Студенттер мен жас ғалымдардың «фараби әлемі» атты халықаралық ғылыми конференциясы

«Фараби Әлемі» атты студенттер мен жас ғалымдардың халықаралық конференциясы
251 
ҚАЗАҚСТАННЫҢ ТАБИҒИ БИТУМДАРЫНЫҢ ҚҰРАМЫНЫҢ 
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІН АНЫҚТАУ 
 
Серикказинова А.Қ. 
Ғылыми жетекші: Оңғарбаев Е.Қ. 
 
әл
-
Фараби
 
атындағы
 
Қазақ
 
ұлттық
 
университеті
 
akbota.serikkazinova@mail.ru 
Бұл жұмыста Қазақстанның мұнайбитумды жыныстарынан табиғи битумды бөліп 
алып, олардың құрамының ерекшеліктерін анықтау қарастырылды.
Табиғи битумдар – ұзақ уақыт әсер ету нәтижесінде ауыр мұнай фракцияларынан 
түзілетін қатты немесе тұтқыр шайырлы заттар . Табиғи битум мұнайдың жер бетіне 
шығатын жерлерінде, табиғатта тамырлы шөгінділердің кен орындарында, сондай-ақ 
битуммен сіңдірілген шөгінді тау жыныстарында көлдер түрінде кездеседі. Қазіргі таңда 
Батыс Қазақстанда мұнайбитумды жыныстардың 50-ден аса кен орны бар екендігі 
анықталған. Мұнайбитумды жыныста 10-12% битум, 83-85% минералды заттар және 4-6% су 
болады . 
Мұнай өнеркәсібінде қолданылатын ең ерте конверсиялық процестердің бірі-жоғары 
қайнайтын материалдардың төмен қайнайтын өнімдерге термиялық әдіс арқылы ыдырауы 
болып табылады. Бұл процесс дистилляция процесінің жоғары қайнайтын өнімдерінен 
бензин алу үшін жүргізіледі. 
Жұмыста зерттеу нысаны ретінде Атырау облысындағы Мұнайлы-Мола кен орны, 
Маңғыстау облысындағы Беке және Ақтөбе облысындағы Дөңгелек сор кен орындарының 
мұнайбитумды жыныстары алынды. Битумды бөліп алу термиялық әдіспен жүзеге асты. 
Мұнайбитумды жыныстың әрқайсысын шамамен 300-350 г шамасында өлшеп алып, 
реакторға жүктеп, пеште қыздыру процесі басталады. Процесс барысында температураның 
өзгеруімен болатын құбылыстар және бөлінген сұйық өнімдердің мөлшері өлшеніп 
отырылды. Процесс бөлме температурасынан 520°C-ге дейін бірқалыпты қыздыру 
жағдайында жүзеге асты. Қыздыру жылдамдығы минутына 6-дан 16,7°C-қа дейін болды. 
Процестің орташа ұзақтығы 45 мин болды. Алынған битум үлгілері ИҚ-спектроскопия 
әдісімен талдауға берілді. Басқа да физика-химиялық әдістерге талдауға беру арқылы, 
құрамының ерекшеліктерін анықтау жұмыстары іске асырылады. 
 

«Фараби Әлемі» атты студенттер мен жас ғалымдардың халықаралық конференциясы
252 

жүктеу/скачать 2,6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: