Таңдау курс Тақырыбы: Антропология Құрастырған
Сабақтың тақырыбы: Адам нәсілдері
жүктеу/скачать 376,15 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Нәсілшілдіктің кертартпалык мәні.
- Қолданған әдебиеттер
Сабақтың тақырыбы: Адам нәсілдері Сабақтың мақсаты: 1. Оқушыларды нәсілдердің түрлерімен таныстыру. 2. Оқушылардың шығармашылық, ойлау қабілетін арттыру арқылы тарихи ғылыми көзқарастарын қалыптастыру. 3. Жан-жақты ізденіске тәрбиелеу. Сабақтың пәнаралық байланысы: Тарих, география Сабақтың түрі: Семинар. Сабақтың көрнекілігі: әр нәсілдің суреттері, карта Сабақтың әдісі: Сұрақ жауап,баяндау, топтастыру. Бүкіл жер шарын мекендейтін, екі жарым мыңнан артық тілде сөйлейтін 6,2 млрд адамның барлығы бір ғана саналы адам (Homo sapiens) түріне жатады. Барлық адамдардың анатомиялық және физиологиялық ерекшеліктері бірдей, олардың тіршілік әрекеттері жалпы биологиялық заңдылықтарға бағынады. Соған қарамастан, тіршілік еткен табиғи орта жағдайларына бейімделудің нәтижесінде оларда алуан түрлі морфологиялық айырмашылықтар қалыптасқан. Атап айтқанда: дене бітімі, бет пішіні, терісінің түсі, шашының түсі мен бұйралығы және т.б. Міне, осы аталған ерекшеліктерге байланысты адамдар негізгі 3 нәсілге бөлінеді: негроидтік (қара нәсіл), еуропеоидтік (ақ нәсіл) және монголоидтік (коңырқай нәсіл) 
Адам нөсілдері: 1 - еуропеоидтік, 2 - монголоидтік; 3 — негроидтік Негроидтік нәсілге тән белгілер: терісінің түсі қара қошқыл, шаштары толқынды немесе бұйра, мұрындары жалпақ, танаулары кең, еріндері қалың, сақал-мұрттары өте сирек. Бұл аталғандардың бәрі ыстық климат жағдайларына бейімділікті сипаттайтын белгілер. Мысалы, терінің қара қоңырқай түсті болуы ультракүлгін сәулелердің зиянды әсерінен қорғайды. Шаштың қалың, бұйра болуы оның арасына ауа кіріп ыстық өтуден сақтайды. Негроидтік нәсілдің кеңінен таралған аймағы — Африка. Еуропеоидтік нәсілдердің терісі ақшыл, шаштары аздап толқынды немесе тік, мұрындары ұзынша келген шығыңқы, танаулары тар, еріндері жұқа, ер адамдардың бетінде қалың сақал мен мұрт өседі. Мұндай белгілер климаты суық аймақтарға бейімделу барысында қалыптасқан. Мысалы, шығыңқы тар танаудың қуыстарында суық ауа жылынады. Еуропеоидтік нәсілдердің алғашқы шоғырланған аймағы Еуропа мен Азиянын кейбір бөліктері болса, қазіргі кезде олар дүние жүзінде кеңінен таралған. Монголоидтік нәсілдердің терісінің түсі қоңырқай немесе ақшыл, шаштары қайратты, тік болады; еріндері мен мұрындарының көлемі орташа; бет пішіні жалпақ біртегіс, бет сүйегі шығыңқы, көздері қысыңқы болып, рудименттік (калдық түріндегі) үшінші қабағы айқын байқалады. Бұл ерекшеліктер аңызақ жел мен шаңнан, қара суықта үсуден қорғауға бағытталған бейімділік белгілер. Монголоидтік нәсілдер, негізінен, Орталық Азияда, Индонезия мен Сібірде таралған. Әр нәсілдің өз ішінде кішігірім нәсілдер немесе нәсіл тармақтары болады. Мұндай кішігірім нәсілдер де басқаларынан өздеріне тән нақты бір белгілерімен ажыратылады. Нәсілшілдіктің