Тақырыбы : Жаңа технологияларды пайдаланып орта мектепте «Электродинамика» бөлімін оқыту әдістемесі Мазмұны
Сабақтың тақырыбы: Электр тогы. Тiзбектiң бөлiгi үшiн Ом заңы. Кедергi. Өткiзгiштердi тiзбектей және параллель қосу. Өткiзгiштiң меншiктi кедергiсi
жүктеу/скачать 2,07 Mb.
|
Сабақтың тақырыбы: Электр тогы. Тiзбектiң бөлiгi үшiн Ом заңы. Кедергi. Өткiзгiштердi тiзбектей және параллель қосу. Өткiзгiштiң меншiктi кедергiсiСабақтың SMART – мақсаты: а. Нені түсіндіресіз? Нені үйретесіз? б. Сіздің түсіндіргеніңізді пайдаланып ол неге қол жеткізеді? в. Қандай уақыт аралығында қол жеткізеді? 1. Тізбек бөлігі үшін Ом заңы. Электр тізбегіне өткізгіштерді тізбектей және параллель жалғау. Тақырыпқа байланысты формулаларды қорытуды үйрену. 2. Тақырыпқа байланысты есептер шығару және лабораториялық жұмыс орындау. 3. 1 апта ішінде, яғни 3 академиялық сағат. Оқушылар 1 апата ішінде «Тізбек бөлігі үшін Ом заңы», «Электр тізбегіне өткізгіштерді тізбектей және паралель жалғау» тақырыптарын түсініп, тақырыптарға байланысты есептер шығарып, формулаларды қорытуды және лабораториялық жұмыста Тізбек бөлігі үшін Ом заңын қолдануды үйрету. а) Электр тогы. Тiзбектiң бөлiгi үшiн Ом заңы. КедергiЭлектр тогы - деп электр зарядтарының реттелген қозғалысын айтады. Өткiзгiштегi оң зарядталған бөлшектердiң қозғалыс бағыты электр тогының бағыты ретiнде алынады. Ток күшi деп аталатын скалярлық шама I электр тогының сандық сипаттамасы болады. Өткiзгiштiң көлденең қимасы арқылы бiр уақыт аралығында тасымалданатын заряд мөлшерiн ток күшi дейдi. Егер өткiзгiштiң көлденең қимасы арқылы Δt уақыт аралығында Δq заряды тасымалданса, ток күшi 
тең болады. Халықаралық бiрлiктер жүйесiнде СИ ток күшi ампермен (1 А) өлшенедi. Ол француз ғалымы Андре Мари Ампердiң атымен аталады. Өткiзгiштегi ток күшiнiң ток тасушылар концентрациясына n, олардың бағытталған қозғалысының жылдамдығына v, өткiзгiштiң қимасының ауданына S және әрбiр ток тасушының тасымалдаған зарядына q тәуелдiлiгi мынадай болады: I = qnvS. Немiс физигi Георг Ом ток күшi тiзбектiң бөлiгiндегi кернеуге тура пропорционал екенiн тапты: I~U . Ол өткiзгiштi басқа өткiзгiшпен ауыстырғанда тiзбектегi кернеу дәл сондай, ал ток күшi өзгеше болатынын байқады. Демек, әр түрлi өткiзгiштер тiзбектегi ток күшiн әр түрлi шектейдi. Тәжiрибелер нәтижелерiн математикаша былай жазуға болады:  немесе 
мұндағы 
Ом заңы бойынша өткiзгiш кедергiсi өткiзгiштiң ұштарындағы кернеудiң ток күшiне қатынасына тең:
Халықаралық бiрлiктер жүйесiнде СИ кедергi оммен (1 Ом) өлшенедi: Өткiзгiштердi тiзбектей және параллель қосу. Өткiзгiштiң меншiктi кедергiсi Энергия ток көзiнен тұтынушы құрылғыларға (электр шамына, двигательге және т.б.) ток өткiзгiш сымдар арқылы жеткiзiледi. Өткiзгiштер тiзбектей және параллель қосылуы мүмкiн. Өткiзгiштер тiзбектей қосу: Барлық өткiзгiштер тiзбекке бiрiнен кейiн бiрi тiзiлiп қосылады 
