«Таңдаған мамандықты кәсіптік жетілдіру»

Дәрістің мазмұны : Лақтырудың негізгі әдістері.

Көп сайыс – жеңіл атлетика түрлерінен тұрады. Неше түрден тұрса солай аталады. Жеңіл атлетиканың мына түрлерінен: жүгіру, лақтыру, секіруден тұрады. Қазіргі уақытта әйелдер арасында бес сайыс, жеті сайыс, ал ерлер арасында он сайыс, жеті сайыс және бес сайыс жақсы дамыған. Көп сайыстың қорытындысы ұпай санымен анықталады.

Дәрістің мазмұны :

3. 
   Үйрету және жаттықтыру педагогикалық процесстің бір бөлімі.
   
4. 
   Типтік үлгімен үйрету.
   

Жеңіл атлетика дене тәрбиелеу мәдениеті және педагогикалық институттарда ілімін оқуға, әдістемесін үйретуге, осы спорттың негізгі әдісін меңгеруге, білімін алуға және өз еркімен мектепте педагогикалық жұмысты жүргізуге қарап дайындады.

Жеңіл атлетика дене жаттығуларының 5 түрінен тұрады: спорттық жүру, жүгіру, секіру, лақтыру және көп сайыстан. Осы түрлердің өзіне тән түрлері және тәсілдері болады.

Спорттық жүру – адам баласының табиғи қозғалыс тәсілі. Спорттық жүрістің қарапайым жүрістен айырмашылығы үлкен жылдамықта өзіне тән әдісі болады және үлкен жылдамдықты қамтамасыз етіп қозғалысты үнемдейді. Спорттық жүріспен айналысқанда жүректің, тыныс алу мүшелерінің және басқа да ағзаның мүшелерінің жұмыстары жақсарып нығаяды. Жарыс кезінде қиындықты жеңуге, шыдамдылыққа, төзімділікке, жігерлілікке тәрбиелейді.

Спорттық жүрістен жарыс стадион жолдарында мына қашықтықтардан өтеді: 3, 5, 10, 15, 20, 30, 50 шақырымдарға. Сонымен қатар стадион жолдарында 1 сағаттық және 2 сағаттық жүріс болады. Спортшылар жарыстың ережесін бұзбаулары қажет. Аяқтың жермен байланысы (1 немесе 2 тірек кезең) болуы қажет.

Жүгіру – жеңіл атлетикада негізгі және басты түрі болып табылады. Жүгіру барлық жарыстың орталық бөлімі болып тұрады. Жүгіру жеңіл атлетика жаттығуларының атап айтқанда ұзындыққа секірудің, биіктікке секірудің, сырықпен және үш адымдап секірудің, найза, гранат, доп лақтырудың құрамдас бөлігі. Паркте немесе тоғайда жай, ұзақ жүгіріс гигиеналық, сауықтыру маңызы бар. Жылдам, спринттік жүгіріс жылдамдық-күш сапасын, ал орта және ұзын қашықтыққа жүгіріс – шыдамдылықты, төзімділікті, кедергілі жүгіріс – ептілікті, жоғарғы қозғалыстың үйлесімділігін келтіріп жетілдіреді.

Жүгіру – тегіс жерде, атап айтқанда стадиондардағы жолдарда,табиғи кедергілерде, кросс және қолданбалы кедергілерге жүгіру және эстафеталық жүгіріс болып бөлінеді.

Қысқа арақашықтық 30 метрден бастап 400 метрге дейін классикалық түрлеріне жататын арақашықтықтар: 100, 200, 400 метр. Орта арақашықтық 500 метрден бастап 2000 метрге дейін классикалық түріне жататын арақашақтықтар: 800 метр, 1500 метр. Ұзын арақашықтық 3000 метрден бастап 10000 метрге дейін, классикалық түрлеріне жаттатын арақашықтықтар: 5000, 10000 метр. Үлкен ұзын арақашықтық – 20,25,30 шақырым, бір сағаттық, екі сағаттық және марафондық жүгіріс 42 км. 195 м. Кросс 500 метрден бастап 14 шақырымға дейін, сонымен бірге тас жолмен 30 шақырымға дейін жүгірістер өткізіледі. Кедергілі жүгіру стадиондағы жолдарда 50 метрден 400 метрге дейін классикалық түріне жататын қашықтықтар: кедергіл жүгіру: қойылған кедергілерден, су құйылған шұңқырдан тұрады. Мына қашықтықтардан 1500, 2000 және 3000 метрден классикалық түріне жататын арақашықтықтар.

