Тақырыбы: Трансгенді жануарлардың биотехнологиялық қолданылуы. Трансгнеді жануарлардың фундаментальді зерттеулерде қолданылуы, нокаутты тышқандар



бет6/6
Дата09.05.2023
өлшемі1,53 Mb.
#176330
1   2   3   4   5   6
Байланысты:
бунакдене

Бунақденелілердің ең күрделі сезу мүшесі – көру мүшесі. Олар бірнеше типтес, ішіндегі маңыздысы-күрделі фасеткалы көздер (шаян төрізділердегі сияқты). Көздер - саны бунақденелілердің биологиялық ерекшеліктерімен анықталатын - жеке омматидийлерден тұрады (7 сурет).

  • Бунақденелілердің ең күрделі сезу мүшесі – көру мүшесі. Олар бірнеше типтес, ішіндегі маңыздысы-күрделі фасеткалы көздер (шаян төрізділердегі сияқты). Көздер - саны бунақденелілердің биологиялық ерекшеліктерімен анықталатын - жеке омматидийлерден тұрады (7 сурет).
  • Активті жыртқыштар мен ұшқыштар - инеліктердің көздерінің әрқайсысы 28000 фасеткалардан тұрады. Құмырсқалар (жарғаққанаттылар отряды), әсіресе түрдің жұмысшы особтары жердің астында тіршілік еткендіктен, көздері 8-9 омматидийден тұрады. Әр омматидий жетілген фотооптикалық сенсилла (8 сурет). Оның құрамына омматидийдің үстіндегі кутикуланың мөлдір бөлігі-қасаң қабық пен көз бұршақ конусы бар оптикалық аппарат кіреді. Бірігіп олар линзаның рөлін атқарады.

7 сурет. Бунақденелінің күрделі көзінің құрылыс схемасы. Көз бөлімі кесіліп алынған: 1 - қасаң қабық-мөлдір кутикула, 2-көзбұршақты конус, 3-омматидийлердің арасындағы пигмент.
8 сурет. Күндізгі (А) жөне түнгі бунақденелілердің (Б) омматидийлерінің құрылысы:
1-қасаң қабықтың мөлдір бөлігі-көз бұршағы, 2-көз бұршақты конус, 3- пигментті клеткалар, 4-рабдом, 5-сезгіш клеткалар, 6-базаль жарғағы, 7- сезгіш клеткалардың орталық есінділері.

Омматидийдің қабылдаушы аппараты талшықсыз 4-12 рецепторлы клеткалардан тұрады. Омматидийдің шетінде экрандаушы пигмент клеткалары жатады, олар күндізгі және түнгі бунақденелілерде әртүрлі. Күндізгілерінің клеткаларындағы пигмент қозғалмайды жөне жарық сәулелерін бір көзшеден екіншіге жібермей көрші омматидийлерді үнемі бөліп тұрады. Түнгі бунакденелілердің пигментінің клеткаларда қозғалып жүру қабілеті бар жөне тек жоғарғы бөлімінде ғана жиналады. Сонымен қатар, жарық сәулелері бір емес бірнеше көрші омматидийлердің сезгіш клеткаларына түседі жөне көздің жалпы сезімталдық қасиетін көтереді. Омматидийдің сезгіш клеткаларынан көру жүйкесін құратын жүйке ұштары шығады.

  • Омматидийдің қабылдаушы аппараты талшықсыз 4-12 рецепторлы клеткалардан тұрады. Омматидийдің шетінде экрандаушы пигмент клеткалары жатады, олар күндізгі және түнгі бунақденелілерде әртүрлі. Күндізгілерінің клеткаларындағы пигмент қозғалмайды жөне жарық сәулелерін бір көзшеден екіншіге жібермей көрші омматидийлерді үнемі бөліп тұрады. Түнгі бунакденелілердің пигментінің клеткаларда қозғалып жүру қабілеті бар жөне тек жоғарғы бөлімінде ғана жиналады. Сонымен қатар, жарық сәулелері бір емес бірнеше көрші омматидийлердің сезгіш клеткаларына түседі жөне көздің жалпы сезімталдық қасиетін көтереді. Омматидийдің сезгіш клеткаларынан көру жүйкесін құратын жүйке ұштары шығады.
  • Күрделі көздерден басқа бунакденелілерде қарапайым көзшелер де болады, олардың құрылысы тіпті бір омматидийдің құрылысына да сөйкес келмейді. Бүкіл көзше пигмент клеткаларынан жасалынған қапшықпен қапталған. Қарапайым көзшелер заттардың бейнесін қабылдай алмайды.
  • Бунақденелілердің түстерді қабылдауы да ерекше. Insecta-ның жоғарғы топтарының өкілдері үш негізгі түстерді қабылдайды, олар қосылып бізді қоршаған әлемнің барлық бояуларының көп түрлілігін береді. Бірақ бунақденелілердің адамдардан айырмашылығы спектрдің қысқа толқынды бөлімін: жасыл-сары, көк және ультракүлгін сөулелерді қабылдайтындығында.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет