Т. Н. Ер ме ко ва, Ш. Л. Ерхожина, А. Е. Тоқбаева а р рр
жүктеу/скачать 9,57 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қа жет ті дәй ек сөз: Бол ма сын деп бай лы ғы бас қа ға азық, Кет кен ба бам та ри хын тас қа жа зып. (Б.Бәйітұлы) АР МА
| А
А 6 Р дің қо дің қо қа қа ға ай ға ай М тан-жыр тан-жыр Ар Ар дақ дақ ты есім ты есім да да на на гөй бі гөй бі түр түр кі кі лік сы лік сы Түр Түр дің қо дің қо А лық одақ лық одақ сіз сіз ді ді гі үшін ала гі үшін ала ды ба ды ба сы сы нан кеш нан кеш ны ны көк, Біл көк, Біл ге, Бу ге, Бу тан-жыр тан-жыр А лар лар дың кей дың кей ты есім ты есім Н де «Тү де «Тү рік қа рік қа ны та ны та рих рих тан бел тан бел лық одақ лық одақ тар бір кез тар бір кез гі үшін ала гі үшін ала нан кеш нан кеш - кітіл кітіл дес ру-тай дес ру-тай рік қа рік қа ға ға П на. Бү на. Бү пет пер пет пер ғау ғау ын ын ры ры мен дәу мен дәу ір ір лес бо лес бо стан мен Ор стан мен Ор та та лық Азия жә лық Азия жә дес ру-тай дес ру-тай В қа мұ қа мұ не өз не өз ге түр ге түр кі ха кі ха інің өте жо інің өте жо ға ға ры бол ры бол на. Бү на. Бү кіл әлем кіл әлем да да ры ры б б б б ра бол ра бол ған жаз ған жаз а а а п п а тап, ой тұ тап, ой тұ а а с с тап, ой тұ тап, ой тұ жы жы ы ы Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 М Н АЗ А А Ы Н АЗА АЗ Ы А 7 өз за ма ны ның шын ды ғы мен қай ғы-қа сі ре тін бей не леп, еш өз гер мес тен кү ні бү гін ге же тіп отыр. (Ер бо лат Сау ры қов) 1. Түр кі ха лық та ры де ген ұғым ды қа лай тү сі не сің дер? 2. Кө не түр кі жа зу ла ры ның тас қа жа зы луы ның мә ні не де? 3. Бұл мұ ра не лік тен бү кіл түр кі жұр ты на ор тақ қа зы на бо лып есеп те ле ді? 1. Адамның өз аты, әкесінің аты және фамилиясы, сондай-ақ лақап аты (псевдонимі), ныспысы (туып-өскен жеріне, руына т.б. қарай аталған тарихи есімдер) бас әріппен жазылады. Мысалы: Абай Құнанбаев, Қанжығалы Қабанбай, Шапырашты Наурызбай т.б. 2. ісі аттарының алдынан не соңынан адамның белгілі бір қа сие тін, кемістік-жетістігін т.б. көрсететін сын есімдер – тұрақты эпи теттер қосылып, жалқы есімге айналады. Мысалы: Ер Төстік, Қыз Жібек, Баян сұлу, Қамар сұлу, Қамбар батыр т.б. 3. Жер-су, мемлекет, облыс, өлке, аудан, ауылдық кеңес аттары өзіне қатысты жалпы есіммен тіркескенде, бірінші сөзі ғана бас әріп пен жазылады. Егер ол күрделі сөзден жасалса, әр сөзі бас әріппен жа зы лады. Мысалы: есей мемлекеті, Алтай өлкесі, Шығыс Қа зақ стан облысы, Кеген ауданы, Кемербастау ауылдық кеңесі т.б. . Жеке мемлекет ретіндегі республика, мем лекет одақтарының, географиялық аймақтардың, халықаралық ұйым дардың атауларының әрбір сөзі бас әріппен жазылады. Мыса лы: Қазақстан еспубли ка сы, Орта Азия, Біріккен лттар йымының Бас Ассамблеясы т.б. . Қысқарған күрделі атаулардың әр сөзі бас әріппен жазылады. Мыса лы: ТМ (Тәуелсіз Мем лекеттер остастығы) т.б. 2. Мәтіндегі күрделі атаулардың бас әріппен жазылу себебін түсін ді- рің дер. 3. Аудиожазбаның (01. mp3) алғашқы бөлігін тыңдап, кө те рі ле тін мә селені бол жаңдар. Бас әріппен жазы латын күрделі атауларды анықтаң дар. А анықтаң анықтаң АА А А А АА Р 3. 