Қ.А. Ясауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университеті
Тақырыбы:
Тері-қызметтері,құрылысы
Жоспар:
Жоспар:
Терінің гистологиясы;
Терінің қабаттары;
Тері бұлшық еттері;
Терінің қан тамырлары мен лимфа жүйесі;
Терінің жүйке жүйесі.
Тері – сыртқы жабын мүшесі. Ол өте күрделі мүшенің бірі, адам организмінде әр түрлі маңызды қызметтерді атқарады. Ересек адамдарда терінің сыртқы көлемі орта есеппен 1,6 – 2 кв.м тең. Дененің табиғи тесіктерінің аймағына тері шырышты қабыққа ауысады. Терінің бетінде көптеген жүлгелер (сызықшалар) болады.
Тері – сыртқы жабын мүшесі. Ол өте күрделі мүшенің бірі, адам организмінде әр түрлі маңызды қызметтерді атқарады. Ересек адамдарда терінің сыртқы көлемі орта есеппен 1,6 – 2 кв.м тең. Дененің табиғи тесіктерінің аймағына тері шырышты қабыққа ауысады. Терінің бетінде көптеген жүлгелер (сызықшалар) болады.
Солар арқылы терінің үстінгі қабаты үшбұрыш, ромб тәрізді алаңдарға бөлінеді. Бұл жүлгелер алақанда, саусақтарда, табанда анық байқалады және әрбір адамда өздеріне тән, өзгеше болады. Терінің беті түктермен жабылған, олар барлық жерде бірдей емес. Алақан, табан, қызыл ерінде, әйелдердің жыныс мүшесінің үлкен және кіші ернеуінде түк болмайды.
Солар арқылы терінің үстінгі қабаты үшбұрыш, ромб тәрізді алаңдарға бөлінеді. Бұл жүлгелер алақанда, саусақтарда, табанда анық байқалады және әрбір адамда өздеріне тән, өзгеше болады. Терінің беті түктермен жабылған, олар барлық жерде бірдей емес. Алақан, табан, қызыл ерінде, әйелдердің жыныс мүшесінің үлкен және кіші ернеуінде түк болмайды.
Онтогенезде тері эктодермадан және мезенхимадан бастау алады.
Онтогенезде тері эктодермадан және мезенхимадан бастау алады.
Микроскоппен зерттегенде тері үш қабаттан тұрады:
Ең жоғарғы қабаты – қыртыс қабат (epidermis);
Ортасында – нағыз тері (derma, cutis propria);
Ең астында – тері асты май қабаты (hipoderma);
Эпидермис 5 қабаттан тұрады:
Эпидермис 5 қабаттан тұрады:
1. базальды қабат – бұл қабат клеткааралық жіңішке каналдар арқылы бөлінген бір қатар призма тәрізді клеткалардан құралады. Бұл қабаттың клеткалары митоз арқылы бөлініп көбейеді, жоғарыда орналасқан клеткалардың бәрі осы клеткалардан туындайды. Қалыпты жағдайда терінің түлеуі де осыған байланысты. Базальды қабаттың тағы бір ерекшелігі олардың протоплазмасында меланин деген пигмент орналасады.
2. тікенекті қабат – 3 – 5 қатар көп бұрышты клеткалардан тұрады. Бұларда клеткааралық өзектерімен бөлінеді және өзара протоплазмалық өскіндер арқылы жалғасады.
2. тікенекті қабат – 3 – 5 қатар көп бұрышты клеткалардан тұрады. Бұларда клеткааралық өзектерімен бөлінеді және өзара протоплазмалық өскіндер арқылы жалғасады.
3. түйіршікті қабат 1 – 2 (алақан, табандарда – 3 – 4) қатар жалпақша клеткалардан құралады. Клеткалар бір – біріне өте жақын орналасады және ядролары кіші, роматины аз. Бұл клеткалардың протоплазмасында кератогиалинді дәндер бар, олар анилин бояуларымен жақсы боялады, бірақ олардың пайдасы толық анықталмаған.
3. түйіршікті қабат 1 – 2 (алақан, табандарда – 3 – 4) қатар жалпақша клеткалардан құралады. Клеткалар бір – біріне өте жақын орналасады және ядролары кіші, роматины аз. Бұл клеткалардың протоплазмасында кератогиалинді дәндер бар, олар анилин бояуларымен жақсы боялады, бірақ олардың пайдасы толық анықталмаған.
4. жылтыр қабат – бұл қабат қалың эпителий бар жерлерде ғана анық көрінеді. Негізгі бояулармен солғын боялады, сондықтан түссіз, жылтырап көрінеді.
4. жылтыр қабат – бұл қабат қалың эпителий бар жерлерде ғана анық көрінеді. Негізгі бояулармен солғын боялады, сондықтан түссіз, жылтырап көрінеді.
5. ең жоғарғы мүйізді қабат – оның калыңдығы терінің әр жерінде әр түрлі.
Алақан мен табанда өте қалың: қабақта, ерлердің жыныс мүшесінде, кеуденің екі жағында – жұқа. Мүйізді қабат бір – бірімен тығыз байланысып жатқан ядросыз, жалпақ клеткалардан құралады, тек ең жоғарғы жағында тығыз емес, өйткені клеткалар бір – бірімен байланыспайды да түлеп отырады. Химиялық құрамында кератин атты белок бар.
Алақан мен табанда өте қалың: қабақта, ерлердің жыныс мүшесінде, кеуденің екі жағында – жұқа. Мүйізді қабат бір – бірімен тығыз байланысып жатқан ядросыз, жалпақ клеткалардан құралады, тек ең жоғарғы жағында тығыз емес, өйткені клеткалар бір – бірімен байланыспайды да түлеп отырады. Химиялық құрамында кератин атты белок бар.
