107
Сөз мәде ние ті
Тіл – адам дар дың тү сі ні су, сөй ле су де гі бас ты құ ра лы. Әр бір адам
дұ рыс жә не әде мі сөй лей бі луі қа жет. Адам ның өз көз қа ра сын, пі кі рін
көркем жет кі зуі жә не сау ат ты жа за бі лу і
сөз мә де ние ті
деп атала ды.
өз мә де ние ті
– тіл дік нор ма лар ды, оның ішін де әде би тіл нор ма ла
рын дұ рыс сақ тау әре ке ті, яғни а) сөз дер ді дұ рыс, ор ны мен қол да ну
(лек си ка лық); ә) дұ рыс құ рас ты ру (син так сис тік); б) дұ рыс қию лас ты ру
(мор фо ло гия лық); в) дұ рыс ды быс тау (ор фо пия лық); г) сау ат ты жа зу
(ор фог ра фия лық); ғ) тіл ді әсер лі етіп жұм сау (линг вос ти лис ти ка лық)
нор ма ла рын ұс та ну, ор нық ты ру, же тіл ді ру.
Сөз мә де ние ті нің не гі зі – тіл дік нор ма
Тіл дік нор ма – тіл де гі бі різ ді лік, тіл ма те ри ал да рын нор ма лау,
бел гі лі бір тәр тіпке, заң ды лық қа ба ғын ды ру. Тіл дік нор ма тіл дің іш кі
заң ды жүй еле рі не гі зін де да мып қа лып та са ды, олар сұ рып тал ған,
ұтым ды орай ын да, жал пы ға бір дей ор тақ тү рін де жұм са ла ды. Тіл дің
ды быс жүй есі, сөз бай лы ғы, сөз ма ғы на ла ры, тіл дің грам ма ти ка лық
құ ры лы сы – бә рі қа лып тас қан заң ды ере же лер ге не гіз де ле ді.
Тіл дік нор ма сол тіл дің та би ғи, құ ры лым дық іш кі заң ды лық та ры на
сәй кес бо лу ке рек. Тіл дің грам ма ти ка лық құ ры лы сы ның, сөз қол да ны
сы ның, сөз жа са мы ның, сөз са зы ның, ма ғы на құ был туы ның та би ғи
заң ды лық та ры на қай шы кел мей тін тұл ғатә сіл дер тілдік нор ма бо лып
са на ла ды.
4.
«Ең ал ғаш қы уни вер си тет» аудиомә ті нін (12. mp3.) тың дап, маз-
мұ нын ес те сақ таң дар. Мәтіндегі ақпаратты ғаламдық мәселе лер-
мен байланыстырыңдар.
Достарыңызбен бөлісу: 
