Жартылай уәжділік
–
сөздің ішкі формасы мен лексикалық мағынаның арасындағы уәжділік толық
айқын болмайды, тек жартылай көрініс табады. Ауру атауларының бір компонентінің уәжі түсінікті,
екінші компонентінің уәжін этимологиясын ашу арқылы ғана анықтауға болатын атауларды кіргіздік.
Жартылай уәжділікте сөздің уәжі айқын, нақты көрініп тұрмайды, тек зерттеудің нәтижесінде ғана
анықталады.
Мысалы,
Ақшам соқыр
–
көздің ымыртта нашар көруі. Ақшам соқыр организмде А және В
дәрумендері жетіспеуінен болады. Мұндағы ақшам сөзі көне түркі тілінде «кеш, кешкі мезгіл» деген
мағынаны береді. Қазақ тілінің түсіндірме сөздігінде «ақшам» сөзін «іңір, апақ-сапақ кез»деп көрсеткен.
Яғни, мұндай мезгілде қап-қара түнек болмай, күңгірт тартып сәл-пәл көрінетін уақыт. Осыған байла-
нысты ақшам соқыр ауруы кезінде жоғарыда айтылғандай көздің тіптен көрмей қалуы емес, сәл де болса
көру қабілеті бар екендігін аңғартады.
Достарыңызбен бөлісу: |
