Студенттерге арналєан ф со пгу 7
Әдебиет: Негізгі (1,2,3) Тақарып 3.Орталық нерв жүйесі
жүктеу/скачать 328,41 Kb. Pdf көрінісі
|
| Әдебиет:
Негізгі (1,2,3) Тақарып 3.Орталық нерв жүйесі Жоспар: 1. ОЖЖ-ң жалпы сипаттамасы 2. Нерв орталығы және оның қасиеттері 3. Синапс- құрамы, қызметі Орталық нерв жүйесі нейрондар жиынтығынан құралған. Нейрон дегеніміз дендрит пен нейрит юөліктері бар нерв клеткасы. Нерв жүйесі эволюция тұрғасының ең сонғы пайда болған құрылым. Орталық нерв жүйесі- ОНЖ жұлын мен бас миға бөлінеді Бұл жұйенінің ең басты қызметі рефлекс. Рефлекс латыншыдан аударғанда қарсы жауап деген сөз. Алғашқы рет бұл термінді ғылымғы енгізген француз ғылымы Рене Декарт- 1644 ж. Қазіргі түсінік бойынша рефлекс – дегеніміз орталық нерв жүйесінің сыртқы немесе ішкі тітіркенулерге беретін күрделі жауабы. Әрбір рефлекстін өзіне тән рефлекторлық доғасы болады . Рефлекторлық доға дегеніміз тітіркенудің жүретін жолы. Бұл доға бес звенодан құралады: 1. тітіркенуді қабылдайтын рецепторлар; 2- тітіркенуді орталыққа жеткізетін афференті нерв талшықтары; 3- нерв орталығы; 4- қозуды орталықтан эффекторға жіткізетін эфференті нерв талшықтавры; 5- эффектор –жауап беретін орган. Рефлекс болу ұшін рефлекторлық доғаның барлық буындары қатысуы шарт. Әрбір рефлекстің рецептивтік өрісі болады. Белгілі бір рефлексе қатысатын дененінің аймағын рецептивтік өріс дейді. Рефлекстің күрделі классификациясы бар. Өзінің пайда болуы жағынан рефлекстер шартсыз және шартты болып екіге бөлінеді. Шартсыз рефлекс – дегеніміз туа пайда болатын рефлекстер. Мысалы жаңа туған бұзау еме алады, жұта алады және т.б. шартты рефлекс- дегеніміз белгілі бір жағдайда, үнемі қайталанудан пайда болатын рефлекстер. Өзіннің функциональдық маңызы жағынан азықтану, қорғану, жыныс және нысаналық рефлекстер болады. Жұмысы жағынан рефлекстер ұнамды және ұгнамсыз болып бөлінеді.Басталу жеріне байланысты рефлекстер экстероциптивті және интероцептивті болып екіге бөлінеді. Ми бөлімдерінің қатысуына байланысты рефлекстер жұлынды, сопақша мидың қатысуымен- бульбарлы, орта мидың қатысуымен- мезэнцефальды, аралық мидың қатысуымен – кортикальды болып бөлінеді. Нерв орталығы дегеніміз, орталық жүйесінде орналасқан бельгілі бір қызмет атқаратын нерв клеткаларының тобы. Нерв орталықтарының қасиеттері: 1.Иррадиациялық қозу – қозудың нерв орталығы арқалы таралуы. 2.Бір бағытқа қарай өтетің қозу – қозу сезу нейрондарынан ену нейрондары арқылы қозғалыс нейрондарына өткізіледі? 3. Қозу нерв орталықтары арқылы өткенде баяулайды 4.Трансформациялық қозу – қозудың күші мен жиілігінің өзгеруі. 5. Әрекеттен кейінгі қозу – тітіркенуге берілген жауап, тітіркенуге жұмсалған уақыттан ұзақ болады 6. Бір ізді жинақты қозу- бірнеше әлсіз тітіркенулерге нерв орталығынын бір жауап қайтаруы. Жинақты қозудын екі түрі болады: 1. бір ізді- нерв орталығына қозудың бірінен соң бірінің, қысқа интервал арқылы бір афференттік нерв талшықтары арқылы баруынан болатын;2- кеңістіктегі қозу – егер екі немесе бірнеше тітіркендіргіштер бір уақытта бір рецептивтік өріске жататын әр түрлі рецепторларды қоздарғанда 7. Жеңіл қозу – қайталанған тітіркенулер нерв орталығы арқылы оңай өтеді. Басқаша айтқанда, нерв орталығының шамалы санын ғана қоздырады. 8. Конвергенция- орталық нерв жүйесіне әр түрлі талшықтар арқылы келетін қозулардың ұшырасуы. Бұл принципті ашқан алғашқы ғалымы Ч.Шеррингтон 9. Доминантты қозу- уақытша қатты қозған нерв орталығының басқаларға қарағанда басым болуы. Доминанты қозуға тән ерекшеліктер төменгідей; 1- жоғарғы қозуға бейімділігі; 2- жинақталу қабілетінің болуы; 3- инерттіліктік болуы; 4- тұрақты қозудың болуы. Доминанты орыс ғалымы А.А. Ухтомский ашты. 10. Тонусты қозу- нерв орталықтарының үнемі жұмыс жағдайында болуы 11. Инерттік қозу- қозу іздерінің сақталуы Нерв жүйесіндегі ес пен ақыл, әдет пен үйрену инерттіке байланысты. 12. қажуы- нерв орталығының жылдам болдыруы Мұның себебі олардағы газдардың алмасуы тыныштықтағы бұлшық еттерге қарағанда 20 есе жоғары болады. 13. Пластиқалық қозу- жұмыс органы өзгергендегі нерв орталығы қызметінің өзгеруі және т.б. Синапс немесе жалғама деп қозуды немесе тежелуді біржақты өткізетің торшааралық үзілмелі байланыстың ерекше түрін айтады. Ол арқылы қозу толқыны жүйке талшықтарынан атқарушы құрылымға-жұйке, ет, без торшаларына- беріледі. Синапстар бөлінеді – химиялық, электірлік, қоғыштық, тежелү. Қөбнесе организмде кездеседі химиялық синапстар. Синапс үш бөліктен тұрады. – алдынғы шептикө пресинапстық, артқы шептик- постсинаптсық мембраналардан және синап ссаңлауынан. жүктеу/скачать 328,41 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|