Реакциялардың реттілігі деп жалпы түрде экспериментальды жолмен табылған кинетикалық теңдеулердегі реагент концентрациясының дәрежелік көрсеткішінің қосындысын айтады.
Мысалы:
n 1А + n 2В = n3 С + n4Д
реакциясы үшін реакцияның реті
n = n1 + n2
Күрделі реакциялар
Күрделі реакциялар деп – жалпы кинетикалық теңдеу бойынша жылдамдық константасы болатын реакцияларды айтады. Күрделі реакцияларға: қайтымды, паралель, кезекті,қатар жүретін және тізбекті реакциялар жатады.
а) Қайтымды реакция- тура және кері бағытта жүреді, яғни реакция нәтижесінде түзілген жаңа заттар қайтадан әрекеттесіп, бастапқы заттарға айналады.
а) Қайтымды реакция- тура және кері бағытта жүреді, яғни реакция нәтижесінде түзілген жаңа заттар қайтадан әрекеттесіп, бастапқы заттарға айналады.
А + В →А1 + В1
ә) Параллельді реакция- бір мезгілде екі немесе бірнеше бағытта жүреді.
б) Кезекті реакция- бірінен бірі кезектесіп, аралық қосылыстар түзе жүреді.
А В С
в) Қатар жүретін реакция- бір реакция екінші реакциямен қабаттасып жүреді.
в) Қатар жүретін реакция- бір реакция екінші реакциямен қабаттасып жүреді.
Г) Тізбекті реакция - бос күйдегі радикалдар қатысатын реакциялар жатады (жану,қопару,фотохимиялық реакциялар). Тізбекті реакцияны 1905 жылы орыс ғалымы Н.А.Шилов ашты, ал оны әрі қарай зерттеуде Н.Н.Семеновтың еңбегі зор.
қорытынды
Химиялық кинетиканың ғылыми және практикалық маңызы зор. Қазіргі кездегі химия мен химиялық технологияның басты бағыттарының дамуы химиялық реакциялар кинетикасын зерттеумен байланысты жүзеге асырылуда.
