Тақырыбы: «Жұртына білім сыйлаған»

Дайындаған: Омарова Гульбахыт Бекмановна

Міне, осы сөздерден кейін біз Ыбырай Алтынсариннің кім екендігін, әрі біздің осындай мектепте білім, алып көзі ашық азамат болуымызға қандай еңбек еткендігін білуімізге болады. Әрине,бұл —тек сөз басы. Ал ,енді оқырмандарымыз осы мәселе төңірегінде не дер екен. Құлақ түрейік.

Жырын жаттап жатамыз 

Жалықпастан қыс-жазы. 

Ұлы Ыбырай атамыз

-Ұстаздардың ұстазы.

Ұран тастап кеп елге: 

"Кел, балалар, оқылық!"

-Деген сөзін көңілге

 «Ықыласпен тоқылық!

Оқығаннан кезінде

— Озған алғаш — сол екен! 

"Әліппенің" өзін де, 

Жазған алғаш- сол екен!

Бұларды да мектепте

Білдік алғаш- оқып біз! 

Ұлы болып кетсек те, 

Ұлы үстазға- шәкіртпіз!

/ Жарасқан Әбдірашев/
Жүргізуші: Ұлы адамдардың өмірінде оларға жөн сілтеп отырған ардақты ата-аналары болған. Соның бірі - Ыбырайдың атасы Балғожа. Ол Ыбырайдың әкесі ерте қайтыс болғаннан кейін, баласының тәрбиесімен өзі айналысады. Баланы Орынбордағы орыс-қазақ мектебіне береді. Балғожа баласы оқып жүрген кезінде былай сәлемдеме жіберіп отырған екен.

Балғожаньң сөзі (2-окушы )./Мақпал/

Үміт еткен көзімнің нұры балам,

Жаныңа жәрдем берсін хақ тағалам.

Атаң мұнда анаңмен есен-аман,

Сүйіп сәлем жазады бүгін саған.

Атанды сағындым деп асығарсың,

Оқуға көңіл бөлсең, басыларсың.

Ата-ананды өнер білсең, асырарсың,

Надан боп білмей қалсаң, аһ ұрарсың.

Шырағым, мүнда жүрсең не етер едің, 

Қолыңа қүрық алып кетер едің. 

Тентіреп екі ауылдың ортасында 

Жүргенмен , не мұратқа жетер едің.

Ведущий : Талантливый юноша , считавший целью своей жизни, не погоню за карьерой и чинами ,а просвещение народа, с увлечением занимается педагогической деятельностью. В 1879 году Алтынсарин становится инспектором народных училищ торгайской области. При его прямом содействий открываются семь начальных школ для казахских детей, четыре двухклассных училища и учительская школа. Для школ нового типа педагог-просветитель пишет учебные пособия "Начальное руководство к обучению киргизов к русскому языку" и "Казахская хрестоматия".

Слайд

Кітаптардың сол кездегі мұқабалары (көрсетіледі).
Жүргізуші: Ыбырайдың арман еткен мектебі 1864 жылы ашылады. Қазақ тілінде оқу құралдарын жасаған кезде ол мектепте қазақ балаларына білім мен тәрбие берумен қатар ана тілін таза және ұқыптылықпен үйретуді, шағын көркем шығармалар арқылы оларды жақсы мінез-қүлыққа баулуды көздейді. Жақынырақ танысқыларыңыз келсе, осы кітапханадағы мына шығармаларды алып, оқып көріңіздер (кітаптарды көрсетеді).
Ведущий: Ыбырай Алтынсарин персписывался с Николаем Ивановичем Ильминским более двадцати пяти лет. С болыним нетерпением ожидал Ыбырай вестей от друга, в письмах делился проблемами и советовался.
Көрініс. Хат жазып отырған Ыбырай (3-оқушы)
Кассетада: «Осы жылы қаңтардың 8-і күні менің көптен күткен арманым орындалып, мектеп ашылды. Оған 14 қазақ баласы кірді, бәрі де жақсы , есті балалар... . Қазақтар мектепке балаларын беруге ынталы екенін көрсетіп отыр. Мен оқытуға өте қызу кірістім. Бұл балалар да менің айызымды қандырып, небәрі үш айдың ішінде оқи білетін және орысша , татарша жаза білетін болды... Кейін парақор болып шықпаулары үшін оларға адамгершілік жағынан әсер етуге де бар күшімді салып отырмын. Күлсеңіз күле беріңіз, мен кейбір оқытудан бос уақыттарда оларға ресми түрде молда болып та қоямын, сөйтіп, оларға дін тарихынан білгенімді айтып, оған басқа да пайдалы және түсінікті әңгімелерді де қосып айтамын. Менің қашаннан арман-тілегім-қалай да пайдалы адам болып шығу еді. Ал казір осыған қолым жетіп отырғанын ойласам, көңілім толық жұбаныш табады...»
Жүргізуші: Бүкіл өмірін ағарту ісіне арнаған Ыбырай өз өлеңдерінде халық ағарту идеясын көтереді. Кел, балалар, оқылық өлеңі жастарды оқуға, білім алуға шақыру үлгісінде жазылған. Өнер-білім бар жұрттар өлеңінде оқу, білім алудағы мақсат неде екенін кеңінен аша түседі.Ал өзен өлеңінде табиғат сұлулығын барынша көркем жеткізеді.Ал енді оқырмандарымыздың осы өлендерді қаншалықты жүректеріне жақын қабылдап жүргендігін байқайық.