3. Аудиожазбаның (01. mp3) алғашқы бөлігін тыңдап, кө Аудиожазбаның (01. mp3) алғашқы бөлігін тыңдап, кө мә мә селені бол селені бол РР Р М Мәтіндегі күрделі Мәтіндегі күрделі рің рің дер. дер. АА А а Азия, Біріккен лттар йымының Бас Ассамблеясы . Қысқарған күрделі лы: ТМ (Тәуелсіз Мем Н емлекет аймақтардың, ас әріппен жа а Азия, Біріккен лттар йымының Бас Ассамблеясы үрделі атаулардың ТМ (Тәуелсіз Мем - тіндегі мақтардың, П есіммен тірк күрделі сөз Мысалы: есей мемлекеті, Алтай өлкесі, Шығыс Қа ан облысы, Кеген ауданы, Кемербастау ауылдық кеңесі рес В налады. Баян сұлу, Қамар сұлу, Қамбар батыр өлке, аудан, а ескенде, ден б әріппен жа Құнанбаев, Қанжығалы Қабанбай, Шапырашты Наурызбай оңынан адамның б есімдер ысалы: а фамилиясы жеріне, руына зылады. Мысалы: Құнанбаев, Қанжығалы Қабанбай, Шапырашты Наурызбай сс с фамилиясы сондай-ақ уына пп п а ні не ні не де? де? тақ қа тақ қа зы зы на бо на бо лып лып с ры ры қов) қов) ы леп, еш леп, еш қов) қов) Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 8 4. Бас әріппен жазылатын күрделі атауларды жазың дар. Тарихи тұлғалар, кісі аттарының алдынан не соңынан сын есімдердің тіркесуі Жер-су, мемлекет, облыс, өлке, аудан, ауыл дық кеңес аттарының өзіне қатысты атаумен тіркесуі Республика, мемлекет одақ та рының, гео гра - фиялық аймақтардың, ха лықаралық ұйым дар - дың атаулары Қысқарған күрделі атаулар 5. Мә тін мен та ны сып, «Жа зу ды тек таң ба лар жи ын ты ғы деп та ну дұ рыс па?» де ген та қы рып та сұх бат жүр гі зің дер. Түр кі жа зу ла ры ту ра лы тұ жы рым да рың ды клас тер ге тү сі рің дер. Түр кі лер дің ал ғаш қы жа- зуы – тас бе тін де гі пет рог лиф тер. Олар жа зу өне рі не ер те за ман нан қол жет кіз ді. Оған Ал тай тау жо- та сы ның Сол түс тік Зең гір үң гі- рін де гі гра вю ра лар – то лық дә- лел. Бұл – ежел гі түр кі қауым ның ру ха ни дең гей інің қан ша лық ты жо ға ры бол ға нын көр се те ді. Мұн- дай сыз ба лар шы ғыс та Са ры өзен нен (Хуан хэ) бас та лып, Ал- тай, Сі бір, Тә ңір тау, Са ры ар қа, Үс тірт, Орал өңі рін көк тей өтіп, ба тыс та ғы Дон мен Ду найға дей ін та рал ған. Осы лай ша түр кі лер дің бу ын дық жа зуы ның 33 таң ба сы бү гін гі күн ге дей ін жет ті. Түр кі лер дің бі тік жа зуы ның жү йесі шы ғыс та ғы қы тай, оң түс тік те гі пар сы лар мен ба тыс та ғы грек тер дің жа зу үл гі сі нен мүл дем бас қа ша. Бұл – түр кі эт но сы ның әлем өр ке- ние ті не қо мақ ты үлес қос қа нын көр се те ді. (Қар жау бай Сарт қо жа ұлы) Шын мә нін де, еш бір ха лық та жа зу мә де ние ті қа лып тас- па ған кез дің өзін де біз дің ба ба ла ры мыз өз та ри хын тас қа қа шап жа зып кет кен. (Ол жас Сү лей ме нов) (лат. пет ро – тас жә не грек. гли – жа зу ) – тақ та тас тар- ға, жар тас тар ға са лын ған су- рет тер, бей не лер. А А 8 Р па па қа қа шап жа шап жа РМ ние ние ті ті Шын мә Шын мә па па ған кез ған кез А лер лер А ін жет ін жет ті. Түр ті. Түр тай, оң тай, оң түс түс тік тік гі