Тақырыбындағы халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары
жүктеу/скачать 7,82 Mb. Pdf көрінісі
|
2
1240 debi m 1201 ra prezentatsia, sor.soch-dnie-tarihy-10-synyp.-iii-tosan, instr ent 2021kz, Сарманбай А АБ 2
| Калька
– бул башка тилдеги сөздүн жана туруктуу сөз айкашынын структуралык же семантикалык үлгүсү боюнча экинчи бир тилде да өзүнүн ички каражаттарын пайдаланып, жаңы сөз, жаңы туруктуу сөз айкашынын жасалышы жана жаңы маанинин пайда болушу. Калькалап жаңы сөз жасоодо кыргыз тили үчүн азыр да орус тили, бирден бир үлгү болуучу тил катары кызмат кылууда. Калькаланган сөздүн материалдык жагын гана алып караганда, аны эне тилдин ички ресурсунун эсебинен сөз жасоочу ыкка кошууга болот, бирок тилди өз бетинче айрым карабастан, аны башка тилдер менен байланышта карай турган болсок, анда экинчи бир тилдин структуралык, семантикалык духун, таасирин көрөбүз. Демек, калькалар өзүнүн пайда болушунда эки булак менен байланыштуу болот. Сырткы булак менен болгон байланыш көзгө көрүнбөс, жашырын байланыш, ал – атайын далилдөө аркылуу гана ачылат. Ал эми ички булак менен болгон байланыш – жеңил аныкталуучу, айкын көзгө көрүнөрлүк байланыш. Мында тигил тилдин да, бул тилдин да тийиштүү үлүшү бар. Бирок, бул лексикалык кабыл алуу менен ички ресурстан сөз жасоонун ортосундагы аралык көрүнүш болгон өзүнчө ык эмес, себеби калька аркылуу жасалган сөздөр эне тилдеги сөз жасоонун негизги ыктарына баш иет. Ошол себептен улам калька бир тилден экинчи бир тилге сөз кабыл алуунун өзгөчө бир түрү катары эсептелип жүрөт. Бул бекеринен эмес. Калька котормо адабияттын жемиши болуп эсептелет. Ал котормо 15 адабият аркылуу оозеки жана оригиналдуу адабий тилге тарайт. Кыргыз тилинин жогорку баскычтагы жазма адабий тилинин түзүлүшү менен орус тилинин модели боюнча калькалоо аркылуу жаңы сөздөр жасала баштаган [7, 191-б.]. Ал эми 1980 - жылдардан кийин калькалоо аркылуу жасалган неологизмдер саны жагынан өтө арбын кездешкендигин байкоого болот, себеби, өз алдынча көз карандысыз мамлекет болуу менен бирге, кыргыз тили мамлекеттик тил болуп, көптөгөн башка өлкөлөр менен саясий жүктеу/скачать 7,82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|