Тақырып: компьютерлік графика негіздері жоспар

1. 
   Растрлік және векторлық графика
   
2. 
   Түстік модельдер
   
3. 
   Графикалық файлдардың форматтары
   

Компьютер бейнелерді өңдеу үшін олар сандық түрде көрсетілуі керек, яғни кодталған болуы тиісті. Суретті кодтау үшін оны пиксел (Pixel) деп аталатын кішкентай біртекті бөліктерге бөледі. Суреттегі барлық түстер нөмірленеді және әрбір бөлік үшін оның нөмірі көрсетіледі. Осындай тәсілмен кодталған суреттер растрлық бейнелер (растр, bitmap – карта бит) деп аталады. Ақ-кара суретте әрбір пикселді көрсету үшін 1-бит жеткілікті. Түсті суреттерде бейнелеу үшін түстер саны 2^N –дәрежесі болады, мұндағы N – пикселдің (нүктенің) түсі туралы ақпарат сақтайтың биттер саны. 8–биттік бейнеде 256 түс бар, 24 – биттік бейнеде 16000000-нан астам түсті көрсетуге болады.

Пикселдің түсін анықтайтын ақпараттың көлемі түстің тереңдігін (глубина цвета) анықтайды. Кодталған берілгендер негізінде бейнені құру үшін пикселдің көлемін анықтау керек. Тәжірибе жүзінде пикселдің көлемі орнына басқа екі шама қолданады: бейненің көлемі және оның шешілуі.

Шешілу (разрешение, resolution) - бейнені құрайтын пикселдердің орналасу тығыздығы, яғни, бір аудан бірлігіндегі орналасқан пикселдер саны.

Шешілуді әр түрлі құрылғыларға байланысты қарастыруға болғандықтан, шешілу өлшенеді:

1. бір дюймде орналасқан нүктелер санымен – dpi (dots Per Inch).

2. бір дюймде орналасқан пикселдер санымен – ppi (pixels per inch)

3. бір дюймде орналасқан сызықтар санымен (линеатура) – lpi (lines per inch)

Мониторда суреттерді бейнелеу үшін 72 dpi-120 dpi аралығында, ал қағазға 300 dpi болып шығады. Өте жоғары, сапалы бейнелерді түсті принтерде шығару үшін бұдан да жоғары шешу (разрешение) қолданылады.

Растрлық бейнелер есептеу техникасында кең қолданылады: фотосуреттер, интернеттегі суреттер.

Растрлық бейнелердің кемшіліктері:

• 
  Оларды үлкейту немесе кішірейту яғни, масштабтау қиынға түседі;
  
• 
  Жадта және дискіде көп орын алады.
  

Кодтаудың векторлық тәсілінде суретті құрайтын геометриялық фигуралар: қисықтар, түзу сызықтар. Компьютер жадында математикалық фигуралар: дөңгелек, квадрат, эллипс, т.с.с. фигуралар, геометриялық абстракциялар түрінде сақталады. Мысалы, дөңгелекті кодтау үшін оны жеке пикселдерге бөлу қажеті жоқ, тек оның радиусын, ортасының координатасын, түсін сақтауға жеткілікті. Векторлық форматтағы бейне бір-біріне тәуелсіз өңдеуге болатын бөліктер жиынынан тұрады. Бұл бөліктер объекттер деп аталады. Бірнеше бөліктен жаңа объект құруға болады. Сондықтан объекттер түрі күрделі болуы мүмкін. Әрбір объект үшін оның көлемі, орналасуы сандық коэффициенттер түрінде сақталады. Сондықтан бейнені масштабтау қарапайым математикалық операциялар (графикалық элементтінің параметрін масштабтау коэффициенттеріне көбейту) көмегімен жүзеге асады. Ал бейненің сапасы өзгеріссіз қалады.

Векторлық графикамен жұмыстың кемшіліктері: нақты бейненің моделін құру күрделі.

Векторлық бейнені растрлық мониторда көреміз және растрлық принтерде шығарамыз. Сондықтан векторлық бейне экранға шығарылғанда растр түріне келтіріледі.

Өкінішке орай, RGB моделінде кейбір түстерді алуға болмайды. Бейнені принтерден шығарғанда қағазға тек белгілі түсті көрсететін түсті бояу жағылады. Барлық қалған түстер сіңіп кетеді немесе күн сәулесі әсерінен жойылады.

Бұл модель полиграфияда көп қолданылады.

• 
  HSB – бұл модельде әрбір түс түстің тонымен (hue), түстің шымқайлығымен (Saturation, насышенность) және түстің ашықтығымен (Brightness, яркость) анықталады. Бұл модельмен программалар жұмыс істейді. Түстер әрі қарай экранға немесе принтерге шығару үшін RGB немесе CMYK моделіне келтіріледі.
  
• 
  HBW – бұл модельді ең қарапайым және түсінікті деп саналады. Бұл модель түстің тонын (hue)тандап, оған немесе ақшылдық (Whiteness) немесе қаралық (Blackness) қосуға негізделген.
  
• 
  HSV, HLS түстік модельдері тонның ашықтылығына және шымқайлылығына негізделген. HSV моделінде цилиндрлік координат жүйесі қолданылады.
  

Көбінесе түстерді сипаттау үшін бекітілген палитралар, яғни берілген түстер тізімі қолданылады. Палитралардың жиыны өте көп. Ең көп пайдаланылатыны, кең таралғаны PANTONE палитрасы. Палитраны қолдану жұмыс істеуді жеңілдетеді.