Өзіндік тексеруге арналған сұрақтар.
1 Құнсыздану деген не?
2. Құнсызданудан залал қалай танылады?
3. Негізгі құралдардың құнсыздануынан болған залалдар есебі қай шотта есепке алынады?
4. Активтердің құнсыздануынан түсетін шығыстар қай шотта есептеледі?
Әдебиеттер тізімі:
негізгі (1- 10);
қосымша (1-7).
8 тақырып. Ұйымның міндеттемелерінің есебі.
Дәріс жоспары:
1. Міндеттемелер және олардың жіктелуі.
2. Займдар есебі
3. Салықтар, басқада міндетті және ерікті төлемдер бойынша есеп айырысулардың есебі
4. Жабдықтаушылармен және алынған аванстар бойынша есеп айырысулардың есебі
5. Дивиденттер бойынша есеп айырысулар және болашақ кезеңдердің табыстарының есебі.
6. Еңбек ақы бойынша персоналдармен есеп айырысулар есебі
1. Міндеттемелер және олардың жіктелуі. Міндеттеме – қарыз немесе міндеттеме, бір нәрсені белгілі бір жолмен қызмет етуі немесе орындау. Міндеттеме – өткен кезең жағдайларында пайда болған субъектінің қарызы және оларды реттеу экономикалық пайдасы бар ресурстардың ұйымнан кетуіне әкеледі. Міндетті түрде қазіргі және болашақтағы міндеттемелерді ажырата білу керек.
Міндеттеме 3 белгісі бойынша анықталады:
1. Міндеттемені туғызған құбылыстың орын алған жері;
2. Міндеттемелерді реттеу тек активтерді ауыстыру немесе қызметті басқа субъектіге жеткзу жолымен жүргізілуі мүмкін;
3. Міндеттеме пікір таластырылмайтын болуы керек.
Осы анықтамаға сәйкес міндеттеме қабылданса, онда ол міндетті түрде бухгалтерлік кітапқа енгізілуі керек. Міндеттеменің сомасы бірге жүретін тәуекелге барлық болашақ төлемдерінің ағымдық құнымен есептелеуі керек (ақшалай емес активтер немесе қызметтердің ақшалай эквиваленті). Міндеттемеге негізгі пайыз бен сома кіреді.
Міндеттемелерді реттеу әртүрлі әдістермен жүргізіліу мүмкін:
- ақша қаражаттарын төлеу;
- басқа активтерді беру;
- қызмет көрсету;
- бір міндеттемені екішісімен ауыстыру;
- міндеттемелерді капиталға ауыстыру.
Реттеудің басқа да бастарту немесе кредиторлармен өз құқығын шығару сияқты түрлі әдістері бар болуы мүмкін. Міндеттеменің пайда болуы болашақта ресурстың кетуін білдіреді, берілген міндеттеменің орындалу мерзімі субъектінің қаржы жағдайын дұрыс бағалау үшін маңызды. Активтермен ұқсастығына байланысты міндеттемелер қысқа мерзімді кредиторлық қарыз және ұзақ мерзімді кредиторлық қарыз.
Қысқа мерзімді міндеттемелер ұйымның қызметіне әсер ете алады, ал ұзақ мерзімді әсер ете алмайды. Өйткені ағымдағы міндеттеме ағымдағы ресурсқа өз наразылығын көрсете алады. Бұл наразылықтар ұзақ мерзімдіктен ерекшеленеді, өтеу уақыты бірнеше жылдарды құрауы мүмкін.
Мынадай жағдайларда міндеттемелер қысқа мерзімдік болып жіктелуі керек: оны ұйымның операциялық циклының қалыпты жағдайымен өтеу көзделеді; есепті күннен бастап 12 ай аралығында ол өтеу уақытына жатқызылады.
Қысқа мерзімді міндеттемелерге келесілер кіреді: қысқа мерзімді несиелер және овердрафт; ұзақ мерзімді несиенің ағымдағы бөлігі; кредиторлық қарыздар: төленуге тиісті шоттар мен вексельдер; сатып алушылардан және тапсырыс берушілерден алынған аванстар; салық бойынша қарыздар; төленуге дивидендтер; негізгі шаруашылық серіктес тікпен оның еншілес серіктестері арасындағы қарыз; акционерлік қоғамның қызметкер тұлғаларының қарызы; басқа да кредиторлық қарыздар; төленуге тиісті есептелген шығындар; алдағы кезең табыстары; көрілмейтін жағдайлар бойынша есептелген төлемдер.
Төленетін шоттар – жабдықтаушылармен есеп айырысу шоты. Кәдімгі қызмет барасында пайда болатын қайталанатын сауда міндеттемелері үшін қолданадды.
Достарыңызбен бөлісу: |