4-оқырман «Кел, балалар, оқылық» / М. Азамат/

Кел, балалар, оқылық, 

Оқысаңыз балалар,

 Шамнан шырақ жағылар.

Тілегенің алдыңнан

Іздемей-ақ табылар.

Кел, балалар, оқылық.

 Оқығанды көңілге, 

Ықыласпен тоқылық.

Сиса көйлек үстіңде-

Тоқуменен табылған. 

Сауысқанның тамағын

-Шоқуменен табылған.

 Өнер-білім - бәрі де,

Оқуменен табылған.

Кел, балалар, оқылық. 

Оқығанды көңілге 

Ықыласпен тоқылық.

Надандықтың белгісі

-Еш ақылға жарымас.

Жайылып жүрген айуандай 

Ак, қараны танымас. 

Аяңшыл ат арымас, 

Білім дегсн қарымас.

Кел, балалар, оқылық. 

Оқығанды көңілге

 Ықыласпен тоқылык.
5-окырман : Өнер- білім бар жұрттар. /Гүлхан/

Өнер-білім бар жұрттар 

Тастан сарай салғызды.

 Айшылық алыс жерлерден

Көзімді ашып-жұмғанша

Жылдам хабар алғызды.

Аты жоқ кұр арбаны 

Мың шақырым жсрлерге 

Күн жарымда барғызды.

 Адамды кұстай ұшырды.

 Мал істейтін жұмысты

 От пен суға түсірді.

 Отынсыз тамақ пісірді.

Сусыздан сусын ішірді.

Теңізде жүзді балықтай. 

Дүниені кезді жалықпай. 

Білгендерге осылар

-Бәрі-дағы анықтай, 

Білмегенге танықтай.

 Біз де, бекер жатпалык,,

 Осыларға таныспай.

«Өнер- жігіт көркі « деп,

 Ескермедік мақалды...

Біз болмасак, сіз барсыз, 

Үміт еткен достарым, 

Сіздсрге бердім батамды.

Таулардан өзен ағар сарқыраған,

Айнадай сәуле беріп жаркыраған,

Жел соқса, ыстық соқса бір қалыпта, 

Аралап тау мен тасты саркыраған.

Көңілің суын ішсең ашылады.

Денеңде бар дертінді қашырады.

Өксіген оттай жанып жануарлар

Қойнында тілсіз түрған тоғайлар 

Шуылдап желмен бірге бас ұрады.

Он мың мал айдап өтсең де лай калмайды. 

Тасыса су бармаған сай қалмайды.

Тасыған өзен судың қуатымен,

Көк шалғын шол бітпеген жай қалмайды.
Жургізуші: Ендігі оқырмандарымыз Ыбырай атамыздың әңгімелері, аудармаларын_, ойларын ортаға салғысы келіп отыр. Келіңіздер, ой бөлісейік.

оқырман Ыбырай Алтынсарин әңгімелерінін тәрбиелік мәні- баяндама.
«Әке мен бала», «Бір уыс мақта», «Бай баласы мен жарлы баласы» -Ыбырай Алтынсарин-ағартушы педагог

оқырман Ыбырай аудармалары- баяндама Ыбырай Алтынсарин-выдающийся педагог
Ведущий: Ыбырай Алтынсарин был пламенным борцом за прогрессивное

развитие казахского народа. Он заложил основы общсго и профессионального

образования, открыв начальные школы , ремесленные и женские училища.

Явился основателем педагогического образования в Казахстане, придавая

исключительное значение воспитанию подрастающего поколения в духе

гуманизма и любви к Родине.

Алтынсарин орыс ағартушыларның көзқарасы негізінде жас ұрпақты тәрбиелеуге

ұмтылған жаңа ғылымның іргетасын калады, қазақтың жазба көркем әдебиетін

дамытты.Сөйтіп, Ыбырай шын мағынасында казақ арасынан шыккан түңғыш

кемеңгер болды, өз еліне «Еуропа мәдениетінің жарык сәулесін таратты.

Бар білімнің бұлағы

Әліппеден басталар.

Балғын бала білімі

Тауды бұзып, тас жарар.

Осымен конференцияны аяқтаймыз.