Эстафеталық жүгіріс қашықтықтың ұзындығына, этаптың санына қарай бөлінеді, қысқа қашықтыққа өтуі мүмкін: 4х60 м, 4х100 м, 4х200 м, 4х400 м, 4х300 м. Классикалық түріне жататын орта қашықтық: 3х800 м, 4х800 м, 10х1000 м, 4х1500м., аралас эстафета: 400 + 300 + 200 + 100 немесе 100 + 200 + 300 + 400 м. немесе 800 + 400 + 200 +100 м.

Секіру – жеңіл атлетикада ұзындыққа, биіктікке, үш адымдап және сырықпен секіру болып бөлінеді. Олар бәрі де екпінді жүгірістен орындалады. Секіру әр түрлі тәсілдермен орындалады. Ұзындыққа секіру мына тәсілдермен орындалады: «аяқты бүгіп» тәсілімен, «иілу» тәсілімен және «қайшылап» тәсілімен. Биіктікке секіру мына тәсілдермен орындалады: «аттау» тәсілімен, «домалау» тәсілімен, «толқын» тәсілімен, «асырма» тәсілімен, «фосбери-флоп» тәсілімен. Үш адымдап секіру үш сатыдан тұрады: секіріп итеруден, адымнан және секіруден. Ал сырықпен секіру сырықтың көмегімен тіреп секіру арқылы орындалады. Секіру біріншіден секірулігін, жылдамдық-күшінің сапасын адам баласының жан-жақты дамытуға, ептілікке, ержүректілікті дамытып тәрбиелейді.

Лақтыру – бұл жаттығу күш-жылдамдығы сипатында белгілі бір снарядты алысқа лақтыру. Аяқ-бел, иық-қол күштерінің аз уақытқа күш салуы. Лақтыру күш арқылы дамып, жылдамдық, ептілік, қозғалыстың икемдігі арқылы жетілдіреді. Лақтыру мына түрлерге бөлінеді: негізгі түрлері диск, найза, балға, ядро. Қосымша түрлері гранат, кіші доп. Бұлардың өздеріне тән әдісі мен тәсілдері болады.

Көп сайыс – жеңіл атлетика түрлерінен тұрады. Неше түрден тұрса солай аталады. Жеңіл атлетиканың мына түрлерінен: жүгіру, лақтыру, секіруден тұрады. Қазіргі уақытта әйелдер арасында бес сайыс, жеті сайыс, ал ерлер арасында он сайыс, жеті сайыс және бес сайыс жақсы дамыған. Көп сайыстың қорытындысы ұпай санымен анықталады.

Дәрістің мазмұны :

3. 
   Жеңіл атлетика түрлерінің уйрету әдісінің сәйкестігі
   
4. 
   Жаттықтыруды арттырудың әдістемесі және амалы.
   

Үйрету процесі кезінде үйренуші арнаулы білім алады, педагог-жаттықтырушы оларды арнаулы сөздікпен таныстырады және жеңіл атлетика жаттығуларының үйрету ережесін және орындау тәсілін түсіндіреді. Сөйтіп, әрекет бағдарламасы белгіленіп, болашақ әрекеттің моделі құрастырылады. Үйретудің жетістігі көпіне студенттердің арнаулы біліміне ғана емес сонымен қатар қозғалысты білу дағдысына байланысты.Жеңіл атлетикада бір түрінің қозғалысын әдісімен дұрыс орындау үшін, оны толық меңгеру қажет және білікті дағдысын жинау үшін мүмкіншілік туғызу керек. Үйренушіде қозғалыс мүмкіншілігімен білім дағдысы қалыптасады – бұл процесті тиімді деп санайды.

Үйрету процесі кезінде студенттер қысқа уақыт ішінде терең және жан-жақты білім алу керек, болашақ педагогикалық өміріне байланысты арнаулы кәсіптік дайындығына керек.

