Табиғи-антропогендік кешендердің (так) картасын жасау әдістерін меңгеру

ТТК жер алқаптары құрылымының сандық көрсеткіштері

жүктеу/скачать 225,09 Kb.

бет	2/2
Дата	02.02.2023
өлшемі	225,09 Kb.
	#167188

1 2

Байланысты:
12-13 Прак

ТТК жер алқаптары құрылымының сандық көрсеткіштері

Жалпы аудан	Кон- тур	Контур ауданы		Егіндік жер		Орман		Бұталар		Шабындық жер		Батпақ		Елді мекен
км²		км²	%	км²	%	км²	%	км²	%	км²	%	км²	%	км²	%
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16

Окончаниетабл. 6

Бақша		Өзен, суқойма		Басқа			Табиғи мекен		Табиғи-антропогендік шатқал		Класша ТАМ		КлассТАЛ
км²	%	км²	%	км²	%	атауы		атауы
17	18	19	20	21	22	23		24		25		26

Бақылау әдістері: оқытушының тексеруі, рейтингтік баға.
Негізгі ақпарат көздері:

Зертханалық жаттығуларда орындалатын карталар.
Марцинкевич Г.И., Ландшафтоведение. Мн., БГУ2007.
Фрагменттопографическойкарты. Масштаб 1: 50000.

2.1. 2 Практикалық жұмыс (жалғасы)
Тақырыбы: Табиғи-антропогендік кешендердің картасын жасап, оның типологиясын әзірлеу.
Мақсаты: ТАК ірі масштабты картасын жасау кезінде дағдыларды игеру.
Құралдар: Нүктелері бар топографиялық картаның көшірмесі, 1-22 бағандары толтырылған 7-кесте.
Жұмысты аяқтау үшін 7-кестенің 21-24 бағандарын толтыру қажет. 21-баған бұрын орындалған картаға сәйкес табиғи жер тілімі қысқаша (топырақ-өсімдік жамылғысыз) атауынан тұрады. 23-бағанға осы ТТК жер алқаптары құрылымының бір-екі ең жоғары көрсеткіштері (%- бен) бойынша айқындалатын ПАК класшатың атауын жазамыз Табиғи-антропогендік шатқалдың атауы 21 және 23-бағандардағы мәліметтерден жасалады. Соңғы қадам - көлденең жолдағы барлық алдыңғы деректерді ескере отырып, ПАК класының атауын анықтау. Класс пен класша атауының үлгілері 8 кестеде жазылған.
Осыдан кейін ПАК типологиясын класстар мен классшалар деңгейінде жүргізіп, картаға шартты белгілер жүйесін жасау қажет. Онда тек ТАК класстары мен классшасы көрсетіледі, мазмұны мен дизайны бойынша қарапайым болу керек. ТАК класстары картада сапалы фонмен көрсетіледі, ал класша штрихпен көрсетіледі. Картаны рәсімдеу үлгісі (5 сурет).

Сурет 5. Табиғи-антропогендік кешен

Шартты белгілер.

Класс ТАК		классша ТАК
1.	Ауылшаруашылық		Егістік

			Шабынды-жайылымдық

2.	Ауылшаруашылық-орман		Орман алқабы

			Егістік орман

3.	Орман		Орман шаруашылығы

			Орманды және топырақты қорғау

2.3. Өзін-өзі бақылау жұмысы 3 (2 сағат)
Тақырыбы: Табиғи-антропогендік кешендердің көлденең құрылымы.
Мақсаты: Табиғи-антропогендік кешендердің кеңістік ұйымдастырылуы мен құрылымын талдау.
Өткізу формасы мен әдістері: графикалық модельдер құра отырып,жеке жазбаша жұмыс. Зертханалық жұмыс 2 мен өзін-өзі бақылау жұмысы 2 негізінде орындау.
Мазмұны: Жұмыс жасау дәптеріне 8 кестені салудан басталады. Оны толтыру үшін бастапқы деректер 7 кестенің 1,3,32,33 бағандарынан алынады және ТАК картасының шартты белгілерінен (3 суретті қараңыз).

Таблица 7
Жер құрылымдарының көрсеткіштері бойынша табиғи-антропогендік кешендердің типологиясы