гі сі сі нен мүл нен мүл дем бас дем бас ті ті не қо не қо мақ мақ Н бір, Тә бір, Тә ңір тау, Са ңір тау, Са тыс тыс та та ғы Дон мен Ду ғы Дон мен Ду лер лер дің бу дің бу ын ын дық жа дық жа ті. Түр ті. Түр кі кі тік тік - ғыс ғыс ңір тау, Са ңір тау, Са П лар – то лар – то гі түр гі түр кі қауым кі қауым інің қан інің қан ша ша лық лық нын көр нын көр се се те те ді. Мұн ді. Мұн ғыс ғыс та Са та Са В те за те за ман ман тай тау жо тай тау жо тік Зең тік Зең гір үң гір үң гі гі лар – то лар – то лық дә лық дә кі қауым кі қауым ның ның б тер тер ге тү ге тү қы жа қы жа - - лиф лиф тер. тер. нан нан а ба ба лар жи лар жи бат жүр бат жүр гі гі зің зің дер. Түр дер. Түр ге тү ге тү сі сі рің рің дер. дер. с сссссс лар жи лар жи ын ын зің зің дер. Түр дер. Түр п ппп а а с сс ы ыы Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 М Н АЗ А А Ы Н АЗА АЗ Ы А 9 6. Ол жас Сү лей ме новтің пікірін эпи граф етіп алып, күр де лі атау лар- ды қол да на оты рып, ой ды жал ғас ты рың дар. Оқылым және тың да- лым мәтіндеріндегі деректерді пайдаланыңдар. 7. Екі тап сыр ма ның бі рін орын даң дар. 1. Са бақ та ал ған бар лық ақ па рат қа син тез жа сап (жинақтап), мә- тін ді жал ғас ты рың дар. Сөз саны – 80–100. Мә де ни ет тің ең озық үл гі сі нің бі рі – жа зу-сы зу. Жа зу мә де ние ті – адам ның ру ха ни бай лы ғы ның ба ға жет пес үл кен же тіс ті гі. Жа зу дың мақ са ты – ақ па рат бе ру ші нің өз ой ын бас қа ға жет кі зу, бол мыс ты та ны ту, іс-әре ке тін мой ын да ту. 2. Су рет ті са бақ пен бай ла ныс ты рың дар, бе ріл ген дәй ек сөз ді қа- тыс ты рып, ма қа ла жа зың дар. Сөз саны – 80–100. 1) Су рет те не бей не лен ген? Қа лай са лын ған? 2) Тас та ғы жа зу ды оқи ал ма- саң да, ондағы бей не лер ар қы лы қан дай ақ па рат алу ға бо ла ды? 3) Се нің ой ың ша, су рет не ше ға сыр бұ рын са лын ған? 4) Егер бұл таң ба лар тас қа қа шал ма са, бү гін гі күн ге же тер ме еді? Қа жет ті дәй ек сөз: Бол ма сын деп бай лы ғы бас қа ға азық, Кет кен ба бам та ри хын тас қа жа зып. (Б.Бәйітұлы) АР МА жет жет ті дәй ті дәй кен ба кен ба бам та бам та ри ри Н са, бү са, бү тер ме еді? тер ме еді? ті дәй ті дәй ек ек сөз: сөз: ри ри - лар тас лар тас гін гін гі күн гі күн П дай ақ дай ақ П ша, су ша, су рет не рет не ше ше лын лын ған? ған? лар тас лар тас В ды оқи ал ды оқи ал ма ма - - саң да, ондағы бей саң да, ондағы бей не не лер лер дай ақ дай ақ па па рат рат В б рың рың дар, бе дар, бе дар. Сөз саны – 80–100. дар. Сөз саны – 80–100. б б а ту, іс-әре ту, іс-әре дар, бе дар, бе ріл ріл ген дәй ген дәй дар. Сөз саны – 80–100. дар. Сөз саны – 80–100. с ның ба ның ба ға жет ға жет рат бе рат бе ру ру ші ші нің өз ой нің өз ой ту, іс-әре ту, іс-әре ке ке тін мой тін мой п жа жа зу-сы зу-сы зу. Жа зу. Жа ға жет ға жет пес үл пес үл нің өз ой нің өз ой а сап (жинақтап), мә сап (жинақтап), мә с сап (жинақтап), мә сап (жинақтап), мә ы лар лар - - дар. Оқылым және тың дар. Оқылым және тың да да - - Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 |