Жеңіл атлетика түрлерін меңгергенде қолданады: көрсету арқылы үйрету, істеп көру және қате арқылы үйрету, басқа кісі арқылы бағдарламалы үйрету, ішінде соңғы екі үйретуге көп көңіл бөлген жөн, бұлар бір-бірімен байланысты. Негізгі хабарламадан басқа үйренуші педагогтан тікелей қозғалысты орындағаны туралы қосымша хабар алады. (субьектілік) әдістік туғызуға байланысты (обьектілік)

Жеңіл атлетика түрлерін үйрету кезінде көп жылдық жұмыстың қортындысында жалпы педагогикалық ережесін жасау, жеңіл атлетикалық жаттығуларды типтік үлгімен үйрету үш этаптан тұрады:

1-ші этап. Мақсаты: жеңіл атлетика жаттығуларымен айналысшыларға осы жаттығудың әдісі туралы дұрыс ұғым құру.

Амалы: 1. Жаттығудың негізгі ережелерін айтйп түсіндіру және жарыстың ережесіне орындау жағдайына байланысты.

2. Жарыстың ережесіне сай жаттығудың әдісін әдемілеп көрсету.

Дәрістің мазмұны :

3. 
   Жарыстың сипаты
   
4. 
   Жарыстың күнтізбесі.
   

Дәрістің мазмұны :

5. 
   Жарыстың ережесі
   
6. 
   Жарысқа дайындық және оны өткізу
   

Дәрістің мазмұны :

2. 
   Төрешілер алқасы және оның міндеті
   

Дәрістің мазмұны :

2. 
   Орта мектептегі жеңіл атлетика сабағын жоспралау және оқу жұмысының есебі
   

Дәрістің мазмұны :

2. 
   Орта мектепте оқу жұмысын жоспарлау жеңіл атлетикадағы негізгі құжаттар.
   

Дәрістің мазмұны :

Спорттық жаттығу. Жаттығуды құру және оның мазмұны

№15 дәріс. Тақырыбы : Жеңіл атлетикамен айналысудағы жаттығудың негізі.

Дәрістің мазмұны :

2. 
   Әдістемелік дайындық, тактикалық дайындық, ілімдік дайындық, психологиялық дайындық, жарыстық дайындық.
   

7. 
   Практикалық сабақтардың жоспары.
   

№1 практикалық сабақ

Тақырыбы: Бір қалыпты 3000 метрге ара қашықтыққа жүгіру

Практикалық сабақтың мазмұны:

3. 
   Айнымалы жүгіру 2000 метр ара қашықтыққа дейін
   
4. 
   Ойлы қырлы жермен 2500 метр дерге дейін жүгіру
   

Тақырыбы : Жалпы дене дайындығы.

Практикалық сабақтың мазмұны : Жалпы дене жаттығулары және арнаулы жаттығулар, дене күшінің дамуын жеңіл атлетика жаттығуларының әдісін меңгеру.

№ 3. Практикалық сабақ.

Тақырыбы : Гранатты арқадан иық арқылы лақтыру тәсілі.

Практикалық сабақтың мазмұны :

5. 
   Гранатты ұстап көру және бір орыннан лақтыру.
   
6. 
   4 адымнан лақтыру.
   
7. 
   Қысқартып алынған жүгіруден лақтыру.
   
8. 
   Толық жүгіруден лақтыру.
   

Тақырыбы : Эстафеталық жүгіру.

Практикалық сабақтың мазмұны : Эстафеталық таяқшаны аймақтың сыртында беру.

№ 5 Практикалық сабақ.

Тақырыбы : Эстафеталық жүгіру.

Практикалық сабақтың мазмұны :

3. 
   Эстафетаны қабылдайтын жүгірушінің сөресі.
   
4. 
   Эстафеталық таяқшаны үлкен жылдамдықта аймақтың ішінде беру.
   

Практикалық сабақтың мазмұны :

3. 
   Спорттық жүріс.
   
4. 
   Спорттық жүрісте аяқ пен жамбас қозғалысы.
   

Практикалық сабақтың мазмұны: Топтардың арасында өткен түрлерден жарыс өткізу. 100 м жүгіру, ұзындыққа секіру, биіктікке секіру, ядро итеру, эстафеталық жүгіру (4 х 400), (4 х 100)

№ 8 Практикалық сабақ.

