Табиғи және жасанды радиоактивті изотоптарда ядролардың өздігінен

1. 
   Радиацияның қоршаған ортаға зияны
   

Әртүрлі ядролық жарылыстар (апаттар, апаттар) кезінде радиоактивті бөлшектердің көп мөлшері бөлінеді. Олар ең үлкен қауіп төндіреді, өйткені атомды бөлшектесе де, олар сәулеленудің жойғыш дозасын шығаруға қабілетті. Оның күші мен әрекет ету ұзақтығына байланысты қоршаған ортаның ластануы қиынырақ. Радиацияға ұшыраған барлық тіршілік иелері сәуле ауруымен ауыра бастайды, бұл өз кезегінде адамның немесе жануардың өліміне әкеледі. Радиацияның қоршаған ортаға әсерін анықтау үшін әртүрлі өлшенетін техникалық құралдар қолданылады. Радиациялық барлауда қолданылатын құралдардың түрлері тек деңгейін ғана анықтай алмайды.Рентгенометрлер. Сонымен қатар, олар ластанған аймақта болған немесе радиоактивті заттармен жұмыс істеген мамандардың алынған сәулелену дозасын дәл анықтау үшін қолданылады. Адамға ең зиянды әсер - гамма және бета сәулелерінің сәулеленуі. Ядролық реакция нәтижесінде пайда болған нейтрондар бастапқыда бейтарап бөлшектер болып табылады. Радиоактивті табиғи бөлшектермен жанасқанда өздігінен ыдырау процесі жүреді, нәтижесінде қоршаған орта объектілері қауіпті сәулелер шығара бастайды.Қоршаған ортаның адам организміне теріс әсер ететін факторларының бірі радиация болып табылады. Радиация адамның клеткалары мен органдарының түрлі функцияларына зиянды әсер етеді. Радиация әсер еткенде клеткалардың шапшаң бөлінуі, құрылымы мен құрамының өзгеруі мүмкін. Мамандардың айтуынша, радиоактивтік сәуле адамның денесіне ешбір ке­дергісіз ене береді. Ал одан қор­ға­ныс амалы мен ағзадан шығарып тастау жолын ғы­лым мен медицина әзірге таппай келеді. Сондықтан адам өзінің сәуле­лен­генін сез­бейді. Радиация қуаты денеге енгенде ет пен тері ауырмайды. Ондайда бүкіл дененің жасушаларындағы атомдар қозғалады да, биохимиялық процес­тер өзге­реді. Оның соңы ағ­заның тұ­тастай жүйесі бұзылуына, іш­кі органдардың іс­тен шыға бастауына апарып соғады. Соңғы он жыл ішінде радиациялық сәулеленудің табиғи фоны көтерілді. Бұл кейбір елдерде ядролық қарулардың өндірілуіне, ядролық энергетиканы пайдалануға, уран өндіруді көбейтуіне, радиация қалдықтарының дұрыс сақталмауына байланысты болып отыр. Осыған байланысты барлық тіршілік иелеріне - өсімдіктерге, жануарларға, адамдарға нақты қауіп төнді. Мутация көлемі ұлғайды, тұқым қуалайтын әр түрлі аурулар, дамуында түрлі кемістіктері бар (қатерлі аурулары, сәлелік аурулары және тағы басқа) ауру балалар мен адамдардың саны ұлғайды. Табиғаттың барлық жерлерінде табиғи радиобелсенді сәулелері болады. Барлық тірі организмдер сияқты адамға да табиғи сәулелердің әсері тиеді. Сәулелердің артық мөлшері адам организмде ауытқуларды және әр түрлі ауруларды туғызады. Сондықтан адам радиосәулелердің мүмкіндік мөлшерін анықтай алуы тиіс.