Тақырып: К,Г,Х,И дыбыстарын түзету Орындаған: Әбдіжаппар Райхан Тексерген: Рахым Жұлдыз
жүктеу/скачать 7,75 Mb.
|
райхан)
- Бұл бет үшін навигация:
- VІ. К дыбысын буында дұрыс айтуға дағдыландыру. (шар бұтақтарға келіп тіреледі)
- VІІ. К дыбысын сөзде айтуға машықтандыру. (шар бөренеге келіп тіреледі)
- Тапсырма: Буындардан сөз құрау: Көк-тем . Кү-рек . Кө-гер-шін. Күн-діз. VІІІ. К дыбысын сөйлемде айтуға машықтандыру.
- «Мен бастаймын, сен аяқта»
- ІХ. Әли мен Күнекей қуанышты болуы. Г дыбысы ІІ.
- Тілге арналған жаттығулар
| Артикуляциялық жаттығу
«Күрекше», «ат шауып келеді», «тәтті шырын», «алтыбақан», V. Тыныс шығаруын дұрыстауға арналған жаттығу. Ал енді, К әрпін құтқаруға дайынбыз. Бізге кім көмектесер екен? Мүмкін біз достарымыз Әли мен Күнекейден көмек сұрармыз. Әли мен Күнекей бізге өздерінің шарларын ұсынып тұр. Бұл жәй шар емес, сиқырлы шар. Егер сен оны жіберетін болсаң, ол сені басқа дыбысқа алып барады. (Арман шарды үрлеп жібере бастайды) VІ. К дыбысын буында дұрыс айтуға дағдыландыру. (шар бұтақтарға келіп тіреледі) Бұтақтарды Әли мен Күнекей қойып кеткен болар. Бұл кедергіден өту үшін, берілген тапсырмаларды дұрыс орындауың керек, сол кезде ғана жол ашылады. Айтылған кезекпен буындарды қайтала. К-К-К келіп жетті Күз. К-К-К неткен дәмді Көкеніс. К-К-К өте дәмді Күріш. VІІ. К дыбысын сөзде айтуға машықтандыру. (шар бөренеге келіп тіреледі) Әли мен Күнекей мұнда да, бөренені жолдың бойына қойып кетіпті. Тапсырманы орындап, бөренені орынан жылжытуымыз керек. Тапсырма: Буындардан сөз құрау: Көк-тем . Кү-рек . Кө-гер-шін. Күн-діз. VІІІ. К дыбысын сөйлемде айтуға машықтандыру. Міне, К әрпін ұстап тұрған Әли мен Күнекейге де жеттік. Олардың айтуы бойынша, ол К әріптері қатысты сөздерді ұмытып қалыпты, сондықтан К әрпін алып кетіпті. Олардың естеріне түсірсек қайтеді? Олай болса, «Мен бастаймын, сен аяқта» ойынын ойнайық. Мына сөз тіркестерін есіңе сақта дұрыс қайтала. Көркем Күнекейге тәтті ….(кәмпит берді) Күннұр көжені …(күріштен жасады ) Ажар көп……(көкеністер турады) ІХ. Әли мен Күнекей қуанышты болуы. Г дыбысы ІІ. Тыныс алу жаттығулары. «Шар үрлеу» Көбелекті ұшыру» ІІІ.Артикуляциялық жаттығу Тіл жаттығулары. «Қаша ,Барабан» тіс тазалау Сылақшы» Ат шауып келеді». ІV. Тыныс шығаруын дұрыстауға арналған жаттығу. V. Г дыбысын буында дұрыс айтуға дағдыландыру. Айтылған кезекпен буындарды қайтала га-го-гу аг-ог-уг гу-гу-гү ог-уг-ыг го-гу-гы ыг-үг-ог Г дыбысын анық айт, созып айт га-га-га-гас Аг-аг-аг-гар го-го-го-гом Ог-ог-ог-тог гін-гін-гін-егін гү-гү-гү-гүл Аяғы жоқ жүреді,Аузы жоқ –сөйлейді.(хат) 2) Сәлем алып, алыстан,Туысыңнан , таныстан, Келетұғын ,хат-хабар Қай әріптен басталар? ( х әріпі) — Хат деген сөзде бірінші қай әріп естіледі? (х) — Хор деген сөзде бірінші қай әріп естіледі? (х) -Олай болса,балаалр бүгін біз Х дыбысы мен әрпін өтеміз. Х х – баспа түрі, — жазба түрі. Х-тіл арты, ызың, қатаң дауыссыз дыбысты белгілейтін әріп.Қазақ тілінде байырғы сөздердің құрамында кездеспейді.Араб,парсы,орыс тілдерінен енген сөздер мен ха-лықаралық терминдерге тән. Х –дыбысын хормен айту. Мына дәрі,ем, ас,дәм,шебер,кітап,ұста деген сөздерге хана деген қосымшаны жалғап,сөздерді оқу дәрі ем ас ұста хана дәм кітап шебер Сиқырлы сандар» ойыны 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 А т х н м я с и р қ х а т а с х а н а қ и я р т а қ и я м а с а Кіріспе Р және Р' дыбыстарының айтылуындағы түрлі кемшіліктері ротацизм деп аталады. Ол дыбыстың қате айтылуын немесе басқа дыбыспен алмасуын білдіреді. Кемшіліктің екінші түрі параротацизм деп аталады. Кейде қатаң Р-ны жұмсақ Р' мен алмастыруда кездеседі.Жұмсақ Р дыбысының айтылуы артикуляцияда жұпталған қатарынан тіл үстінен қосымша көтерілумен, аздап ілгері ығысумен ерекшеленеді. Ротацизмнің алғы шарт болатын анатомиялық аномалиялары мыналар: тіл асты желбезегінің қысқалығы, жіңішке және биік таңдай, шектен тыс үлкен немесе жіңішке, икемі кем тіл. Егер бала жоғарғы Ш, Ж дыбыстарын дұрыс айтса, фрикативтік Р дыбысын жасау қиын емес. Ол үшін ауызды ашып, дөңгелектемей, тілдің алдыңғы шетін ілгері, жоғарғы күрек тістер қызыл иегіне жылжытып Ж дыбысын соза айтады оған жеткен соң тербелістің меңгеріліун күтпей-ақ Р дыбысын айтуды буын, сөз, сөз тіркесімен бекітеді. Р дыбысының артикуляциясы.Р дыбысын айтқанда тілдің ұшы жоғары тістердің артында, ештеңеге тірелмейді. Тілдің шеті «кесе» тәрізді. Тіл мен таңдай арасында ауа толқыны еркін өтеді, тілдің шет жақтары азу тістерге тиіп тұрады. Дауыс шымылдықтары қатайып, бір-біріне жақындап, діріл арқылы дыбыс шығады. Ауа ағысы дем шығару сәтте ауыз қуысына толып, қатайып тұрғанда, тіл ұшын қозғалтып дірілдетеді.Тағы бір тәсіл бойынша фрикативтік дыбысын ұзақ айтқанда тіл астына кішкене шар тәрізді шпатель қояды.кішкене шар тәрізді зонд тілдің төменгі жағына тигізіп,шпатель оңға,солғо жылдам қозғалумен тілді тербеліске келтіреді Тілге арналған жаттығулар Саңырауқұлақ». Ауызды кең ашып, тілді таңдайға жапсыра ұстап тұрып төменгі жақты басып ауызды кең ашып ұстау
жүктеу/скачать 7,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|