Практикалық сабақтың мазмұны: Жалпы дене дайындық (сабақ барысында)

5. 
   дене күшін дамытуда жалпы дене жаттығуларын және арнаулы жаттығу
   
6. 
   спорттық ойындар (футбол, қол добы, баскетбол)
   

Практикалық сабақтың мазмұны: Дискі лақтыру

3. 
   снарядты ұстап көру, әртүрлі бастапқы қалыптан лақтыру
   
4. 
   дискіні бір орыннан лақтыру
   

Практикалық сабақтың мазмұны: Дискі лақтыру, айналыс, дискіні айналыспен лақтыру.

№ 11 Практикалық сабақ.

Эстафеталық жүгіру. (таяқшыны ауыстырмай беру) – эстафеталық таяқшаны беру

№ 12 Практикалық сабақ.

Практикалық сабақтың мазмұны: Эстафеталық жүгіру (таяқшыны ауыстырмай беру) – эстафета қабылдаушы жүгірушінің сөресі

№ 13 Практикалық сабақ.

Практикалық сабақтың мазмұны Эстафеталық жүгіру (таяқшыны ауыстырмай беру) – эстафеталық таяқшаны үлкен жылдамдықта аймақтың ішінде беру

№ 14 Практикалық сабақ.

Практикалық сабақтың мазмұны: 400 метр ара қашықтыққа жүгіру

7. 
   Тікелей жүгіру
   
8. 
   Бұрылыста жүгіру
   

Практикалық сабақтың мазмұны: 400 метр ара қашықтыққа жүгіру

4. 
   төменгі сөре және екпінді жүгіріс
   
5. 
   мәреден өту
   

3. 
   Ара қашықтыққа жүгіру
   
4. 
   Мәреден өту
   

3. 
   Төменгі сөре
   
4. 
   төменгі сөреден екпіндей шығу
   

3. 
   Итерілу
   
4. 
   Жүгіруді итерумен байланыстыру.
   

3. 
   Қону немесе түсу.
   
4. 
   Жүгірудің барлық ұзындығын анықтау.
   

1. Биіктікке « аттау » тәсілімен секіру.

2. Биіктікке секірудегі итерілу.

6.ОЖСӨЖ мазмұны :

1. Биіктікке « аттау » тәсілімен секіру.

2. Итерілуге және жүгіруге дайындық.

3. Ұшу сатысындағы қозғалыс.

3. 
   Ядроны итеру.
   
4. 
   Ядроны ұстау және әртүрлі бастапқы қалыптан итеру.
   

3. 
   Ядроны бір орыннан итеру.
   
4. 
   Ядроны секіріп және айналып итеру.
   

3. 
   800-1500 метр арақашықтыққа жүгіру.
   
4. 
   Жоғарғы сөре.
   

3. 
   Әркім өз жолымен жүгіру.
   
4. 
   Бір жолмен жүгіру.
   

4. 
   Қысқа ара қашықтыққа жүгіру.
   
5. 
   Тікелей жүгіру.
   
6. 
   Бұрылыста жүгіру.
   

4. 
   Қысқа ара қашықтыққа жүгіру.
   
5. 
   Төменгі сөре және сөрелік екпін.
   
6. 
   Мәреден өту.
   

СӨЖ мазмұны: Жеңіл атлетика түрлеріне сипаттама беру және оның классификациялық түрлері

СӨЖ мазмұны : Жеңіл атлетиканың дене тәрбиесіндегі орны мен

маңыздылығы.

СӨЖ мазмұны : Қазіргі заманғы олимпиадалық ойындар.

СӨЖ мазмұны : Жеңіл атлетика спортының пайда болуы және ежелгі Грециядағы жеңіл атлетика.

СӨЖ мазмұны : Қазақстандағы жеңіл атлетиканың даму тарихы.

СӨЖ мазмұны : Ресейдегі жеңіл атлетиканың даму тарихы.

СӨЖ мазмұны : Спорттық жаттығу ұғымын анықтау.

СӨЖ мазмұны : Спорттық жүрудің негізгі әдістері.

СӨЖ мазмұны : Жүгірудің негізгі әдістері.

СӨЖ мазмұны : Секірудің негізгі әдістері.

СӨЖ мазмұны : Лақтырудың негізгі әдістері.

СӨЖ мазмұны : Лақтырудың қосымша түрлері.

СӨЖ мазмұны: Кросстық дайындық

СӨЖ мазмұны: Үйретудің және жаттығудың негізі.

