - М: Омега-Л, 2003. -280 с.

Қосымша әдебиеттер:

9. Давитбаева Г. Особенности индикативного планирования финансовых

показателей органшаций обслуживающих населения //Транзитная

экономика 2003 - №3, с. 166-172. Ю.Тумбай Ж.О. Становление индикативного планирования в Казахстане //

Вестник КазНУ, серия экономическая - 2003, №2, с.49-52. П.Ахметов С.Н. Формирование новой модели региональной социально -

экономической системы. // Вестник КазНУ, серия экономическая -

2003, №2, с. 12-18. 12.Амирбеков К. Индикативное планирование. Финансы Казахстана —

2001, №6,с.55-59. ІЗ.Новая система экономического планирования. // Транзитная экономика

-2002, №2,0.5-14. 14.Кузнецов П.П. О переходе здравоохранения на новую модель

планирования и учета. // Финансы - 2002, №5, с. 51 -54. 15.Козлова В.В.'Особенности маркетингового подхода к планированию. //

Вестник КазНУ, серия экономическая - 2002, №1, с.87-91.

19. Айтханов Е. Проблемы управления процессами планирования и прогнозйрования регионального развития РК. // Вестник КазНУ, серия экономическая - 2002, №2, с.87-93.

20. Глубков Е.П. Планирование маркетинга. // Маркетинг в России и за рубежом-2002, №5,0.125-143.

21. Гришин В.А. Анализ планирования доходной части областного бюджета. // Финансы - 2002, №12. с. 20-

22. Садыков Р. Йалоговое планирование как элемент финансовой политики предприятия. // Финансы Казахстана - 20(33. №1. с. '74-80.

23. Сушкова Л. Стратегическое планирование деятельности предприятия. II Бухгалтер плюс компьютер - 2003,№7. с. 5-11.

24. Илимжанова З.О. О совершенствовании процесса прогнозирования налоговых поступлений на регйональном уровне. // АльПари - 2002, №6. с. 24-26.

25. Методы и задачи регулирования экономики и опыт планирования- 10 летие Н.А. Вознесенского.//Экономист-2003,№12. с. 21-23.