ҒЫЛЫМИ ТАНЫМ ЛОГИКАСЫ – философиялық пән, ғылыми танымда қазіргі логиканың құралдарын және әдістері мен идеяларын қолдану негізгі мақсат болып табылады.
ДУАЛИЗМ - монизмге қарама-қарсы философиялық ілім,дүниенің негізінде бірдей және тәуелсіз екі бастама бар: ол матери және рух. Плюрализмнің әртүрлілігі. Терминді Х. Вольф енгізген. Көрнекті өкілдерінң бір-Р. Декарт.
ДЕДУКЦИЯ - жалпы білім негізінде белгілі бір объект туралы жаңа білім тұжырымдалатын ой қорытындыларын пайдалану. Мұнда материалға сәйкес логикалық процесс пен мазмұндау жолы жалпы қағидалардан басталып, оларды сол немесе басқа нәрсеге пайдаланумен аяқталады.
ДЕТЕРМИНИЗМ(лат. Determino- анықтаймын), барлық құбылыстардың себепті және өзара байланысты заңдылықтары туралы философиялық ілім; индетерминизмге қарама-қарсы,жалпыға ортақ себепті-салдарлы анықтылығы жөніндегі ілім.
ДИАЛЕКТИКА [гр. dialektike (techne) пікір талас өнері], таным мен болмыстың қалыптасуы туралы және ойлау әдісіне негізделген философиялық ілім.
