ортақ жазу таңбасы
ретінде
қолданып келді.
XIX ғасырдың ортасында Осман түріктерінен
Мекемтас Мырзахметулы «Қазақ қалай орыстандырылды?»
197
басқа түрік халықтарының бәрі де Ресей мен Қытай
империясының отарына айналды. Енді Ресейде
екі түрлі суперэтнос пайда болды. Олар - славян-
дар мен түркілер, бірі - бағындырушы, екіншісі -
бағынышты. Ресей империясы өз билігін мәңгі сақтап
қалу үшін түркі халықтарын орыстандыруды басты
мемлекеттік саясат деңгейіне көтерді. Ол үшін түркі
халықтарының діні мен діліне, тілі мен ата салтына,
жазу таңбасына қысым жасады. Православие дініне
шоқындырып, түркі халықтары қолданып отырған
араб жазуын орыс жазуына алмастыру саясатын
ұстанды.
О рыстың әріп
таңбалары н
өзгертпей,
сол
қалпында
енгізу
саясаты н
С анкт-П етербург
оқымыстылары ұсынды. Үкімет Радлов бастаған
Қазан қаласы оқымыстыларының ұлт тілінің ерек-
шелігін ескере отырып, орыс жазуын енгізейік деген
ұсынысын қабылдамай тастады. Осы себепті бірінші
ұсыныс өмірге жолдама алып, қолданысқа түсіп
те кетті. Осы мақсатты жүзеге асыру үшін Қазан
қаласында «Духовная академия» деген миссионер-
лік оқу орны ашылып, онда «Противомусульманская
кафедра» деген арнаулы кафедра ашылып, оның
тұңғыш кафедра меңгерушісі етіп атақты миссионер
ғалым проф. Ильминский тағайындалуында терең,
құпия саяси әрекеттер сыры бой жасырып жатты...
1906 жылы Санкт-Петербургте Николай патша-
ның арнайы түрде қатысуымен империяның мис-
сионер ғалымдарының жиыны өтті. Келелі кеңесте
түркі халықтарына кириллица жазуын түпкілікті
енгізу мәселесі талқыланды. Бірақ империяның сол
тұстағы саяси-әлеуметтік жағдайы революциялық
198
Достарыңызбен бөлісу: |