10-сурет
а) барлық өткiзгiштердегi ток күшi бiрдей 
б) тiзбектегi кернеу бөлiктер кернеулерiнiң қосындысына тең 
в) өткiзгiштердегi кернеу олардың кедергiлерiне тура пропорционал 
г) тiзбектей қосылған n өткiзгiштердiң толық кедергiсi бөлiктердiң кедергiлерiнiң қосындысына тең: 
Өткiзгiштер параллель қосу : 
Өткiзгiштер параллельқосылғанда: а) тарамдалмаған бөлiктегi ток күшi тарамдалған бөлiктердегi ток күштерiнiң қосындысына тең 
б) параллель қосылған тiзбек бөлiктерiндегi кернеулер бiрдей 
в) тарамдалған тiзбектiң бөлiктерiндегi ток күштерi олардың кедергiлерiне керi пропорционал : 
мұндағы ρ -өткiзгiштiң меншiктi кедергiсi. Меншiктi кедергiнiң сандық мәнi берiлген материaлдан жасалған ұзындығы 1 метр және көлденең қимасының ауданы 1 м2 болатын 12-сурет цилиндiрлiк өткiзгiштiң кедергiсiне тең. б) Тәжірибе жасау: 
1. Суретте көрсетілгендей келесі кедергілерді 2. Амперметр арқылы ток күшін және А,В нүктелерінің арасындағы керенуді өлшеңіздер. 3. Эквивалентті кедергінің шамасын анықтаңыздар. = Ом 4. Өткізгіштерді тізбектей және параллель жалғау кезінде кедергінің 13-сурет мәні қалай өзгеретіндігі жайлы қорытынды жасаңыздар. Есептер шығару: Тізбектегі амперметрдің көрсеткіші 0,28 А . Егер амперметр мен лампочканың орнын ауыстыратын болсақ , ток күшінің мәні ? 
Ток күші 5А , 110 В кернеуге арналған қыздырғышэлементтің кедергісі .Кедергісі 20 Ом, кернеуі 20В электр тізбегіндегі ток қандай? Суретте ток күшінің кернеуге тәуелділік графигі көрсетілген. Өткізгіштің кедергіні анықтаңыз ? 
Кедергісі 40 Ом өткізгіш арқылы 5 А ток өту үшін қажетті кернеу ? Электр тізбегінде төрт электр шамы қосылған . Бұлардың ішінде тізбектей қосылғаны 
Ұзындығы , көлденең қимасының ауданы S мыс өткізгіштің кедергісі R болса, мыстың меншікті кедергісі ?  Сурет бойынш егер кедергі 22 Ом , ал ток күші 2 А болған кездегі кернеудің мәнән анықтаңыз ?
Электр тізбегінде төрт электр шамы қосылған. Бұлардың ішінде параллель қосылғаны 
10.Өткізгіштерді тізбектей және паралелль жалғау кезіндегі формулаларды атаңыз ? в) 1 апта ішінде, яғни 3 академиялық сағат. жүктеу/скачать 2,07 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|
-пропорционал коэффициентi, ол өткiзгiштердiң қасиетiне тәуелдi. Өткiзгiштiң тiзбектегi ток күшiн шектеу қасиетiн сипаттайтын шама кедергi деп аталады. Еркiн электрондардың кристалл торының иондарымен соқтығысуы өткiзгiш кедергiсiне себеп болады. өрнегi бойынша, ток күшi тiзбек бөлшегiндегi кернеуге тура пропорционал және сол бөлшектiң кедергiсiне керi пропорционал болады 
.
Ом және 
Ом пайдаланып тізбекті жинаңыздар.