кертартпалык мәні. Нәсілдер туралы ғылым нәсілтану деп аталады. Нәсілдердің шығу тегі туралы ғылымда әр қилы тұжырымдар бар. Олардың шыңдыққа жақыны нәсілдер осы заманғы адамдар топтарының климат жағдайлары алуан түрлі аймақтарда мекендеп, бір-бірінен оқшауланудың нөтижесінде пайда болған деп түсіндіреді. Шын мәнісінде, тұқым куалаушылық пен өзгергіштіктің негізінде әр түрлі тіршілік ортасына бейімделуге байланысты қалыптасқан морфологиялық белгілер ұрпақтан-ұрпаққа беріліп нығая түскен. Бүл жерде тұрақтандырушы сұрыпталу маңызды рөл атқарған деуге болады. Барлық нәсілдер эволюциялық дамудың бір деңгейінде орналасқан. Олар барлық биологиялық ерекшеліктері бойынша бір-бірімен тең. Нәсілдердің ақыл-есі, ойлау жөне сөйлеу қабілеті мен іс-әрекеттерінде ешқандай айырмашылық жоқ, бұл нәсілдердің бірлігін көрсетеді. Кейбір нәсілдердің экономикалық және мәдени даму деңгейінде айырмашылықтарының болуы әлеуметтік факторларға байланысты қалыптасқан. Соңғы кездегі қоғамдық қарым-қатынастардың дамуы мен миграциялық процестердің өсуі, нәсілдер арасында некелесудің мүмкіндігі бірте-бірте нәсілдердің оқшаулануы мен олардың арасындағы морфологиялык айырмашылықтардың азаюына себеп болуда. Бірқатар елдерде кейбір ғалымдар нәсілдерді "жоғары" және "төмен" дәрежедегі деп бөліп қарастырады. Еуропалық және америкалық нәсілшілдер өздерін "жоғары" нәсілге жатқызып, қалғандары "төмен" нәсілдің адамдары дегенді уағыздайды. Олар кейбір халықтардың әлеуметтік дамуының төмен болуын олардың ақыл-ойының жеткіліксіздігі, яғни биологиялық "сапасыздығы" деп көрсеткісі келеді. Мұның себебі, нәсілдердің шығу тегі бір емес: еуропеоидтік нәсіл неандертальдық адамдардан, монголоидтік нәсіл синантроптардан, ал негроидтік қара нөсіл тіпті ертеректегі австралопитектерден шыққан дейді. Сондықтан олардың дамуы да біркелкі болмаған, "қара нәсіл ең артта қалған төменгі топты құрайды" деп көп уақыт оларды кұлшылықта ұстаған. Шын мәнісінде адам баласының қазіргі жағдайы оның экономикалық және мәдениет саласындағы жетістіктері кандай да бір жеке нәсілдің енбегі емес, ол көптеген ғасырларға созылған бүкіл адамзаттың іс-әрекетінің нәтижесі деп танылады. Берілген кестені толтыру.
Қолданған әдебиеттер:
Ежелгі Қазақстан. Энциклопедия. Алматы, 2002 г. История Казахстана. С древнейших времен до наших дней. т. 1,2. Алматы, 1996 г Кляшторный С.Г. Султанов Т.И. Казахстан. Летопись трех тысячелетий. Алматы, 1992 г. Нұрпейсов К, Аяғанов Б, Жақсылықов Н, Қазақстан тарихы. 11-сыныпқа арналған оқулық. Алматы, 1997 ж. Дарвинизм. Педагогикалық институттарға арналған оқулық. Алматы. «Мектеп» баспасы, 1973 ж. Қ.Құрманов. Қ.Б Физикалық география терминдері мен ұғымдарының орысша-қазақша анықтамалық сөздігі. Алматы «Рауан», 1993 ж. Бірмағамбетов Ә., Мамырова К. Физикалық география: Жалпы білім беретін мектептің 6-сыныбына арналған оқулық. Алматы, Атамұра, 2007 ж. жүктеу/скачать 376,15 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|