Жалпы ауданы	Контурлар	Контурдың ауданы		Егістік		Орман		Шабындық			Батпақ			Жергілікті жер			Бақша			КӨЛ			Басқалары			Табиғи мекен		Табиғи-антропогендік мекен		Калсша ТАК		Класс ТАК
км²		км²	%	км²	%	км²	%	км²	%	км²		%	км²		%	км²		%	км²		%	км²		%
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11		12	13		14	15		16	17		18	19		20	21		22		23		24
10	1	0,3	3	0,26	96								0,01		1	0,02		2							тегіс-толқынды лесс жазықтары		егістік тегіс-толқынды лесс жазықтары		егістік		ауыл шаруашылығы
	2	0,05	0,5					0,04	80													0,01		20	ағын қуыстары		ағыстың шабындық-жайылым қуыстары		шабындық-жайылымдық		ауыл шаруашылығы
	3	0,2	2			0,2	100																		тегіс террассалар		орманды тегіс террассалар		орман дақылдары		орман
	4	0,5	5	0,05	10			0,3	67,6	0,01		2,4							0,07		14	0,02		4	Тегіс жайылмалар		көл-шалғынды тегіс жайылма		шабындық-жайылымдық		рекреаци- онный
	5	0,04	0,4					0,03	75	0,01		25							0,01		25				Тегіс жайылмалар		Батпақты-шабындық тегіс жайылма		Батпақты-шабындық		ауыл шаруашылығы
	7	3,2	32	1,7	56	1,1	34						0,12		3	0,15		4				0,05		1	толқынды мореналық жазық		орман алқабты толқынды мореналық жазық		орман алқабты		ауыл шаруашылығы-орман
	8	0,2	2	0,05	25	0,1	50	0,04	20													0,01		5	ағын қуыстары		егістік-орман ағын қуыстары		егістік-орман		ауыл шаруашылығы-орман
	9	0,2	2	0,12	60								0,08		40										толқынды мореналық жазық		толқынды мореналық жазық тұрғын-егістік (селитебно- пахотный)		тұрғын-егістік (селитебно- пахотный)		ауыл шаруашылығы
	11	0,14	1,4	0,03	21	0,11	79																		толқынды мореналық жазық		орман шаруашылығы толқынды мореналық жазық		толқынды мореналық жазық		орман
	12	0,2	2			0,2	100																		тегіс террассалар		орманды тегіс террассалар		орман дақылдары		орман
	13	0,5	5	0,05	10			0,3	67,6	0,01		2,4							0,07		14	0,02		4	Тегіс жайылмалар		көл-шалғынды тегіс жайылма		шабындық-жайылымдық		рекреациялық

17
Бірінші бағанға учаскенің жалпы ауданы жазылады. Аңыздан әрі қарай

ТАЛ картасына учаскеде бөлінген барлық класс және классша. Бұл ақпарат тиісті бағандарға көшіріледі (2, 5)орындалатын кесте. Ондағы бағандарды толтыру үшін. 3, 6 кестеден. 7 (гр. 3, 23, 24)деректер ішкі сыныптар мен ТАЛ класстарының ауданы бойынша таңдалады және жинақталады. Ретін анықтау бойынша жұмысты орындау абсолюттік шамадағы табиғи-антропогендік кешендердің өлшемдері (км”),олардың үлес салмағын бүкіл учаскенің ауданынан % - бен анықтауға.
Алынған мәліметтер толтырылатын кестенің 4, 7 бағандарына жазылады.

Таблица 8

Табиғи-антропогендік кешен

Жер аумағы	Табиғи-антропогендік кешен
	ТАК класстары			ТАК класшалары
	атауы	аудан		атауы	аудан
км²	атауы	км²	%		км²	%
1	2	3	4	5	6	7

Алынған мәліметтер кестесі. 8 (гр. 4, 7) құрылыс үшін қолданылады. ТАК көлденең құрылымының ерекшеліктерін көрсететін диаграммалар.
Келесі дөңгелек диаграммалар сызылады.

1. ТАК кластары аудандарының арақатынасы (%).

Диаграмманы орындау үшін 100-ге қабылданатын учаскенің ауданы %,

шеңбер түрінде бейнеленген. Ол пропорционалды үлестерге бөлінеді
әр ТАК класының аудандары.

2.ТАК кластарының көлденең құрылымы (%).

Диаграммалар саны ТАК кластарының санына тең. Әр сыныпта

ішкі сыныптардың құрылымы көрсетіледі. Орындалған диаграммалар
келесі жоспар бойынша талданады және олардың жалпы сипаттамасы беріледі:

1. ТАК клас және класшаға бөліну факторлары.

2. Әр ТАК класының сипаттамасы (географиялық орналасуы,

жер алқаптарының ауданы, құрылымының ерекшеліктері).

3. ТАК басым класшаларының бірінің қысқаша сипаттамасы.

Суб-доминантты және сирек кездесетіндердің бірінің қысқаша сипаттамасы

класша ТАК.

Бақылау әдістері: оқытушымен тексеру, рейтингтік бағалау.

Ақпараттың негізгі көздері:

1.Зертханалық сабақтарда орындалған ТАК картасы.

2. Өтк жер алқаптары құрылымының сандық көрсеткіштерінің кестесі.

3. Марцинкевич Г. И. Ландшафттану. Мн., БМУ 2007.

4. Марцинкевич Г. И. Ландшафттану. Практикум. Мн., 2006. Электр.

Нұсқасы

жүктеу/скачать 225,09 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2