СӨЖ мазмұны: Жеңіл атлетика түрлерінің үйрету әдісінің сәйкестігі

СӨЖ мазмұны: Жаттығуды арттырудың әдістемесі және амалы

СӨЖ мазмұны: Жарыстың сипаты

СӨЖ мазмұны: Жарыстың күнтізбесі

СӨЖ мазмұны: Жарыстың ережесі

СӨЖ мазмұны: Жарысқа дайындық және оны өткізу

СӨЖ мазмұны: Төрешілер алқасы және оның міндеті

СӨЖ мазмұны: Бас төрешінің және бас хатшының міндеті

СӨЖ мазмұны: Орта мектептегі жеңіл атлетика сабағын жоспралау және оқу жұмысының есебі

СӨЖ мазмұны: Мектепте сыныптант тыс жұмыс

СӨЖ мазмұны: Орта мектепте оқу жұмысын жоспарлау жеңіл атлетикадағы негізгі құжаттар

СӨЖ мазмұны: Жеңіл атлетикадағы негізгі құжаттар

СӨЖ мазмұны: Спорттық жаттығу

СӨЖ мазмұны: Жаттығуды құру және оның мазмұны

СӨЖ мазмұны: Әдістемелік дайындық, тактикалық дайындық, ілімдік дайындық

СӨЖ мазмұны: Психологиялық дайындық, жарыстық дайындық

1. 
   Орта ара қашықтыққа жүгірудің әдісі (800-1500 м)
   
2. 
   Жеңіл атлетикаға сипаттама беру және оның классификациялық түрлері
   
3. 
   Дене тәрбиелеу мәдениетіндегі жеңіл атлетиканың орны мен маңызы
   
4. 
   Жеңіл атлетиканың шығу тарихы
   
5. 
   Жеңіл атлетика спортының пайда болуы
   
6. 
   Ежелгі Грециядағы жеңіл атлетика
   
7. 
   Қазіргі заманғы олимпиадалық ойындар
   
8. 
   Біздің еліміздегі жеңіл атлетиканың дамуы
   
9. 
   Үйрету және жаттықтыру педагогикалық процесстің бір бөлімі
   
10. 
    Жеңіл атлетика түрлерінің үйрету әдістемесінің сәйкестігі
    
11. 
    Жаттықтыруды арттырудың әдістемесі және амалы
    
12. 
    Жарыстың сипаты
    
13. 
    Жарыстың күнтізбесі
    
14. 
    Жарыстың ережесі
    
15. 
    Жарысқа дайындық және оны өткізу
    
16. 
    Төрешілер алқасы және оның міндеті Кросстық дайындық
    
17. 
    Екпіндеп жүгіріп келіп аяқты «бүгу» тәсілімен ұзындыққа секірудің әдісі
    
18. 
    Гранатты арқадан иық арқылы лақтыру әдісі
    
19. 
    Қысқа арақашықтыққа жүгірудің әдісі (60, 100, 200 м)
    
20. 
    Биіктікке «аттау» тәсілімен секірудің әдісі
    
21. 
    Эстафеталық жүгірудің әдісі
    
22. 
    Ядро итерудің әдісі
    
23. 
    Орта ара қашықтыққа жүгірудің әдісі (800-1500 м)
    
24. 
    Жеңіл атлетикаға сипаттама беру және оның классификациялық түрлері
    
25. 
    Дене тәрбиелеу мәдениетіндегі жеңіл атлетиканың орны мен маңызы
    
26. 
    Жеңіл атлетиканың шығу тарихы
    
27. 
    Жеңіл атлетика спортының пайда болуы
    
28. 
    Ежелгі Грециядағы жеңіл атлетика
    
29. 
    Қазіргі заманғы олимпиадалық ойындар
    
30. 
    Біздің еліміздегі жеңіл атлетиканың дамуы
    
31. 
    Үйрету және жаттықтыру педагогикалық процесстің бір бөлімі
    
32. 
    Жеңіл атлетика түрлерінің үйрету әдістемесінің сәйкестігі
    
33. 
    Жаттықтыруды арттырудың әдістемесі және амалы
    
34. 
    Жарыстың сипаты
    
35. 
    Жарыстың күнтізбесі
    
36. 
    Жарыстың ережесі
    
37. 
    Жарысқа дайындық және оны өткізу
    
38. 
    Төрешілер алқасы және оның міндеті
    
39. 
    Кедергілі жүгірудің әдісі (100/110 м)
    
40. 
    Жаттықтыруды арттырудың әдістемесі және амалы